“Ik ga geen gif lopen spuien over hoe slecht het er aan toe gaat in de gewone bollenteelt,” zegt Robert Heemskerk. “Ik ben een vrolijke, positieve vent, ik vertel liever een positief verhaal.” Met een mooie, ambachtelijke verpakking, soms zelfs met handgeschreven toevoegingen op het label, hoopt hij detailhandel en internetshopper te verleiden om zijn biologische of duurzaam geteelde bollen te kopen, in plaats van de kiloknallers bij de bouwmarkt. Vorig jaar nam hij het bedrijf Natural Bulbs over, waarmee hij bollen afneemt van zes telers en na verpakking verkoopt via zijn eigen webshop en winkels van anderen. Het eerste jaar verkocht hij een kwart miljoen bollen – nu nog met name in Nederland. Dit jaar wil hij groeien naar één miljoen verkochte bollen.
Ziektes en plagen bleken niet meer te onderdrukken
Om dat giftige verhaal kun je natuurlijk niet heen. Want waarom zou je duurder kopen als met de goedkopere variant niks mis is? Bollenboer John Huiberts uit Sint Maartensvlotbrug teelde decennia bollen met behulp van allerlei bestrijdingsmiddelen. Een paar jaar geleden maakte hij een switch. Ziektes en plagen bleken niet meer te onderdrukken. Huiberts besloot dat het tijd was om niet meer tegen de natuur te werken, maar juist met de natuur.
Bollenboer John Huiberts kweekt biologische bloembollen. Foto: Liedewij Loorbach
Vogelmuur
En dat is wel even anders. “Er zijn al wel een paar biologische bloembollenkwekers, maar we moeten nog heel erg veel leren. Het is steeds zoeken naar oplossingen,” zegt Huiberts. Hij geeft een voorbeeld. De bollen gaan in oktober de grond in. In februari moeten de bollen opkomen, maar dan moet het land wel mooi onkruidvrij zijn. Hoe doe je dat als je geen herbicide mag spuiten? Want de hardnekkige vogelmuur neemt zo het hele land over, ook in de winter. “Je mag in de biologische teelt wel met een gasbrander onkruid wegbranden. Dat hebben we het eerste jaar gedaan. Maar de wortels blijven dan zitten, en de vogelmuur is zo weer terug.” Nu zaait Huiberts een zaadmengsel met veel rogge op de geplante bloembollen. “Rogge zorgt voor een stofje in de grond dat het kiemen van onkruid remt.” Nog een truc: gemengde groenbemesters voor de tijd dat de akkers rusten. Huiberts zaait een mengsel met van alles en nog wat: erwten, vlas, gerst, mosterd. Allemaal voeden ze de bodem op hun eigen manier waardoor de bollen en de planten die daaruit groeien zelf hun afweersysteem kunnen voeden als ze aangevallen worden door schimmels of luizen of andere destructieve krachten.
Giftige businessUit CBS-gegevens van 2010: in 1998 werd door de bloembollenkwekers 48,1 kilo bestrijdingsmiddel per hectare gebruikt, in 2008 was dat gedaald tot 41,9 kilo. Door akkerbouwers werd in 1998 5,8 kilo per hectare gebruikt en 5,3 kilo in 2008.
Hoewel de hoeveelheid gif die bollentelers gebruiken de laatste jaren flink is afgenomen, en ze die chemische bestrijdingsmiddelen ook beter uit het ecosysteem houden, worden er bij de bollenteelt nog steeds veel meer ‘bestrijdingsmiddelen’ gebruikt dan in bijvoorbeeld de akkerbouw.
De biologische teler moet er zeker van kunnen zijn dat hij ook in de toekomst voor een betere prijs zijn bol kan verkopen
Ikea
“Er is genoeg vraag naar biologische bollen, wat er aan biologische bollen is gaat allemaal op,” zegt Heemskerk. Da’s mooi voor die schaarse biologische bollenboer zou je denken. Maar zowel Huiberts als Heemskerk hopen op groei van zowel vraag en aanbod. “De biologische teler moet er zeker van kunnen zijn dat hij ook in de toekomst voor een betere prijs zijn bol kan verkopen,” zegt Heemskerk. “Alleen dan zullen meer telers willen omschakelen naar biologisch.”
Huiberts ziet een goede kans voor de biologische bollenteelt. “Biologisch is een flinke groeimarkt, ik verwacht dat dat ook zal doorzetten in de bloembollen.” Maar voor een echte kanteling zijn meer biologische telers nodig, denkt Huiberts. “Als IKEA nu komt en zegt: volgend jaar willen we alle potjes narcissen biologisch, dan zou dat niet kunnen. Zoveel hebben we bij elkaar niet eens.”
Meer hyacinten. Meer narcissen. Meer tulpen. Dat is voor de bodem niet houdbaar
Dahlia’s
Ook Huiberts heeft maar een klein deel van zijn bedrijf dat hij biologisch mag noemen, de rest is, in certificeringstermen, ‘in omschakeling’. Pas als je twee jaar geen chemische middelen en kunstmest gebruikt in de grond, maar je de term biologisch voeren. “In de gangbare teelt is een order van 100.000 bollen per soort normaal, dat gebeurt in de biologische teelt maar af en toe,” zegt Huiberts. Maar hij vindt het prima. “We waren al zo lang alleen maar bezig met meer en meer, en vooral meer van hetzelfde. Meer hyacinten. Meer narcissen. Meer tulpen. Dat is voor de bodem niet houdbaar.” Nu streeft Huiberts juist naar variatie. “Volgend jaar ga ik bijvoorbeeld ook dahlia’s doen, in samenwerking met een andere teler.”
Duitse consument
Heemskerk doet zijn best om de markt voor die toekomstige biologische bollen klaar te stomen en haalde hij eerder dit jaar met een crowdfundingsactie ruim 17.000 euro op voor een marketingcampagne gericht op de Duitse consument. En al blijft nog even de vraag of de omschakeling voor Huiberts zakelijk een goede was, als hij naar zijn land kijkt weet hij het zeker. “Als we rooien en ik zie zo’n hele zwerm wit achter ons aan komen, allemaal meeuwen die mee komen eten van het rijke bodemleven, en ik zie verderop een collega hetzelfde doen met hooguit twee vogels achter zich aan, dan weet ik dat we iets goed doen.”
