The making of… ‘Paradijs voor pedo’s’, de reportage over kindersekstoerisme in Ghana in OneWorld 06.
Het is negen uur ’s ochtends. Ik zit op een van de houten bankjes van zaal 20 van Cocoa Affairs Court in de Ghanese hoofdstad Accra. Naast mij zitten de 17-jarige Ruth, haar oom en haar voogd.
Ik ben aangeschoven bij één van de twee partijen in een rechtszaak. Kan dat wel, als objectieve journalist? Na anderhalf jaar onderzoek luidt mijn antwoord: het moet wel.
Mijn onderzoek naar kindersekstoerisme in Ghana startte in januari 2011, toen ik bij toeval stuitte op het verhaal van Ruth. Het toen 16-jarige meisje had net aangifte gedaan tegen de Limburgse miljonair die haar (naar haar eigen zeggen) jarenlang misbruikte. ‘Naar haar eigen zeggen’ omdat de rechter de Limburger (nog) niet heeft veroordeeld, en omdat de Limburger volhoudt dat hij Ruth met geen vinger heeft aangeraakt.
Een beschuldiging van kindermisbruik blijft levenslang aan iemand kleven, benadrukte de advocaat van de Limburger toen ik het verhaal wilde publiceren. ‘Als er ook maar een klein kansje is dat mijn cliënt het niet heeft gedaan, mag je niet over hem schrijven.’
Update
Naar aanleiding van de artikelen Paradijs voor Pedo’s, A neverending story en Paradijs voor pedo’s – wordt vervolgd heeft Arthur Paes een kort geding aangespannen tegen journalist Sanne Terlingen. De voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam heeft bij vonnis van 18 december 2013 alle vorderingen van Paes afgewezen. Tijdens het kort geding presenteerde Paes een brief van 28 november 2013 van de Attorney General’s Department in Ghana (het Openbaar Ministerie, red.) waarin staat dat de eerdere beslissing van 5 oktober 2012 om Paes niet voor het vermeende misbruik te vervolgen wordt gehandhaafd. Het volledige document is hier te lezen.
Onder het bed
Maar wanneer is een verhaal over kindermisbruik waterdicht? Ik kon moeilijk onder het bed van de Limburger gaan liggen. Dus interviewde ik Ruth, haar voogd, haar familie en (voormalige) medewerkers van de Limburger. Hun verhalen sloten op elkaar aan, maar het bleven hún getuigenissen. Ik heb niet met eigen ogen gezien dat de Limburger Ruth verkrachtte.
Ruth liegt, reageerde de Limburger. En al die andere mensen liegen volgens hem ook.
Feiten checken
Mijn toenmalige opdrachtgever (niet OneWorld) wilde het zekere voor het onzekere nemen. Ik werd op pad gestuurd om meer bewijsmateriaal te verzamelen.
Ik regelde kopieën van politieverklaringen.
Onvoldoende, oordeelde de opdrachtgever, want ‘iedereen kan een verklaring afleggen. Dat betekent nog niet dat het wáár is wat diegene verklaart’.
Ik checkte de feiten die in de politieverklaringen stonden.
Of een vriendinnetje van Ruth door de Limburger mee naar Nederland was genomen (ja).
Of haar vader echt dood is (ja).
Of haar moeder inderdaad niet in staat is om voor haar te zorgen (ja).
Of de alleenstaande vrouw bij wie ze inwoonde inderdaad bevriend was met de Limburger (ja, ze zijn zelfs samen te zien in een televisie-uitzending).
Vertrouwen winnen
Daarnaast moest ik Ruth aan de tand voelen. Is ze zo oud als ze zegt te zijn? Wordt ze door haar familie onder druk gezet?
Door alles wat is voorgevallen, is Ruth nou niet bepaald een openhartige kwebbelkous. Ik moest dus ‘dichterbij’ haar zien te komen en haar vertrouwen winnen. Ik stuurde wekelijks sms’jes. Werd haar Facebook-vriendin. Zocht haar op als ik in Ghana was.
Op haar zeventiende verjaardag feliciteerde ik haar met haar achttiende verjaardag. Ze corrigeerde me meteen. Bij een volgend bezoek aan Ghana was ik gast op de bruiloft van Ruths zus. Tijdens de receptie checkte ik bij verschillende familieleden of Ruths verhaal over haar jeugd wel klopte.
