Jaffa-grapefruits of dadels met het herkomstetiket ‘Made in Israël’. Grote kans dat ze uit de bezette Palestijnse gebieden komen. Want Albert Heijn, Vomar en andere grootgrutters in ons land controleren onvoldoende of hun groente en fruit komt uit Israëlisch nederzettingen in Palestijns gebied. Dat onthult SOMO vandaag in het rapport: Nederzettingenhandel en de rol van Nederlandse supermarkten bij mensenrechtenschendingen in de Palestijnse gebieden.
Terwijl Nederlands pensioenfonds PGGM besluit geen zaken meer te doen met Israëlische banken om zo de betrokkenheid bij financiering van nederzetting Israëlische nederzettingen in bezet Palestijns gebied te voorkomen, liggen er groente en fruit in het supermarktschap waarvan de exacte herkomst binnen Israël – bezet gebied of niet – onduidelijk is.
De nederzettingen zijn in strijd met het internationaal recht. Ze zijn illegaal. Een gegeven dat wordt erkend door zowel de internationale gemeenschap als door de Nederlandse overheid. Ook vinden er mensenrechtenschendingen plaats, die zijn vastgesteld in diverse VN-rapporten. Denk aan landonteigening ten behoeve van nederzettingen. Of aan oneigenlijk gebruik van water door de nederzettingen ten koste van de Palestijnse bevolking.
‘De internationale handel van de nederzettingen met bedrijven zoals supermarkten is een van de drijvende krachten achter de nederzettingen’, zegt Shawan Jabarin, directeur van de Palestijnse mensenrechtenorganisatie Al Haq. Landbouw is de grootste economische sector in de Israëlische nederzettingen in bezet Palestijns gebied.
Handel is geld
De nederzettingen exporteren jaarlijks voor 285 miljoen US dollar aan agrarische producten zoals dadels, avocado’s, druiven, mango’s, granaatappels, kruiden en paprika’s (tegen 19 miljoen US dollar door Palestina). Hoeveel van deze producten op het schap in Europa belanden, is niet precies bekend.
Wel zijn er schattingen. Zo zou 70 procent van de druiven uit de nederzettingen geëxporteerd worden, 40 procent van de dadels uit de bezette gebieden en ongeveer 80 procent van de kruiden uit de Jordaanvallei op de Westelijke Jordaanoever. Het merendeel daarvan gaat naar Europa, waarbij Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk belangrijke afnemers zijn.
AH Jaffa Grapefruits
Door internationale handel met nederzettingenproducten raken supermarkten betrokken bij mensenrechtenschendingen. Eerder is aangetoond dat producten van het merk Jaffa hun herkomst vinden in de nederzettingen. Het is onduidelijk of deze specifieke grapefruits uit de nederzettingen komen. In een reactie op het rapport stelt Ahold dat het grapefruits van Israëlische toeleverancier Mehadrin Group afneemt, maar niet uit ‘betwist gebied, meldt SOMO. Ahold stelt dat het de leveranciers vraagt geen eindproducten te mengen met producten uit Israël. Volgens SOMO is het onduidelijk hoe Ahold dat controleert.
Bezette gebieden
De bezette Palestijnse gebieden bestaan uit de Westelijke Jordaanoever en Gaza, die sinds 1967 door Israël bezet worden. De Westelijke Jordaanoever is opgedeeld in verschillende delen, waarbij ongeveer 62 procent van het gebied onder Israëlische controle valt. In 2004 bepaalde het Internationaal Gerechtshof dat de nederzettingen in strijd zijn met het internationaal oorlogsrecht. Meerdere VN Veiligheidsraad resoluties riepen op tot ontmanteling van de nederzettingen. Ook hanteert de Nederlandse overheid een ontmoedigingsbeleid ten aanzien van bedrijven die bijdragen aan de instandhouding van nederzettingen, of dit faciliteren.
Made in …
Het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) maakte eerder deze maand bekend dat de herkomst van producten uit nederzettingen vermeld dient te worden op het etiket. “Dit is een kleine stap in de goede richting, maar bij lange na niet voldoende. De consument wordt zo geïnformeerd, het is echter geen structurele oplossing voor het verminderen of tegengaan van mensenrechtenschendingen”, aldus Roos van Os, onderzoeker bij SOMO.
“Nederzettingenproducten kunnen niet los gezien worden van de illegale status van de nederzettingen en de mensenrechtenschendingen als gevolg van de nederzettingen”, vult SOMO-onderzoeker Anne Schuit aan. “Supermarkten dienen op de hoogte te zijn van deze schendingen en stappen te ondernemen om hun betrokkenheid bij de schendingen te voorkomen of beëindigen.”
Vanavond vindt er in de Tweede Kamer een debat plaats over de situatie in Israël en de bezette Palestijnse gebieden.
