Op Facebook heeft hij 81.000 likes en op Twitter 34.400 volgers. Verbluft kijk ik naar mijn smartphone. Zo dadelijk ontmoet ik Zunar bij het bankje waar ik nu op zit in een van de vele winkelcentra in Kuala Lumpur. Lachende toeristen met volle winkeltassen passeren me. Ze slaan hun slag, en gelijk hebben ze, want hier in Maleisië krijgen ze meer voor hun geld dan in Nederland.
'Ros in kangkong land' is het verboden boek van Zunar en is niet meer te koop in de boekenhandel in Maleisië. Zunar verspreidt ze nu zelf. In de tekst verderop drie cartoons uit het boek.
In pyjama in de boeien
In het land waar wij met een goedkoop ticket heen vliegen voor parelwitte stranden wordt een kritische houding tegenover de regering fel bestraft door de politie. Zunar werd afgelopen februari hardhandig van zijn bed gelicht omdat hij op Twitter de regering had bekritiseerd. En dat mag niet, staat in de Sedition Act. De politie viel ‘s nacht zijn huis binnen en deed hem de boeien om terwijl hij nog zijn pyjama aan had. Hij maakt kans op 43 jaar in de cel.
17.000 dollar in acht uur
Wanneer ik op kijk, komt Zunar me tegemoet. Ik herken hem meteen aan zijn karakteristieke gelaat en vriendelijke glimlach die hij trekt als hij mij ziet. We schudden elkaar de hand en gaan in het koffietentje zitten op de begane grond. “Ze hebben zelfs mijn borgsom betaald”, zegt Zunar wanneer ik hem prijs met zijn grote achterban. “Ik kreeg na mijn arrestatie acht uur de tijd om 17.000 dollar te betalen, anders moest ik blijven. Mijn fans hebben het toen voor mij verzameld. Daardoor weet ik dat er een heleboel mensen achter me staan.”
De Sedition Act is een geldende wet die iedereen bestraft die minzaam doet tegen de regering.
Bange regering
Zunar’s cartoons gaan vooral over corruptie en machtsmisbruik in de politiek en het ontbreken van vrijheid van meningsuiting. Hij noemt zichzelf een people’s cartoonist omdat hij met zijn prenten de gevolgen van de misstanden voor de burger zichtbaar maakt. Zunar: “Vooral jongeren moeten hard om mijn tekeningen lachen,” zegt hij glunderend. “Van een interne bron hoorde ik dat de regering me daarom hard wil aanpakken. Ze zijn bang dat ik de beeldvorming van de jeugd te veel beïnvloedt. Dat motiveert me om door te gaan.”
Verboden boek
Zunar kan zijn werk niet publiceren in de reguliere media doordat zij daardoor hun uitgeversvergunning kunnen verliezen. Hij plaatst daarom zijn tekeningen op zijn eigen site en op de onafhankelijke website malaysiakini.com. Zunar gebruikt sociale media om ze te verspreiden.
“Ik roep mijn volgers ook op om mijn werk te delen, en dat doen ze!”, lacht Zunar. “Daar kunnen ze niets tegen doen. Mijn nieuwste boek werd wel direct verboden toen het uit kwam, maar dat zie ik als een compliment. Het laat zien dat het werkt wat ik doe”, zegt hij trots.
GST staat voor belasting. De figuren op de GST-stoel zijn de minister-president en zijn vrouw.
Niets zien
Zunar staat op om nog tweede kopjes koffie te halen. Ik kijk over mijn schouder door de hal van het winkelcentrum. Twee westerse toeristen maken samen een selfie met hun koffie to-go in hun handen. Hun social media-pagina’s laten heel andere beelden zien van het land, denk ik bij mezelf; de luxe malls, bijzondere tempels, tropische vissen, kleurrijke jungle en spannende ritten in speedboten naar bounty-eilanden. Net als op mijn eigen Facebookpagina zal daar niet één beeld op staan van de werkelijkheid die Zunar schetst.
Wie durft?
Wanneer Zunar terugkomt met koffie zegt hij: “Weet je wat het is? Bijna niemand durft te zeggen wat hij vindt van de regering doordat de politie zo fel optreedt. En het wordt erger. De uitgeverij van mijn laatste boek is laatst bedreigd.” Maar Zunar stopt niet. Hij gaat ermee door. Hij heeft een eigen tentoonstelling op het Maleisische eiland Penang. En hij gaf lezingen in Engeland en Noorwegen over zijn werk.
De vinger met de ring met diamant die op de rug tikt van de minister-president is van de vrouw van de president. Het gerucht gaat dat die ring is betaald met belastinggeld.
Lachen als protest
Zunar: “Ik zie het zo: mijn talent voor cartoons maken is geen cadeau, het is een verantwoordelijkheid. Ik heb mezelf in deze strijd geplaatst omdat ik dit moet doen. Voor nu en voor de volgende generatie”, zegt hij terwijl hij zijn vuist balt. “Maar een paar mensen zijn zo moedig om tegen de regering in te gaan. De gewone burger die zich dat niet kan permitteren, geef ik de mogelijkheid om te protesteren met een lach. Voor een lach kan je mensen namelijk niet oppakken.” Zunar lacht en is daarna even stil voordat hij zijn verhaal afrondt. “Ik denk niet na over wat er met mij kan gebeuren. Ik denk na over de cartoon die ik vandaag ga maken. Alleen op die manier heb ik een kans om mijn strijd te winnen.”
Zunar wacht zijn proces thuis af terwijl zijn vrouw, die bij de overheid werkt, hem onderhoudt. Ondertussen plaatst hij elke dag een nieuwe cartoon. Klik hier voor zijn Facebook– en Twitterpagina.
