Op 14 mei sloeg staatssecretaris Fred Teeven ‘alarm’ in het tv-programma Een op Een. Hij had net de cijfers binnengekregen: waar er in heel 2013, nog 980 Eritrese vluchtelingen naar Nederland kwamen, waren het er in de maand april van dit jaar al meer dan duizend.
Er werd wat gegoocheld met de aantallen, maar het waren er hoe dan ook genoeg om er aandacht aan te schenken. En dus regelden vrijwel alle media een interview met ‘een Eritreeër’ of een Eritrea-expert. Alleen al in de geschreven media nam het aantal artikelen over Eritreeërs toe van 11 in heel 2013, naar 98 in de maand mei (uitgaande van het aantal hits in de krantenbank van Lexis Nexis). Zelfs PowNews besteedde aandacht aan de Eritrese vluchtelingen. Rutger reisde met staatssecretaris ‘Fredje Teeven’ mee naar Hazeldonk om te checken of vluchtelingen daar stiekem de grens oversteken. Resultaat: veel aanhoudingen van ‘gekleurde’ Nederlanders. Rutger met zijn roze microfoon in een touringcar (“Zijn hier nog illegaaltjes?”). Geen Eritreeërs.
Dezelfde Eritreeërs
Wie de publicaties over Eritrea naast elkaar legt, ziet dat een paar Eritreeërs steeds weer opduiken.
Het Parool interviewde Masfen Worku (28), Meseret Bahlbi (27) en Eden Weldai (29). Meseret Bahlbi had uitgebreid contact met Nu.nl. Eden Weldai sprak met AT5. Eden en Meseret schoven, met Biniam Daniel (41), aan bij het radioprogramma Dichtbij Nederland.
Grote interviews in het Parool.
Dezelfde studiogasten bij Dichtbij Nederland
Samen nuanceerden ze het beeld van Eritrea. De Eritreeërs die nu naar Nederland komen, zijn geen politieke vluchtelingen, maar simpelweg op zoek naar een beter leven in Europa, aldus Meseret Bahlbi tegen Nu.nl. ‘Vrees voor vervolging is volgens Bahlbi niet iets dat leeft onder de Eritrese bevolking.’
Tegen het Parool: ‘Ik merk dat Eritrea wordt afgeschilderd als een soort Noord-Korea. Dat is te eenzijdig, uit ervaring kan ik vertellen dat veel verhalen niet kloppen. Zo kun je het land gewoon in en uit, ik ben er de afgelopen jaren vier keer geweest, waaronder voor een stage van een half jaar bij een bank.’ […] ‘Dienstplicht is niet nodig als er meer rust zou zijn in de regio.’
Eden Weldai: ‘Het is onterecht dat Eritrea wordt gezien als een duivel en wordt vergeleken met Noord-Korea. Ja, er is dienstplicht, maar scholing is er ook gratis. Vooral de dienstplicht is een reden voor veel jonge mensen om Eritrea te ontvluchten, dus het is niet in het belang van Eritrea dit in stand te houden.’
Tegen AT5 vertelt Weldai dat niet alleen Eriteeërs naar Nederland komen, maar ook Ethiopiërs die doen alsof ze Eritreeërs zijn. De onderliggende boodschap: er is weliswaar armoede in Eritrea, maar met het regime is niets mis. Het enige minpuntje – de lange dienstplicht – is er alleen omdat het Westen die agressieve Ethiopiërs niet terugfluit.
Militaire dictatuur
Voor de duidelijkheid: er is wel degelijk wat mis met het bewind in Eritrea. Het land staat helemaal onderaan op de Persvrijheidsranglijst van Reporters without Borders. Onder Noord-Korea. De regering heeft alle buitenlandse media verboden, net als alle private kranten, radio- en televisiezenders. Voor zover bekend is zitten er 28 journalisten in de gevangenis. Van de 11 journalisten die in 2001 werden vastgezet, zijn er 7 in hun cel overleden.
“Het is geen nieuws dat in Eritrea de rechteloosheid van burgers een groot probleem is”, zegt Jan Abbink, hoogleraar aan de VU in Amsterdam. “Net als grof machtsmisbruik door de autoriteiten. Volgens vrijwel alle mondiale mensenrechtenorganisaties is Eritrea een van de landen ter wereld waar mensenrechten het vaakst geschonden worden.”
De mensenrechtenschendingen worden keer op keer bevestigd in rapporten van Human Rights Watch en Amnesty International.
En ook de Amerikaanse ambassadeur in de Eritrese hoofdstad Asmara bevestigt de misstanden in de Wikileaks-cables: "Young Eritreans are fleeing their country in droves, the economy appears to be in a death spiral, Eritrea's prisons are overflowing, and the country's unhinged dictator remains cruel and defiant."
Intimidatie in Nederland
De invloed van het Eritrese regime reikt tot in Nederland. Niet alleen dragen Eritrese Nederlanders 2 procent van hun inkomen af aan Eritrea (de heffing gaat vaak gepaard met intimidatie, bedreiging en dwang, aldus dit VN-rapport en deze filmpjes op YouTube), er worden ook ‘Verenigingen van Eritreeërs’ opgericht om dit soort belangen van het regime te waarborgen.
