Boycot of niet, in Nederland zijn er constant enorme oogstoverschotten. ‘De hoeveelheden zijn echt schrikbarend’, aldus Querido. ‘We werken nu samen met een paar boerderijen in Noord-Holland en daar alleen al oogsten we zo’n 10.000 kilo per week, die anders vernietigd zou worden. Denk aan broccoli, bloemkool, kool. En dit is dus nog maar een fractie van het totaal.’ Querido doelt op de praktijk waarbij de boer de oogst op het land liggen, omdat het door de lage marktprijzen niets oplevert om het op de markt te brengen. ‘Dat is zonde! Eten is om op te eten en niet om weg te gooien. De Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland helpt ons om boeren dit in te laten zien.’
In de stoofpot
Er zitten behoorlijk wat creatieve voedselverspillingsplannen in de stoofpot van de voedselbank. ‘Naast de recente samenwerking met Noord-Hollandse boeren wat oogstoverschotten betreft, worden binnenkort ook boeren uit Flevoland en Noord-Brabant direct gekoppeld aan lokale voedselbanken. We werken samen met een restaurant in Amsterdam dat van een gedeelte weer gezonde soepen wil maken. We willen ook meer gaan samenwerken met supermarkten om producten over te nemen die vanwege de houdbaarheidsdatum (THT) niet meer verkocht mogen worden, maar nog prima te eten zijn.’ Deze datum geeft namelijk een garantie op kwaliteit weer, maar zegt niets over voedselveiligheid.
Maar daar houdt het nog lang niet op met de plannen, want het probleem van de Nederlandse voedselverspilling is groot. ‘Voor de vele appels en peren die nog binnenkomen naar aanleiding van de boycot, zoeken we samenwerking voor de verwerking tot appelmoes. In de horeca blijft ook veel liggen. Vanaf januari vragen we restaurateurs in Bergen op Zoom, Eindhoven, Amsterdam en Rotterdam om aan het eind van de dag, van de voedselresten tien maaltijden te bereiden en in te vriezen. We zijn ook in gesprek met de Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging. Het is namelijk zo dat zij honderdduizenden ganzen afschieten die niet geconsumeerd worden. Denk ook aan reeën en herten.’ Wie weet duikt er nog eens wild op in de voedselpakketten.
De boer geeft te kleine of te grote spruiten aan de koeien. Dat vinden we niet zo’n goed idee.
Te veel, te groot, te lelijk of te oud
De Nederlandse voedselbank ontpopt zich steeds meer als een echte voedselredder. Niet alleen groente en fruit dat overblijft, maar ook de lelijkers, de uit de kluiten gewassen en de in groei achtergebleven exemplaren zijn welkom. ‘We nemen ze allemaal met plezier aan. Ze zijn 100 procent goed, zowel in kwaliteit als in smaak. De boer geeft dit soort oogst normaal gesproken aan de koeien. Dat vinden wij bij de voedselbank niet zo’n goed idee.’
Het voedselpakket nu en later
Querido is bovendien nog niet helemaal tevreden over de huidige inhoud van het voedselpakket. ‘Het pakket hoeft niet groter, maar moet vooral beter. We willen er meer verse groenten in, meer vers fruit. Als we er vlees of vis in zouden kunnen krijgen, kaas en eieren, dan zouden we ontzettend gelukkig zijn. Vlees en vis ontbreekt nu bijna altijd. We zoeken een manier waarop we vlees uit de supermarkt met een THT datum van die dag in kunnen laten vriezen en dat in de pakketten kunnen krijgen.’
Wie heeft er recht op een voedselpakket?
De voedselbanken in Nederland hanteren stricte regels over wie aanspraak kan maken op een pakket. Zo mag je als volwassene niet meer dan €180 euro in de maand overhouden om van te leven. Bij een huishouden met meer personen is dit €
60 euro per elke extra volwassene (personen van 18 jaar of ouder) en €50 euro per kind (ongeacht de leeftijd maar wel jonger dan 18 jaar). Op dit moment zijn er bij sommige voedselbanken wachtlijsten, dus het voldoen aan deze criteria garandeert niet dat je een pakket ontvangt. Het pakket is overigens bedoeld als een tijdelijke hulp om mensen door een moeilijke periode heen te helpen.
Geen gebrek aan voedsel, wel honger
Anders dan je misschien zou denken, stamt de eerste Nederlandse voedselbank uit 2002. Destijds reageerde de politiek verontwaardigd en beloofde dat de voedselbank binnen vier jaar opgeheven zou zijn. Anno 2014 worden er in Nederland wekelijks zo’n 35.000 pakketten uitgedeeld vanuit 154 locaties. De Nederlandse voedselbanken zouden nog wel meer pakketten willen uitdelen, want ze bereiken slechts 4 tot 5% van de Nederlanders die onder de armoedegrens leven. ‘Het zal niet makkelijk worden, maar we streven naar 20%’, aldus Querido. ‘Er is namelijk geen gebrek aan voedsel in Nederland, het bevindt zich alleen vaak op de verkeerde plek’.
Bijzondere hulp
Hoewel de huidige samenwerking met boeren voortvloeit uit de compensatieregeling van de boycot, zijn er ook boeren bereid om te doneren aan de voedselbank zonder financiële compensatie. Querido noemt het ‘geestelijke’ compensatie. ‘De boeren houden er een goed gevoel aan over, omdat vernietigen nooit het doel was van het laten groeien van de oogst. Het is heel bijzonder om te zien dat boeren zulke dingen helemaal uit eigen beweging doen. Naast de boeren en andere partners die nu mee willen werken, zijn er ook maar liefst 8.300 vrijwilligers werkzaam bij de voedselbanken. Dat zijn stuk voor stuk mensen met een goed hart, die proberen degenen die het moeilijk hebben in de samenleving te helpen. Je ziet dat steeds meer mensen bereid zijn om iets voor elkaar te doen. Waarom zou je elkaar ook niet helpen?’
Lachende gezichten
De drijfveer achter de voedselbank is de onvrede over nodeloze honger. ‘Het is nog steeds zo dat er elke avond meer dan 300.000 kinderen in Nederland met honger naar bed gaan. Zolang dat zo is, ben ik nog lang niet klaar. Het is niet alleen de honger, maar als gevolg van ondervoeding kunnen er achterstanden in de hersengroei van de kinderen ontstaan en dat belemmert de hele ontwikkeling. Het is heerlijk als je beseft dat mensen die anders geen of alleen ongezond eten hebben, ‘s avonds een keurige maaltijd kunnen bereiden met producten die anders vernietigd zouden worden. Wij zijn bij de voedselbank elke dag bezig met voedselverspilling. Dat is dankbaar werk, want het kost de samenleving geen extra geld, maar het levert wel heel veel geestelijke waarde op. Als anders verspild voedsel in hongerige monden gaat, heb je in mijn beleving alleen maar lachende gezichten.’
[[{“fid”:”31887″,”view_mode”:”file_styles_artikel_kwart_breedte”,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_kwart_breedte media-element file-file-styles-artikel-kwart-breedte”,”id”:”styles-5-0″},”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_kwart_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null}]]
Salomon Querido is sinds juni 2013 bestuurslid voedselwerving bij de Nederlandse voedselbank. Na een lange carrière in het retailmanagement, besteedt hij nu een deel van zijn tijd als vrijwilliger in het bestuur van de Nederlandse voedselbank.
Foto: nrc.nl
