Wat is er aan de hand in Libië?
Sinds de dood van dictator Moeammar al-Khaddafi, in oktober 2011, is het Noord-Afrikaanse land in feite uiteen gevallen in meer dan honderd mini-staatjes. Er is een centrale regering, maar die heeft vrijwel geen macht. De verschillende mini-staatjes hebben ieder hun eigen zwaar bewapende militie. Gezamenlijk streden ze tegen Khaddafi, maar sinds zijn dood zijn ze steeds meer met elkaar in conflict geraakt. De afgelopen maanden zijn die spanningen ontaard in totale oorlog.
[[{“fid”:”29435″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_halve_breedte media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”,”id”:”styles-4-0″}}]]Kaart Libië
Is dat alles?
Behalve tussen verschillende milities kent Libië, net zoals elders in de islamitische wereld, spanningen tussen fundamentalisten en liberalen. Sommige milities ijveren voor een islamitische staat, anderen hebben meer seculiere uitgangspunten. En dan zijn er nog groepen strijders die voorheen niet goed konden kiezen, maar nu steeds vaker partij kiezen. De Libische Dageraad, een alliantie van fundamentalistische milities, veroverde eind augustus dit jaar het vliegveld van de hoofdstad Tripoli, waarna ze ook de rest van de stad onder hun gezag brachten. De tweede stad van Libië, Benghazi, namen ze eerder al in.
Vormt de fundamentalistische alliantie een eenheid?
Niet echt. Tot de alliantie behoren extremistische groeperingen, zoals Ansar al-Sharia, dat naar verluidt verantwoordelijk is voor de aanslag in 2012 waarbij de Amerikaanse ambassadeur Chris Stevens om het leven kwam. Maar ook de meer gematigde Moslimbroederschap is lid van de alliantie.
Wat betekent dit voor de burgers?
De gevechten van afgelopen maanden hebben grote verwoestingen veroorzaakt. Water en elektriciteit zijn er op veel plaatsen niet meer. Brandstof is bijna niet meer te krijgen. Veel Libiërs zijn gevlucht naar het buitenland. Door de olierijkdom is de bevolking, die uit ongeveer zes miljoen mensen bestaat, relatief rijk. Het gemiddeld inkomen is aanmerkelijke hoger dan in andere landen in Noord-Afrika. Daardoor kunnen de meeste Libiërs zich redden zonder hulp
Wie is generaal Haftar?
Generaal Khalifa Haftar is de militaire leider van de seculiere milities. Tijdens het bewind van Khaddafi woonde hij als balling in de Verenigde Staten. Eerder dit jaar kondigde hij aan met een gewapende strijd de fundamentalisten te gaan verjagen. Dat is jammerlijk mislukt.
Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten helpen bij de strijd tegen de fundamentalisten en voerden onlangs bombardementen uit boven Tripoli. Is dat een verrassing, zoal de VS beweren?
Eigenlijk wel. Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten (VAR) gaan in de in de islamitische wereld voorop in de strijd tegen de politieke islam. Abdul Fattah al-Sisi, de president van Egypte, heeft in eigen land met harde hand een eind gemaakt aan de prominente rol van de moslimbroederschap en ander islamitische bewegingen. Maar dat Egypte en VAR met vliegtuigen doelen in andere islamitische landen bombarderen is nieuw. Tot nu toe leverden ze alleen financiële, politieke en logistieke steun aan anti-fundamentalisten in het buitenland.
Kunnen de fundamentalisten in Libië op internationale steun rekenen?
Jazeker. Gematigde fundamentalisten krijgen al sinds de val van Khaddafi veel geld uit met name Qatar. Deze steenrijke oliestaat heeft een innige relatie met de Libische afdeling van de Moslimbroederschap. Qatar financiert onder meer een Libisch tv-station. Ook Turkije heeft nauwe banden met de Libische Moslimbroederschap.
[[{“fid”:”29437″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Iraq crisis: What is a caliphate? In 90 seconds – BBC News”,”class”:”media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”}}]]In 90 seconden: wat is een kalifaat?
Moeten we vrezen voor een kalifaat in Libië?
In verschillende steden in Libië is in feite al een kalifaat. De stad Derna, niet ver van de grens met Egypte, wordt al bijna drie jaar bestuurd door extremisten die met hard hand de islamitische wet opleggen en steun hebben betuigd aan IS in Irak. Amnesty Internationaal bemachtigde onlangs een filmpje van een man die publiekelijk geëxecuteerd werd in een voetbalstadion. De grote vraag is of het de extremisten gaat lukken om ook elders in het land hun gezag te laten gelden.
Hoe invloedrijk zijn de seculieren in Libië?
Ondanks de recente successen van de fundamentalisten is er in Libië nog steeds grote steun voor een seculiere staat. De zwarte islamitische vlaggen die fundamentalisten in de door hen veroverde steden laten wapperen, zijn op een aantal plaatsen door boze burgers naar beneden gehaald. Ook is er de afgelopen maanden veel gedemonstreerd tegen de fundamentalisten. Zelfs in het extremisten bolwerk Derna gingen mensen de straat op. Ook het parlement wordt gedomineerd door seculieren.
Maar er zijn toch twee parlementen?
De fundamentalisten hebben het oude parlement, waarin de Moslimbroederschap een leidende rol speelde, opnieuw geïnstalleerd. Zij erkennen het nieuwe parlement niet, waarvoor afgelopen juni verkiezingen waren.
Wat doet de internationale gemeenschap?
Het Libische parlement heeft om buitenlandse hulp gevraagd. Maar de luchtaanvallen door Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten hebben internationaal tot grote zorg geleid. De angst bestaat dat het hele Midden-Oosten wordt meegezogen in de oorlog tussen seculieren en fundamentalisten. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties nam eind augustus een resolutie aan, die oproept tot een onmiddellijk staakt-het-vuren en dreigt met sancties tegen de verantwoordelijke militieleiders.