Eritrese Nederlanders in en rondom Amersfoort die een onafhankelijke organisatie wilden oprichten, maakten bij de burgemeester melding van incidenten met Eritrees-Nederlandse aanhangers van het Eritrese regime. En er zijn meer ‘signalen dat activiteiten tegen het Eritrese regime worden gedwarsboomd door pro-regimeaanhangers in Nederland’, aldus toenmalig minister Rosenthal in oktober 2012 in antwoord op Kamervragen.
Een Eritreeër die ‘fuck Isaias’ riep op het Eritrese festival in Rotterdam, werd door ‘een mannetje of zeven of tien’ bewusteloos geslagen. (Isaias Afewerki is de president van Eritrea, red.)
Spreken namens het regime
Mocht het kwartje nog niet zijn gevallen: de eerder genoemde Eden Weldai en Meseret Bahlbi poetsten de afgelopen weken het imago van het Eritrese regime op. Ze spraken namens de Eritrese Vereniging Amsterdam en Omgeving EVAO.
Op de Facebook-pagina van de EVAO is duidelijk te lezen hoe actief is gepoogd om het beeld van Eritrea te beïnvloeden.
‘Hou alle media de gaten. Komende dagen zal een tegengeluid te horen zijn. Vandaag een start met het Parool’, zo wordt gepost op 21 mei. Vijf dagen later: ‘Na lange gesprekken met NU.NL hebben ze vandaag het belangrijkste stuk over Eritrea aangepast.’
Alleen bij Dichtbij Nederland werden Weldai en Bahlbi stevig aan de tand gevoeld. Daar zaten ze overigens namens het landelijk Eritrees Platform Nederland, een organisatie die – op de webpagina van Dichtbij Nederland na – nul hits heeft op Google.
Na flink wat ontkennende antwoorden (‘Nee, dat was geen Eritrese Vereniging tegen de mensenrechten die tegen mijn vereniging demonstreerde, dat waren gewoon twintig ongeorganiseerde mensen’) bevestigde Daniel aan interviewster Naeeda Aurangzeb dat hij lid is van de jongerenafdeling van de enige politieke partij in Eritrea. Leden van de Eritrese gemeenschap in Nederland mailden ons na de uitzending dat ook Weldai en Bahlbi lid zijn van de jongerenpartij YPFDJ. Bahlbi zou zelfs voorzitter zijn.
Na de uitzending postte EVAO op Facebook: ‘Gisteren avond/nacht te gast geweest bij Radio5. Een journalist die niet hoorde wat ze wilde horen, maar flink in probeerde te spelen op schuldgevoel. More to come!’
De vereniging blijft zich tegen de berichtgeving aanbemoeien.
Poseren met kalasjnikovs
De Nederlandse journalist van Eritrese afkomst, Habtom Yohannes, is boos over de uitspraken van Weldai en Bahbli. “Hun families kregen in Nederland asiel omdat ze politieke vluchtelingen waren. Nu hun landgenoten vluchten schilderen zij hen af als gelukszoekers.”
Yohannes stuurt een foto mee van de 23e viering van de Eritrese onafhankelijkheid in Rijswijk. Weldai en Bahlbi poseren in militaire uniforms met nep-Kalasjnikovs. Ook op de Facebook-pagina van Eritrean Festival Nederland zijn foto’s te zien.
De jongerenpartij van het regime organiseert een meet en greet bij de vereniging in Amsterdam.
“In de weken dat Nederland er alles aan doet om de toestroom van Eritrese asielzoekers in goede banen te leiden, en in een maand waarbij voor de zoveelste keer een boot met honderden asielzoekers is gekapseisd voor de Italiaanse kust, dan ga je toch geen feest vieren?”, vindt Yohannes. “Het regime is verantwoordelijk voor deze ongekende exodus in de Eritrese geschiedenis en datzelfde regime viert nu feest. En nu starten ze ook nog een onbeschaamd media-offensief om het imago van het regime op te poetsen! Als het in Eritrea allemaal zo fantastisch is, wat doen ze dan hier? Soldaatje spelen in Rijswijk is heel wat anders dan de onmenselijke realiteit in Eritrea.”
Als we de foto’s voorleggen aan Patrick Cammaert, in het jaar 2000 Force Commander van de VN-vredesmissie in Ethiopië en Eritrea, herkent hij de kledij van de ‘vrijheidsstrijders tijdens de struggle, met als in het oog springend onderdeel de zwarte plastic sandalen. Er is in Asmara zelfs een groot standbeeld van die sandaal.’
Bahlbi laat in een reactie weten dat de kleding gemaakt is door een kleermaker in Rotterdam.
Meron Estefanos, bekend van de documentaire Sound of Torture, zegt ‘zeker te weten dat de outfits geleverd zijn door het regime’, of anders nagemaakt aan de hand van een voorbeeldtenue. “The supporters are stack in the independence Era and idolize the freedom fighters, even though most of the freedom fighters are languishing in prison for a very long time.”
