Waarom insecten eten? Om die vraag te beantwoorden is het goed te beseffen hoe oneerlijk we onze calorieën over de wereld verdelen. In het westen zijn de kippen, varkens en runderen haast niet aan te slepen. Wereldwijd zijn er bijvoorbeeld zeven keer zoveel kippen als mensen en er zijn ongeveer één miljard varkens. En dat kost de wereld heel wat: van het totale landbouwareaal wordt 70 procent direct of indirect gebruikt voor veeteelt.
Ongelijke verdeling van calorieën
Er zijn bovendien aanwijzingen dat die enorme vleesconsumptie gezondheidsproblemen oplevert. Een belangrijk deel van de wereldbevolking eet veel te veel dierlijke eiwitten: in Europa eten we per persoon ongeveer 80 kilo vlees per persoon per jaar en in de Verenigde Staten is dat zelfs 120 kilo per persoon per jaar. In andere delen van de wereld zijn er juist veel te weinig dierlijke eiwitten om iedereen gezond te houden. Wereldwijd is 1 op de 7 mensen momenteel ondervoed (1 miljard mensen) terwijl 1,9 miljard mensen te dik zijn. Een nog groter probleem is echter dat ongeveer 2 miljard mensen weliswaar genoeg calorieën binnenkrijgen maar een tekort hebben aan dierlijke eiwitten.
Dan komt er nog de grootse uitdaging van onze tijd bij: de groeiende wereldbevolking voeden. De FAO (Wereldvoedselorganisatie van de Verenigde Naties) voorspelde in 2009 dat we in 2050 ongeveer 70% meer voedsel nodig hebben om de wereldbevolking van negen miljard mensen te voeden. Lastig, al helemaal als je rekening houdt met klimaatverandering die leidt tot slechte oogsten in grote delen van de wereld. Een verhoging van de productie van dierlijke eiwitten met 70% is onmogelijk als we de gangbare wegen bewandelen: dan hebben we namelijk een tweede aarde nodig.
Hoe lossen we dat op?
Het lijkt dus voor de hand te liggen dat westerse mensen minder dierlijke eiwitten moeten gaan consumeren. Maar we kunnen ook overstappen op insecten. Die zijn enorm efficiënt te maken, hebben een enorme voedingswaarde en zijn lekker bovendien. Met insecten kun je dierlijke eiwitten produceren die veel minder beslag leggen op de landbouwgrond. Voor de productie van 1 kilo rundvlees is 25 kilo voer nodig, met diezelfde 25 kilo voer kun je echter ook meer dan 11 kilo insectenvlees produceren. Daarnaast bestaat er een enorme variatie aan insecten, er zijn ongeveer 2000 soorten die wereldwijd gegeten worden, tegen slechts een beperkt aantal soorten andere dieren zoals kippen, varkens, koeien en vissen.
Insecten zijn voor iedereen
Insecten worden wereldwijd door ongeveer 2 op de 7 wereldburgers gegeten. Soms als delicatesse, omdat ze vergelijkbaar zijn met garnalen, die taxonomisch gezien veel op insecten lijken. Maar ook als belangrijke voedselbron. De afgelopen dagen was ik in Kenia om met boeren en onderzoekers te praten over de mogelijkheden om insecten te gebruiken als onze dierlijke eiwitbron. Keniaanse boeren vertelden over de snel groeiende kosten van veevoer, deels omdat vismeel schaars wordt en daarmee duur. We spraken over de mogelijkheden om kippen en varkens met insecten te voeren. De insecten kunnen worden gekweekt op plantaardig afval van restaurants. Op die manier zouden de boeren zelf een waardevolle eiwitbron kunnen kweken op hun eigen boerderij. De Keniaanse boeren zijn zeer geïnteresseerd in deze mogelijkheid en één van hen vertelde dat hij daarmee al aan de gang was. Het betekent dat hij niet langer afhankelijk is van de steeds duurder wordende soja, vismeel of andere veevoerbronnen. Een afvalverwerkingsbedrijf uit Kenia vertelde dat ook zij experimenteren met het verwerken van afval via insecten die het afval omzetten in hoogwaardige eiwitten die als veevoer gebruikt kunnen worden.
Hoogtepunt van de bijeenkomst was de avondmaaltijd die door één van de boeren was klaargemaakt. Zij had krekels van eigen kweek verwerkt in een saus en in het dessert. Iedereen smulde er van en at zelfs meer van de gerechten met insecten dan van de reguliere gerechten.
In Wageningen doen we al een aantal jaren onderzoek naar het gebruik van insecten als voedsel voor mens en dier. Maar ook iedere Nederlander kan zelf zijn bijdrage leveren aan voedselzekerheid: insecten als eiwitbron zijn zeer duurzaam en gebruiken slechts een fractie aan landbouwgrond vergeleken met gangbaar vee. Insecten kun je zien als minivee met 6 poten dat een veel kleinere ecologische voetafdruk heeft dan het gangbare vee. Twee miljoen mensen gaan ons al voor: we kunnen van hen leren dat insecten lekker, duurzaam en verantwoord zijn. In grote delen van de wereld staan insecten al eeuwen op het menu. Let’s join the club en laten we op die manier ons steentje bijdragen aan een duurzame wereld waarin er voor iedereen voldoende te eten is.
Om de Nederlanders ideeën te geven hoe die insecten gebruikt kunnen worden in de keuken hebben we Het Insectenkookboek geschreven: een boek met recepten die de thuiskok kan klaarmaken, achtergrondinformatie en interviews met bekende Nederlanders als de kok Pierre Wind of de econoom Herman Wijffels. (link) Ook Kofi Annan vindt insecten een uitstekende eiwitbron voor de snel groeiende wereldbevolking en chefkok van restaurant Noma René Redzepi gebruikt insecten in zijn gerechten vanwege de bijzondere smaak en omdat insecten duurzame ingrediënten zijn.
