Welke kerstactiviteit heeft de grootste milieu-impact: vliegreizen? Skivakanties? Electronica onder de kerstboom? Allemaal fout! Uit een rapport van het Britse onderzoeksinstituut Chatham House blijkt de productie en consumptie van vlees en zuivel de grootste invloed te hebben.
Toenemende vraag vlees en zuivel, toenemende uitstoot broeikasgassen
De wereldwijde vraag naar vlees en dierlijke producten als melk en eieren blijft toenemen. De voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties FAO voorspelde recent dat in 2050 de vraag naar vlees met 76 procent zal zijn toegenomen ten opzichte van 2005. Ter vergelijking: de vraag naar granen zal in deze periode met ‘slechts’ 40 procent stijgen. Het meeste vlees wordt gegeten in China, gevolgd door de Europese Unie en de Verenigde Staten. De meeste eieren en melk worden in China en India genuttigd. De toenemende productie van deze levensmiddelen zorgt voor veel uitstoot van broeikasgassen als methaan en CO2. Door ontbossing wordt er bijvoorbeeld minder CO2 opgenomen, dat vervolgens in de atmosfeer verdwijnt.
Chatham House heet officieel het Royal Institute of International Affairs. Het non-profit onderzoeksinstituut uit Londen wordt gezien als één van de meest prominente denktanks op het gebied van internationale vraagstukken. Bekend zijn ook de ‘Chatham House Rules’ in vertrouwelijke discussies: anonimiteit wordt gegarandeerd zodat sprekers vrijuit over een gevoelig onderwerp kunnen praten.
Weinig aandacht voor relatie vlees/zuivel en klimaatverandering
De uitstoot van broeikasgassen door de productie van kaas, zuivel en vlees heeft de allergrootste impact op klimaatverandering. Meer nog dan alle auto’s, treinen, vliegtuigen en schepen bij elkaar volgens Chatham House. Toch besteden beleidsmakers, politici en overheid hier weinig aandacht aan. Het rapport verwijst bijvoorbeeld naar de grote klimaatonderhandelingen (UNFCCC), waar landbouw grotendeels wordt overgeslagen. Dit heeft tot gevolg dat er weinig nationale targets zijn om de uitstoot van broeikasgassen in de veesector te beperken. Bulgarije, Frankrijk en Brazilië zijn vrijwel de enige landen met zo’n doelstelling. Volgens het rapport zijn ook politici bang om hun vingers aan dit onderwerp te branden: eetgedrag wordt gezien als een privézaak. Deze trend is ook in Nederland zichtbaar: alleen de Partij voor de Dieren publiceerde over dit onderwerp een rapport op haar website.
Wereldwijd laag bewustzijn, Brazilië en India voorlopers
De productie van vlees en zuivel kan efficiënter, maar het is volgens Chatham House vooral noodzakelijk dat consumenten minder eieren en vlees gaan eten. Uit het bijbehorende opinieonderzoek in grote landen als China, Frankrijk, Brazilië, India, VS, Rusland en Zuid-Afrika blijkt het slecht gesteld te zijn met het bewustzijn dat de veehouderij grootschalig bijdraagt aan klimaatverandering. Transport werd door 64 procent gezien als een grote veroorzaker van klimaatverandering, productie van vlees en zuivel werd slechts door 29 procent genoemd. Gedragsverandering vanwege klimaatverandering lijkt ook minder moeilijk bij vervoer: 35 procent gaf aan hun transportkeuzes niet te veranderen ondanks klimaatverandering. Deze tegenstand was veel groter bij vlees (54 procent) en zuivelconsumptie (62 procent).
Over het algemeen kijken consumenten bij hun voedselkeuzes naar onderdelen als smaak, prijs en gezondheid, minder naar gevolgen voor dierenwelzijn of klimaatverandering. Toch wordt in sommige landen wel duidelijker de link tussen het eten van vlees en klimaatverandering genoemd, vooral in Brazilië, India, Zuid-Afrika, Frankrijk en Italië. In Rusland, VS, Polen en Japan wordt die link juist relatief weinig gelegd.
Gedragsverandering?
Uit onderzoek van Kaleidos Research blijkt dat in Nederland onder zowel jongeren (88 procent) als ouderen (80 procent) het aandeel vleeseters de laatste jaren nauwelijks verandert, ondanks toenemende berichten over de negatieve gevolgen van vleesconsumptie. De onderzoekers van Chatham House stellen dat meer kennis over de relatie vlees (en zuivel) en klimaatverandering de wil om gedrag te veranderen waarschijnlijk verbetert. Wie zal er tijdens het kerstdiner over beginnen?
