“Als je tegen mensen zegt dat ze minder plastic moeten gebruiken, dan moet je ze vervolgens niet het uitzichtloos idee geven dat wat al in de oceaan drijft, daar voor altijd blijft liggen. Dat is niet motiverend.” De jonge toekomstdenker Boyan Slat (19) van The Ocean Cleanup weerlegt de stugge gedachten dat bewustwording vóór opruimen moet komen.
Wat is jullie uitgangspunt?
“Ons ontworpen systeem nu al in het water leggen is inderdaad dweilen met de kraan open, maar de dweil alvast uitvinden kan geen kwaad! Met het project The Ocean Cleanup gaan we de oceaan opruimen en daarmee tegelijk aandacht vragen voor het plasticprobleem. Door zichtbaar te werken aan een oplossing, willen we dat er bij anderen bewustwording ontstaat.”
“Waarom door de oceaan gaan, als de oceaan ook door jou kan gaan”, noemde Boyan Slat meerdere malen in de media. Eén van de belangrijkste punten van het systeem van Slat is dat het passief is en dus stil ligt in de oceaan. Het plastic dobbert mee met de stroming van de oceaan en wordt tegengehouden door drijvende barrières die in een V vorm liggen. Het zeeleven kan gewoon onder de barrières door. Het plastic drijft naar het middelpunt waar het uit het water gehaald kan worden. Met boten wordt het plastic vervolgens naar land gebracht om gerecycled te worden.
Hoe ver zijn jullie met het project?
“We zijn begonnen met de voorbereidingen voor de tweede fase. In de eerste fase lag de nadruk op onze haalbaarheidsstudie. Hierin laten we zien dat het concept haalbaar is, onder andere de techniek en de financiën. Met schepen en netten kost het bijvoorbeeld ongeveer 150 euro om één kilo plastic uit het water te halen, ons concept kan hetzelfde doen voor ongeveer 4 euro.
Het is zelfs goedkoper om plastic uit de oceaan te halen dan het erin te laten liggen. Nog niet zo lang geleden verscheen er een VN rapport over de kosten van plastic in de oceaan en dat blijkt 13 miljard doller per jaar te zijn. De kosten hangen samen met het schoonmaken van stranden, schade aan visserij en schepen en een biodiversiteitverlies wat ook indirect voor visserij een kostenpost is. Ons project uitvoeren kost daarentegen 30 miljoen per jaar.”
En wat is die tweede stap?
“Wij willen de grootste test tot nu toe gaan doen, gefinancierd door een crowdfundingcampagne die onlangs gestart is. Binnen honderd dagen willen we twee miljoen dollar ophalen. De testversie van het concept wordt veertig meter, uiteindelijk moet het systeem dat in de Pacific Gyre komt te liggen honderd kilometer lang worden. Dit is fase drie. Om dat grote gat te overbruggen, doen we een serie testen om in drie tot vier jaar toe te werken naar een operationele pilot van vijf tot tien kilometer.
In deze tweede fase willen wij ook systemen ontwikkelen die in rivieren en kustgebieden geplaatst kunnen worden om plastic tegen te houden voordat het de oceaan bereikt. Na een kleine dertig dagen van de crowdfunding, zitten we trouwens al bijna op de helft van ons streefbedrag. Er zijn veel mensen die graag zien dat ons project echt uitgevoerd wordt.”
Maar je hebt ook veel kritiek gehad.
“De kritiek kwam eigenlijk een week of twee nadat The Ocean Cleanup viral ging, eind maart. Artikelen over het project bereikten natuurlijk ook mensen die er al lang mee bezig zijn en misschien heeft dat gezorgd voor irritatie. Aan de ene kant begreep ik de kritiek wel. The Ocean Cleanup was nog een concept, maar aan de andere kant gingen sommige critici zo ver dat het persoonlijk werd. Dat het arrogant was van mij om te zeggen dat het idee haalbaar is en er werd getwijfeld aan mijn motivatie. Terwijl ik op dat moment het woord haalbaarheid niet eens heb uitgesproken, dat werd door journalisten in de headlines geplakt.
Maar als ik eenmaal ergens aan begin, dan maak ik het ook af. Een karaktereigenschap. Daarnaast was ik gewoon zeker van mijn zaak, dat het wel zou werken ondanks wat critici zeiden. Hierdoor kon ik de kritiek makkelijker even naast mij neerleggen totdat de haalbaarheidsstudie afgerond was. Nu blijkt uit ons onderzoek dat we met het systeem bijna de helft van het plastic uit de plasticsoep in het noorden van de Grote Oceaan kunnen halen in tien jaar tijd.”
Hoe kunnen geïnteresseerden The Ocean Cleanup helpen?
“Naast het steunen van onze crowdfundingactie, zijn wij altijd op zoek naar vrijwilligers en mensen die onze boodschap willen delen. Daarnaast kan iedereen bijdragen aan minder plastic in de oceaan door er zelf bewust mee bezig te zijn. Verminder het gebruik van wegwerpplastic, zorg dat het sowieso niet in het milieu terecht komt en minder met het gebruiken van risicovolle producten. In sommige scrubcrèmes en tandpasta zitten kleine plastic bolletjes die vervolgens in het water terecht komen. Dit is een hele onnodige en onzichtbare vorm van vervuiling.”
Zal de oceaan ooit plasticvrij zijn?
“Wij zullen nooit de allerlaatste kilo plastic uit zee halen, ook al gaan we heel veel plastic uit zee halen. We kunnen er ook niet voor zorgen dat er geen plastic meer in de oceaan terecht komt. We kunnen wel ons best gaan doen om ervoor te zorgen dat die kraan van plastic dumpen grotendeels dichtgedraaid wordt. En dat er een systeem in het water komt te liggen dat het plastic eruit vist.”
Afbeeldingen: The Ocean Cleanup
