De Europese Verkiezingen stonden in het teken van de discussie over meer of minder Europa. Uit antwoorden van politieke partijen op een vragenlijst die Tax Justice Nederland rondstuurde, blijkt echter dat de meeste partijen het over één ding eens zijn: belastingontwijking is bij uitstek een onderwerp dat een Europese aanpak vereist. De EU kan in de komende jaren dan ook daadwerkelijk een verschil maken.
Onrechtvaardig
Belastingontwijking kent vele negatieve consequenties. Multinationals en rijke individuen maken gebruik van de lacunes in het internationale belastingsysteem, en betalen op die manier zeer weinig tot geen belasting. Op dit moment betalen alle bedrijven in Nederland gemiddeld volgens berekeningen van Eurostat in de praktijk niet het officiële tarief voor vennootschapsbelasting van 25%, maar slechts 7%. Dat is een groot verschil in vergelijking met andere landen. Dit is onrechtvaardig voor burgers in de EU die te maken hebben met strenge bezuinigingen en lastenverzwaringen en wel het volle pond aan belasting betalen, maar ook voor burgers in ontwikkelingslanden. De EU lidstaten voeren incoherent – en daarmee ineffectief – beleid, omdat ontwikkelingslanden aan de ene kant ontwikkelingsgeld ontvangen, maar aan de andere kant miljarden aan belastinginkomsten mislopen omdat multinationals via Europese belastingparadijzen als Nederland, Ierland, Luxemburg hun winsten wegsluizen.
Meer transparantie
Gelukkig kunnen onze Europarlementariërs de komende 5 jaar hier iets aan doen. Vandaar dat Tax Justice Nederland in de aanloop naar de verkiezingen een lijst met aanbevelingen aan alle politieke partijen heeft voorgelegd. Onder de partijen die de lijst ingevuld terugstuurden zijn de SP, D66, CDA, PvdD, PvdA, GroenLinks, 50Plus en de Piratenpartij. De VVD reageerde niet. Uit de beantwoording bleek dat alle partijen die gereageerd hebben voorstander zijn van meer transparantie. Een groot goed, want geheimhouding en anonimiteit maken het onmogelijk om schadelijke belastingconstructies bloot te leggen. Zo willen alle partijen dat multinationals rapporteren over de behaalde winst en omzet, betaalde belastingen, en aantal werknemers in elk land waar ze actief zijn. Dat is op dit moment nog geen verplichting voor alle multinationals, maar de politieke partijen geven aan dat zij deze voorstellen op zijn minst zullen steunen in de komende jaren.
Tax Justice NL is een netwerk van negen Nederlandse maatschappelijke organisaties: Oxfam Novib, Oikos, SOMO, Cordaid, Both Ends, Max van der Stoel Foundation, Transnational Institute, Action Aid en ICCO.
Transparantie is noodzakelijk, maar er is meer nodig voor een eerlijk belastingsysteem. Niet alle partijen willen hierin even ver gaan. Zo is Tax Justice voorstander voor dezelfde anti-misbruikmaatregelen in alle EU lidstaten die moeten voorkomen dat brievenbusfirma’s, ofwel lege hulzen zonder werknemers, aanspraak kunnen maken op belastingvoordelen. Fictieve personen mogen immers ook geen gebruikmaken van een hypotheekrenteaftrek. Het CDA echter houdt het liever bij de huidige anti-misbruikwetgeving van Nederland, die overigens vrijwel nooit wordt gebruikt om misbruik aan te pakken.
Afschaffen vetorecht
Het huidige systeem werkt een race naar de bodem, waarbij landen wedijveren voor zo laag mogelijke belastingtarieven, in de hand. Uiteindelijk is een herziening nodig van het huidige belastingsysteem waardoor een bedrijf in elk land een eerlijk deel aan belasting betaalt dat gebaseerd is op economische aanwezigheid van dat bedrijf. Partijen verschillen hierover sterk van mening. Dit zou namelijk een internationale harmonisatie van de belastinggrondslag vergen. Partijen als de SP en de Partij voor de Dieren zijn het hier niet mee eens, omdat zij menen dat belasting een zaak is van nationale lidstaten zelf. GroenLinks pleit juist voor het afschaffen van het vetorecht van landen bij grensoverschrijdende belastingwetgeving, zodat ontwijking effectiever kan worden aangepakt. Dat gaat de meeste andere partijen te ver. Echter net als GroenLinks, zijn ook de PvdA en de SP er wél voor om een minimumtarief voor vennootschapsbelasting in te voeren om zo de race naar de bodem een halt toe te roepen.
Tijd voor actie
Als we de antwoorden bekijken en vergelijken, kunnen we concluderen dat de Nederlandse kandidaat-Europarlementariërs de komende vijf jaar van plan zijn belastingontwijking door multinationals echt aan te pakken met hun Europese collega’s in het Parlement. Het gaat echter niet alleen om deze beloften voor de verkiezingen, maar des te meer om de actie die de komende vijf jaar gaat volgen. De Europarlementariërs moeten zich nog bewijzen en we hebben de afgelopen jaren helaas maar al te vaak gezien dat velen, wanneer het erop aankomt, toch bezwijken onder de druk van multinationals en nationale regeringscoalities. Tax Justice Nederland zal in ieder geval de vinger aan de pols houden.
Voor een overzicht van alle antwoorden, kun je terecht op de website van Tax Justice Nederland.
