De onderzoekers van het Centre for Frugal Innovation in Africa (CFIA) hebben een NWO-onderzoekssubsidie gekregen om in Afrika nieuwe ‘inclusieve’ businessmodellen verder te ontwikkelen. Dit gebeurt in samenwerking met Afrikaanse ondernemers en de Nederlandse bedrijven Philips, OASEN en Hatenboer. Dit vierjarige project krijgt financiering uit het programma maatschappelijk verantwoord innoveren van de Nederlandse onderzoeksorganisatie NWO.
Frugal innovation staat centraal in het project. Frugal is een hippe term uit de wereld van businessmanagement. Het betekent letterlijk ‘zuinig’ of ‘schaars’, maar wat betekent het precies? Ook Cees van Beers, hoogleraar management van technische innovatie (TU Delft) en verbonden aan het CFIA kan geen omschrijving geven in één woord.
Kennis van de lokale cultuur is essentieel, de prijs moet extreem laag zijn en het idee moet je kunnen aanpassen
“Kernpunten bij frugal zijn: eenvoud, goedkoop en geschikt voor de lokale markt in ontwikkelingslanden.” Dat houdt het herontwerp in van bestaande producten en diensten. “Ze worden gestript van overbodigheden, zodat ze betaalbaar en geschikt zijn voor lokale omstandigheden. Maar het houdt ook in dat bij de ontwikkeling van nieuwe producten de vraag vanuit een ontwikkelingsland als uitgangspunt wordt genomen. Het is niet topdown, bedrijven zijn ook allang tot het inzicht gekomen dat je niet zomaar technologie in Afrika kunt neerleggen. Kennis van de lokale cultuur is essentieel, de prijs moet extreem laag zijn en het idee moet je kunnen aanpassen.”
Appropriate technology
Post-doc onderzoeker Iva Pesa, die betrokken is bij het CFIA, vult aan: “Frugal innovatie is innovatie door de kosten te beperken. De kosten blijven laag, zonder aan kwaliteit in te boeten. Er wordt bovendien veel samengewerkt met hulporganisaties en lokale entrepreneurs.” Deze denkwijze is niet compleet nieuw, erkent Pesa. “Frugal wordt gebracht als nieuw, maar het borduurt voort op inzichten uit de ‘appropriate technology’ uit de jaren 70 en 80.”
Nederlandse onderzoekers gaan met het aangevraagde onderzoeksgeld van NWO (375.000 euro), aangevuld met bijdragen van het bedrijfsleven (70.000 en 60.000 in natura) een aantal onderzoekers aanstellen, zowel in Nederland als een in Afrika. “Bijzonder is dat we nu ook echt empirisch onderzoek kunnen doen en verder kunnen gaan dan de theoretische studies die we al verrichtten”, zegt Pesa.
Voetbalveld
Een van de betrokken projecten vindt plaats in dorpen in Kenia, waar Philips al eerder lichtcentra met LED-verlichting heeft aangelegd rond het voetbalveld. Het idee is om een 'ecosysteem' van lokale bedrijfjes op te starten rond dit verlichte veld, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheidszorg.
Ook de waterbedrijven Oasen en Hatenboer doen mee met ‘frugal’-projecten op het vlak van technologie en water. Van Beers: "Een van de bedrijven had eerder het lid op de neus gekregen bij een waterproject. Na het aanleggen van de watertap, wilde het bedrijf een heel kleine heffing vragen. Dat liep fout. Betalen voor water, dat zat er in de lokale cultuur niet in. Later bleek dat de dorpelingen weer wel bereid waren om een gift te geven. Een vrijwillige bijdrage, daartoe waren ze bereid.” Uit zoiets blijkt, zegt de hoogleraar, dat een westerse blik bij bedrijven een hindernis kan vormen.
Motor
Van Beers hoopt op een “mooie combinatie” van innovatie van westerse bedrijven met input van lokale ondernemers: “Zij worden de motor door verdergaande innovatie.” Hij is benieuwd: “In Afrika gaan technologische ontwikkelingen anders dan het Westen. Iedereen heeft inmiddels een mobieltje. Die snelle verspreiding kwam, zoals bekend, doordat Afrika de fase van vaste telefoonlijnen heeft overgeslagen: leap-frogging.” Wat betekent dat voor de verdere technologische infrastructuur?”