Leugens
Om een lang verhaal kort te maken: ik heb Ruth nooit op een inconsequentie kunnen betrappen. De Limburger wel, die vertelde aantoonbaar leugens. Bij ons eerste gesprek zei hij bijvoorbeeld dat ‘het meisje Ruth hem niet bekend was’, terwijl er op zijn eigen website een foto staat waarop zij aan zijn voeten zit. Ook is hij volgens diezelfde website koning van Somey en financiert hij daar allerhande ontwikkelingsprojecten. In zijn koninkrijk – waar hij overigens helemaal geen koning is, maar ontwikkelingschief – zeggen ze die hulp echter nooit te hebben ontvangen.
‘Maar een leugenaar is nog geen kindermisbruiker’, zei mijn opdrachtgever.
Bewijzen verzamelen
En dus moesten nog harde bewijzen op tafel komen. Documenten die ik alleen via Ruth of haar voogd in handen kon krijgen: een kopie van Ruths geboortebewijs, een brief van Ruths advocaat.
Maar zelfs toen ik met Ruth naar het Ghanese Openbaar Ministerie toog, en de directeur ‘on the record’ verklaarde dat ze opdracht had gegeven om de Limburger te vervolgen, was dat niet genoeg. De juriste van mijn opdrachtgever achtte het Ghanese OM toch wat minder betrouwbaar dan het Nederlandse OM.
En dus is het verhaal bij die opdrachtgever nooit verschenen.
Waarom dan nu wel in OneWorld?
Nog meer Ruths
In Ghana is het geen geheim dat ik de zaak van Ruth en de Limburger onderzoek. Al in mei 2011 werd mij (door een Nederlandse expat) gevraagd: ‘Waarom maak je wel een verhaal over de Limburger, en niet over Lange Ad? Die doet het ook met kindertjes…’
Toen ik in januari dit jaar in Ghana was werd ik herhaaldelijk aangeklampt door Ghanezen en Nederlanders die ‘ook een pedofiel kenden’. ‘Wat heeft een verhaal over de ene kindermisbruiker voor ’n zin, als andere praktiserende pedoseksuelen vrijuit gaan?’
Rechtsvacuüm
Uit die vraag is ‘Paradijs voor Pedo’s’ voortgekomen. Niet om allerlei Nederlanders in Ghana aan de schandpaal te nagelen. (Iedereen is onschuldig tot de rechter anders heeft geoordeeld, we hebben niet voor niets alle namen van de verdachten gewijzigd.) Maar om te laten zien dat er een rechtsvacuüm is ontstaan.
Nederlanders reizen steeds vaker en verder, ook naar ontwikkelingslanden. Daar lukt het vaak niet om westerlingen die een misdrijf plegen voor de rechter te brengen. Soms komt dat door corruptie, soms doordat de politie de middelen niet heeft, en soms is de Nederlander alweer gevlogen als het onderzoek is afgerond.
Officieel ondervangen we dat door ‘extraterritoriale wetgeving’, – bij ernstige misdrijven zoals kindermisbruik mag het Nederlandse OM Nederlanders altijd vervolgen, ongeacht het land waar de misdaad heeft plaatsgevonden. Maar het bewijs uit ontwikkelingslanden is vaak niet goed genoeg voor Nederland. (Om die reden levert Nederland ook geen onderdanen uit aan Ghana.) Maar zelf onderzoeken doet Nederland ook niet, als het ontwikkelingsland in kwestie daar al officieel mee begonnen is.
Het zijn kinderen als Ruth – de uitzonderingen die het durven op te nemen tegen degene die hen misbruikt – die daar de dupe van worden.
Noot van de redactie: Nadat de naam van de Limburgse miljonair door verschillende media (waaronder L1, Follow the Money en Nu.nl) is gepubliceerd, en het Openbaar Ministerie in Ghana opdracht gaf tot zijn vervolging, heeft Nieuwe Revu alsnog het oorspronkelijke artikel over de man gepubliceerd. De Limburgse miljonair heeft meerdere malen aangegeven dat hij een rechtszaak wegens smaad en laster zal aanspannen tegen zowel OneWorld als journaliste Sanne Terlingen. Tot op heden hebben wij echter geen dagvaarding ontvangen.
De personen op de foto komen niet voor in het verhaal.
