De millenniumdoelen zijn niet gehaald, maar in plaats van daar lering uit te trekken, verzinnen we gewoon weer nieuwe doelen om armoede de wereld uit te helpen. Niet doen. Pak in plaats daarvan structurele ongelijkheid aan, vindt politicoloog Amma Asante.
Van wie zijn de werelddoelen?Eind september geven de VN in New York het startsein voor de werelddoelen (Sustainable Development Goals), de opvolgers van de millenniumdoelen.
OneWorld vraagt de komende weken experts en opiniemakers hoe volgens hen de werelddoelen moeten werken.
Het is te bizar voor woorden. Vijftien jaar geleden beloofde de internationale gemeenschap dat er een einde zou worden gemaakt aan extreme armoede, ongelijkheid, ziekte en honger in de wereld. Vol trots meldde de internationale gemeenschap dat van de acht gestelde doelen drie voortijdig zijn behaald en dat hard wordt gewerkt aan de overige vijf. Maar als we inzoomen op Sub-Sahara Afrika bijvoorbeeld, dan zien we dat geen enkel millenniumdoel is behaald.
Toch trekt dit circus vrolijk verder. Niemand die de kritische vraag stelt: 'Goh, hoe komt het nou dat we van de ambitieuze doelen nog niet de helft hebben weten te realiseren?' En hoe komt het dat op het continent waar de situatie het ergst is, geen enkel doel is gerealiseerd? Wat kunnen we er aan doen? Wat waren de obstakels die het behalen van de millenniumdoelen in de weg stonden en hoe kunnen we deze elimineren?
De karavaan des optimisme trekt vrolijk verder
Eerlijk gezegd waren dit de vragen die ik had verwacht dat de internationale gemeenschap zou stellen nu het einde van 2015 in zicht komt. Maar nee hoor, de karavaan des optimisme trekt vrolijk verder. We formuleren gewoon nieuwe doelen, ditmaal moet iedereen zijn zegje kunnen doen, we husselen ze door elkaar, maken ze nog ingewikkelder door duurzame ontwikkeling ertegenaan te gooien en het komt allemaal vast goed. In 2030. Of iets dergelijks. Op papier is het een fantastisch verhaal. De vraag is echter hoe het uitpakt in de praktijk. Sterker nog: hoe gaan we ervoor zorgen dat we ditmaal wel alle doelen behalen?
Als je mij vraagt wat het nieuwe verhaal voor de nieuwe werelddoelen moet inhouden, dan zeg ik: aanpak van structurele ongelijkheid. Hierin ligt namelijk het antwoord verscholen voor alle doelen die wij wensen te realiseren. Dat iedereen op de wereld, ongeacht waar je geboren wordt, gevrijwaard is van extreme armoede, dat je genoeg te eten hebt en dat je in goede gezondheid mag opgroeien en heel oud mag worden.
Afrika rijk? Het is straatarm
Structurele ongelijkheid pak je allereerst aan door de landen en mensen die het treft aan het woord te laten en hun noden, behoeften en oplossingen te laten prevaleren. Landen in Sub-Sahara Afrika hebben landbouwgeleide economieën: deze landen verdienen voornamelijk hun geld met de productie van landbouwgoederen en ruwe grondstoffen. Onterecht wordt wel eens gesteld dat Afrika rijk is. Ik maak mij hier ook aan schuldig. Maar feit wil dat binnen het kapitalistisch stelsel Afrika helemaal niet rijk is. Afrika is straatarm.
Afrika is straatarm, omdat binnen het kapitalistisch systeem waarmee de mondiale economie gerund wordt ruwe grondstoffen weinig waarde hebben. De waarde zit hem veel meer in de vervaardiging van eindproducten. Producten die kant-en-klaar zijn om te worden verkocht aan consumenten. Bovendien wil de absurditeit dat de waarde van deze grondstoffen in rijke westerse landen wordt bepaald.
Zolang dit systeem bestaat waarin de rijksten der aarde de dienst uitmaken, niet bereid zijn te delen en zelf een stap achteruit te doen, kunnen we met elkaar blijven formuleren wat we willen. Het zal weinig uithalen.
Ongelijkheid
Daar waar wel resultaten geboekt worden, kan dit helaas niet worden toegeschreven aan de formulering van nieuwe werelddoelen, maar aan het feit dat de machtsverhoudingen verschuiven. Zowel binnen landen als tussen landen. De opkomende economieën die zich samenbundelen, zo nu en dan tegen het rijke Westen durven aan te schoppen, eigen ontwikkelingsdoelen stellen, economisch samenwerken en elkaar financieel helpen. Daar heb ik veel meer vertrouwen in.
Maar ook die kunnen geen ijzer met handen breken. In de tussentijd is het aan ons, individuele inwoners van landen om onze regeringen verantwoordelijk te houden voor de voortdurende ongelijkheid in de wereld. Wij moeten hen monitoren en continu kritisch blijven bevragen. Bovenal is het aan ons om te consuminderen. Tevreden zijn met wat we willen. Niet altijd maar meer, groter en duurder willen. Ten koste van onze broeders en zusters elders in de wereld. Het is namelijk exact dit gedrag dat de basis en legitimatie vormt voor de ongelijkheid in de wereld en het systeem dat het in stand houdt.
