Achtergrond

Waardevol maatschappelijk middenveld

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Jan Gruiters, directeur van IKV Pax Christi, verwoordde zijn toekomstvisie in het document Waardevol maatschappelijk middenveld. Hij ziet ontwikkelings- en vredesorganisaties nog steeds als ‘de derde weg naar een goede samenleving’. OneWorld licht uit wat Gruiters vermeldt over de toegevoegde waarde van ontwikkelingsorganisaties.

De kracht van burgers
Zowel de staat als de markt hebben een hardnekkige neiging hun eigen invloed te overschatten en onvoldoende oog te hebben voor de kracht van burgers. De Arabische lente is het meest recente bewijs van de veranderkracht van burgers. Over de transitie in het Midden-Oosten en Noord-Afrika valt veel te zeggen, maar niet dat deze veranderingen het resultaat zijn van de inspanningen van staten en de markt. Daarom is het zorgwekkend dat het maatschappelijke organisaties wordt verweten dat zij hun vitaliteit en daarmee hun legitimiteit hebben verloren.

Fear of falling
De waargenomen teloorgang van het maatschappelijk middenveld lijkt samen te hangen met bredere processen in de samenleving. De onzekerheid van mensen over hun toekomst is gegroeid. Als het gaat om ons duurzaam welbevinden, om onze persoonlijke zekerheid, dan zijn we minder optimistisch dan ooit tevoren sedert de Tweede Wereldoorlog. Dit komt misschien nog wel het meest tot uiting in wat Amerikaanse psychologen de ‘fear of falling’ noemen, de vrees dat de negatieve effecten van globalisering zullen leiden tot een sociale daling. Dit gevoel van onbehagen vertaalt zich in een onderstroom van provincialisme en populisme. Noch de politiek, noch de maatschappelijke organisaties hebben hierop een passend antwoord gevonden.
Tegen deze achtergrond is het niet verwonderlijk dat juist organisaties op het gebied van internationale samenwerking onder vuur liggen. Hun werk wordt immers geassocieerd met globalisering die juist een bron van onzekerheid en van rancune is.

Tussen staat en burgers
Ontwikkelingsorganisaties behoren tot het maatschappelijk middenveld. Die term ontleent zijn betekenis aan de twee uitersten waaraan het grenst. Het is gesitueerd tussen staat en burgers en daarmee inherent politiek geladen. De visie op het maatschappelijk middenveld is onvermijdelijk nauw verbonden met de visie op de samenleving en de aard en rol van de overheid daarbinnen.

Meerwaarde
Maatschappelijke organisaties ontlenen hun meerwaarde aan hun bijdrage aan gemeenschapsontwikkeling, hun expressie van eigen waarden en normen, hun betere (kwaliteit en kosten) dienstverlening, hun grotere innovatieve vermogen en hun sociale veranderkracht, zo stelt het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA.

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling vindt deze meerwaarde in:
* de samenwerking  met maatschappelijke organisaties in het Zuiden;
* de ondersteuning van democratische participatie van gemeenschapsorganisaties en van de representatie van gemarginaliseerde bevolkingsgroepen in ontwikkelingsprocessen;
* de kennis en expertise die ter beschikking komt voro capaciteitsversterking;
* de bewustwording van burgers in het Noorden en de ondersteuning van hun bijdrage aan veranderingsprocessen;
* het faciliteren van wereldwijde sociale bewegingen en het versterken van internationale solidariteit;
* het creëren van mogelijkheden voor politieke veranderingen in het Noorden die noodzakelijk zijn voor internationale rechtvaardige en vreedzame verhoudingen.

Ontwikkelingsorganisaties kunnen deze meerwaarde realiseren doordat zij zich onderscheiden van de staat en de markt door hun normatieve waardeoriëntatie, hun maatschappelijke legitimiteit, hun inbedding in internationale netwerken op basis van gemeenschappelijke visies, hun politiek onafhankelijke positie ten opzichte van overheden en hun kritische houding ten opzichte van machthebbers.

De overheid erkent met subsidieverstrekking de toegevoegde waarde en het publieke belang van deze organisaties, ook als ze een kritische rol ten opzichte van de overheid spelen.

Lees hier het volledige visiedocument van Jan Gruiters.
Op de website van vakblad ViceVersa geeft Gruiters vandaag zijn mening over het 'non paper' van BuZa. 'It takes two to tango.'

Foto via ViceVersa

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons