‘Ik ben de goede, blanke man en ik ben hier in het achterlijke Afrika waar alleen maar vreselijke wantoestanden plaats vinden.’ Hij zegt het niet letterlijk, maar dat is de boodschap die Peter R. de Vries vijftig minuten lang uitstraalt in zijn programma Over de Grens. Dat is jammer. Is er eens aandacht voor een schrijnend probleem in Uganda, wordt de plank finaal mis geslagen door De Vries en de stichting Kids Rights, die deze reportageserie gesponsord heeft.
Excessen
Laat er geen misverstand over bestaan: het ritueel offeren van kinderen is afschuwelijk, en een probleem in Uganda. Het is iets waar je over leest en hoort wanneer je er jaren woont. Net zoals dat wie jaren in Nederland woont, wel eens gelezen heeft over een man die op grote schaal seks heeft gehad met baby’s in een kinderdagverblijf in Amsterdam. Excessen, dat zijn het, ook al doet De Vries alsof kindoffers de normaalste zaak van de wereld zijn in Uganda. Dat is niet zo, maar het fenomeen neemt inderdaad toe. Het gaat om enige tientallen gevallen per jaar.
'Vuilophaaldienst'
De reportage begint journalistiek gezien nog vrij aardig, met een rechtszaak tegen een man die verdacht wordt van een kindermoord. Na een overgangetje staat De Vries opeens ’s avonds laat tussen de straatkinderen, een fenomeen dat in alle arme landen voor komt en wat volgens mij niet direct te maken heeft met de kindoffers.
Hierna gaat De Vries behoorlijk de fout in, wanneer hij mannen in gele shirts omschrijft als ‘de vuilophaaldienst.’ Ze zijn echter van de Kampala Capital City Authority (KCCA), zeg maar de gemeente Kampala. Vuilnis is slechts één van hun taken, evenals handhaving. De Vries zet de achtervolging in, met een spannend muziekje en vertraagde beelden maar stuit op niets. Slim monteert hij daar beelden uit een andere reportage achteraan, waardoor het net lijkt alsof hij de KCCA op heterdaad betrapt op het bruut wegslepen van kinderen. Wat ze overigens heus wel eens doen.
Het kwaad zelve
De Vries neemt de kijker dan mee naar kindergevangenis Kamperingisa, een oord waar straatkinderen onder slechte omstandigheden vast zitten. Een plek die zeker aandacht verdient; kinderen zo behandelen is niet fraai. “Dit is verschrikkelijk”, concludeert De Vries. “Kinderen hebben geen persoonlijke bezittingen en moeten zelf hun eten maken.” Het zijn zaken die op een gemiddelde Ugandese kostschool precies zo zijn, overigens.
Een van de vele dieptepunten is het shot waar Peter R. de Vries door mijn voormalige woonwijk Kansanga loopt, en een forse politie-agente met zwarte zonnebril passeert. Het beeld vertraagt, er wordt gedaan alsof hier het kwaad zelve staat. Wat De Vries niet weet is dat dit de vriendelijkste verkeersagente van heel Kampala is, die me na een praatje altijd weer gewoon door laat rijden wanneer ze me aan houdt voor controle van het rijbewijs. Zonder een cent smeergeld.
Vernederend
Halverwege volgt een scène waarvoor Kids Rights zich moet schamen. De Vries is op bezoek bij een instelling waar Vlaamse christenen van de organisatie Foodstep kinderen die uit de gevangenis gekomen zijn opvangen. “Kijk”, zegt Nathalie Steurbaut, “Van dit meisje zijn de hoektanden eruit gehaald door een toverdokter.” Steurbout trekt de kaken van het kind uit elkaar, we zien een verwrongen kindergezichtje in de camera kijken. Inderdaad ontbreken er tanden. Er zijn landen waar minderjarige slachtoffers enige privacy genieten, maar voor Peter R. de Vries en consorten is het blijkbaar geen enkel bezwaar om dit kind op deze vernederende manier te filmen. Ze is duidelijk herkenbaar voor iedereen in Uganda die over een internetverbinding beschikt en de reportage kan terug kijken– en dat zijn er steeds meer. Moet dit nu zo respectloos in beeld gebracht worden?
[[{“fid”:”25687″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Peter R. de Vries”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_halve_breedte media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”,”id”:”styles-4-0″}}]]
Horrorplaatje
Aan het eind van de uitzending doet De Vries een poging tot wederhoor. In geen land ter wereld is het zo makkelijk om een minister voor de camera te krijgen als in Uganda, maar Peter’s e-mail wordt met een afwijzing beantwoord. Hiermee is wel weer genoeg aan wederhoor gedaan. Een interview met de speciale politie unit die door Ugandezen is opgezet om kindoffers tegen te gaan past blijkbaar niet in het horrorplaatje dat we moeten zien. Afrika als heart of darkness met een blanke reddende engel. Het is een hardnekkig neokolonialistische manier van naar Afrika kijken. Ik hoop dat de komende uitzendingen van Over de Grens van een wat minder bedenkelijke kwaliteit zijn, anders lijkt me dit vooral anti-reclame voor Kids Rights.
- Bekijk de uitzending hier
- Op Radio 1 ging het mediapanel met Jacobine Geel en Andries Knevel ook over dit onderwerp (vanaf 45:15 uur)