Eritrea-tv maakt opnames bij dergelijke feesten om de mensen ‘thuis’ te laten zien dat de migranten nog altijd loyaal zijn aan hun land.
Andere oorlog
“Weldai en Bahlbi vechten een andere oorlog uit”, zegt een Nederlandse Eritreeër – we noemen hem Yared. Zijn identiteit is bij de redactie bekend. “Weldai is geboren in Nederland, Bahlbi is jong hiernaartoe gekomen. Hun ouders vluchtten vanwege de strijd met Ethiopië. Zij hebben de onderdrukking die volgde niet meegemaakt, daarom is Ethiopië voor hen de enige echte vijand.”
Eenzelfde indruk heeft hoogleraar Abbink. “Dertig jaar hebben Eritreeërs gestreden voor onafhankelijkheid. Daardoor heerst nog altijd de gedachte: wie kritiek levert op het regime, speelt Ethiopië in de kaart.”
Yared: “Als je een-op-een met de leden van de Vereniging praat, dan merk je dat veel van hen inzien dat er van alles mis is met Eritrea. Maar zoiets zeg je als Eritreeër nooit hardop. Wie het regime steunt, geniet namelijk allerlei voordelen. Jongeren worden gezien, maken hun ouders trots. Sommige vertegenwoordigers van het regime krijgen een stukje grond in Eritrea. Ze kunnen het land in- en uitreizen. Wie kritiek levert, komt er niet meer in. Dat is ook de reden dat ik dit alleen anoniem wil vertellen.”
Volgens Yared richt het Eritrese regime bewust de pijlen op jongeren als Bahlbi en Weldai. “Zij hebben zelf niet de onderdrukking in Eritrea meegemaakt. Zij kennen alleen de mooie verhalen, en genieten ervan om hun land te promoten.” Yared ziet dat Verenigingsjongeren, naarmate ze ouder worden, ook kritischer worden. “Dan worden ze vervangen door een nieuwe lichting.”
Roddel van de oppositie
De Eritrese Vereniging Amsterdam en Omgeving ontkent dat er een link is met het regime in Eritrea. “Er komen inderdaad veel aanhangers van het regime bij ons over de vloer”, zegt Tewelde Bahta, jurist en voorzitter van de Vereniging. “Maar dat is omdat er in Amsterdam veel aanhangers van het regime zijn. Een paar jaar geleden had de Vereniging een grote schuld. Als we bij het regime hoorden, dan hadden die ons toch wel geld gestuurd?”
Bahta hamert erop dat EVAO echt geen politieke stichting is. “Als je dat opschrijft, dan raken wij onze subsidie kwijt. Ons doel is om in Nederland een hechte Eritrese gemeenschap te faciliteren. Ja, ook Habtom Yohannes is welkom bij ons.”
Bahta wijst Yohannes wel aan als kwade genius. Net als de oppositie. “Tegenstanders van het regime hebben sinds kort een eigen vereniging in Amsterdam. Die is wel heel politiek. Door ons in een negatief daglicht te stellen proberen ze onze leden af te pakken.”
“Niet het hele verhaal”
Meseret Bahlbi spreekt zelfs van “keiharde aanvallen op zijn persoon” en “smaad en laster”.
Ja, hij en Eden Weldai zijn inderdaad lid van de jongerenpartij YPFDJ, maar dat heeft volgens hem niets met het regime te maken. “Wij zien het als een jongerenpartij die ervoor zorgt dat jongeren hier met Eritrea in contact blijven. Ik ben er trots op dat ik lid ben.”
Hij vindt het jammer dat de media de afgelopen weken focusten op de vluchtverhalen van Eritreeërs, en niet op hun vluchtredenen. Daarom zocht hij de media op. “De constante invallen van Ethiopië brengen zo’n angst teweeg bij de jongeren. Daar zijn ze klaar mee. Daarom komen ze naar Nederland.” Dat Bahlbi hiermee de media benadert is volgens hem omdat hij “de taal en de weg kent in Nederland”. Het heeft niets te maken met zijn lidmaatschap van de jongerenpartij. “Dat zegt Yohannes omdat hij wil dat we niet serieus worden genomen.”
Welk belang Yohannes daarbij heeft, wil Bahlbi niet zeggen. Er zit een heel verhaal achter, zegt hij. Maar hij heeft nu geen tijd om dat te vertellen. (We hebben al op 28 mei contact gezocht met EVAO, red.) “Dit is slechte journalistiek. Je moet erbij vermelden dat je maar een half uur met mij gesproken hebt, en dat je niet het volledige verhaal hebt.”
Yared – de Eritrese Nederlander die anoniem wil blijven – vindt dit juist een ‘mooi verhaal’, zo reageert hij bij lezing van het concept. “Alle Eritreeërs in Nederland weten dat dit speelt. Maar zelfs degenen die uit de Vereniging stappen, spreken zich niet uit. Als je dat doet worden namelijk alle banden met Eritrea doorgesneden. Je kunt je familie daar nooit meer opzoeken. Je bent niet meer welkom op feestjes hier. Je moet heel sterk in je schoenen staan, voordat je die stap zet.”
Foto: Flickr/eritrearevoltmay28/6184019294
