Romantische know-how
Er wordt in Amsterdam hartelijk gelachen om de adviezen van Pastor Phillip. Ze kwamen deze week voorbij tijdens de inaugurele rede van Rijk van Dijk, bijzonder hoogleraar Religie en seksualiteit in Afrika aan de Universiteit van Amsterdam. De antropoloog sprak over de opkomst van geloof in romantiek in Afrikaanse pinksterkerken. Volgens Van Dijk is Pastor Phillip namelijk niet de enige die zo openlijk over seks en romantiek spreekt. Sterker nog, Van Dijk constateerde de afgelopen jaren – tot zijn eigen verbazing – dat de Afrikaanse pinksterkerken er vol van zijn. ‘Steeds meer kerkelijke voorgangers claimen dat ze romantische know-how hebben.’
Een nieuwe relatie tussen religie en romantiek
Romantische diners, regelmatig vrijen, grootse huwelijken inclusief bruidstaart en witte jurken en veel aandacht voor lichamelijke verzorging, in de Afrikaanse pinksterkerk wordt het beeld van de romantische relatie steeds verder geïdealiseerd, constateert Van Dijk. ‘Er ontstaat een hele nieuwe relatie tussen religie en romantiek.’ Een beetje paradoxaal, noemt Van Dijk dat wel, want de pinksterkerken staan toch bekend om hun strikte opvattingen rondom seksualiteit, seks voor het huwelijk en trouw. Hoe past het najagen van plezier en bevrediging in dat beeld? Die vraag trok zijn aandacht.
Nieuwe middenklasse
Het zou kunnen dat de romantiek voor jongeren een uitweg biedt uit het kerkelijke moralisme. Maar het is opvallend dat de trend zich vooral voordoet in de opkomende middenklasse. Van Dijk deed onderzoek in Botswana, maar denkt dat zijn observaties ook gelden voor andere Afrikaanse landen waar pinkstergemeenten groeien en een bredere, consumerende middenklasse aan het ontstaan is, zoals Uganda, Nigeria en Ghana. ‘Als je net iets meer geld hebt, kun je ook af en toe een luxe cadeau voor je partner kopen,’ zegt Van Dijk.
De wetenschapper, tevens als onderzoeker verbonden aan het Afrika Studiecentrum in Leiden, denkt dat de een nieuwe openheid rondom seksualiteit in pinksterkerken ook een belangrijke rol speelt. Hij vertelt dat de Afrikaanse kerken vanaf het midden van de jaren ’90 een belangrijke rol zijn gaan spelen in de campagnes rondom aidsbestrijding. ‘De roep om voorzichtigheid in seksueel contact sloot goed aan bij hun eigen moraal.’ Volgens Van Dijk zorgde de aidscrisis ervoor dat het gewoner werd om over seks te praten in de kerk. In de afgelopen jaren merkte hij dat die openheid nieuwe vormen aannam. Hij kwam gesprekken tegen over emoties, over de kwaliteit van relaties, en over manieren om die relaties spannend en fijn te houden.
Kerkgangers krijgen advies over hoe ze moeten omgaan met seks en relaties
Seks en relaties- en de kerk
Regelmatig ziet Van Dijk dat er in de kerken counselors worden opgeleid, die met kerkgangers heel persoonlijke gesprekken voeren over relaties. ‘Zo maakte ik zelfs een counseling-sessie mee waarin verschillende seksstandjes aan de orde kwamen’, zegt Van Dijk. Adviseren die counselors kerkgangers dan hoe ze moeten omgaan met seks en relaties? Ja, zegt Van Dijk. Maar hij ziet vanuit jongeren ook oprechte belangstelling voor het opbouwen van relaties en de rol van de man en de vrouw daarin. Liefde en relaties zijn natuurlijk al sinds mensenheugenis onderdeel van elke samenleving, maar nieuw is wel dat de kerk hier opener over is geworden.
Seks is meer dan alleen maar iets medisch waar je voorzichtig mee om moet gaan
Kritisch is hij ook. Zo is er niet of nauwelijks ruimte voor een gesprek over lesbische en homoseksuele relaties. In tegendeel. Ook worden er extreem hoge verwachtingen geschapen van de perfecte huwelijksdag. Spaarrekeningen worden geplunderd voor een zo extravagant en groots mogelijke bruiloft. Stellen steken zichzelf zelfs vaak in de schulden, alles wordt gedaan om de schijn van luxe en pracht en praal op te houden. Een groeiende elitaire bovenlaag kan zich dit veroorloven, maar de meeste mensen houden jarenlange schulden over aan die ene speciale dag.
Meer openheid
Positief is volgens Van Dijk wel, dat jonge stellen vaker hun eigen keuzes kunnen maken over met wie ze hun leven willen delen, en op wat voor manier. Dat er, ook in de kerk, meer ruimte is om open over liefde en seksualiteit te praten. Dat ingewikkelde familiebelangen minder invloed krijgen op het sluiten van huwelijken, en dat seks veel meer is dan alleen maar iets medisch waar je voorzichtig mee om moet gaan.
In het boek Love in Africa werd in 2009 al geconstateerd dat er voor de rol van emotionaliteit in relaties en seksualiteit in Afrika in de wetenschap vaak te weinig aandacht is geweest. De focus lag vooral op onderwerpen als de mannelijke macht over vrouwen en de medische problemen veroorzaakt door seks. Terwijl deze onderwerpen belangrijk blijven, wil Van Dijk zich de komende jaren richten op meer onderzoek naar de bijzondere, nieuwe relatie tussen religie en romantiek.
[[{“fid”:”36878″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”title”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”style”:”height:72px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
