De laatste keer dat ik iemand anders dan mijn partner een knuffel gaf, was in 2019. Ik heb namelijk meerdere complexe aandoeningen en zit al in zelfisolatie sinds 28 februari 2020, toen de coronapandemie in Nederland begon. Ik ben hier niet alleen in. Mensen uit de risicogroep, die door covid een verhoogd risico op fysieke achteruitgang en overlijden hebben (zie kader onderaan), zitten al drie jaar in meer of mindere mate in lockdown. De psychische impact van deze opsluiting is groot, maar de samenleving is nauwelijks bereid ons te helpen. Want de pandemie is voorbij en het normale leven gaat weer door, toch?
Update 21 maart 2023
Nadat het kabinet vorig jaar al de meeste maatregelen afschafte, trok het begin deze maand ook de meeste overgebleven adviezen in. Thuisblijven bij klachten, een zelftest doen en in isolatie bij een positieve test: het hoeft allemaal niet meer. Bovendien zijn er geen testlocaties meer en er komt geen nieuwe vaccinatieronde.
Jacquie Davis is bekend als Slaapkameractivist op Twitter en Instagram. Hen maakt deel uit van het collectief Feminists Against Ableism en hen richtte samen met anderen de actiegroep #GeenDorHout op.
Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 19 augustus 2022.
Hoewel bijna niemand zich het afgelopen jaar aan de maatregelen hield, maakt het toch veel uit dat alle adviezen nu ook zijn ingetrokken. Zo kunnen werkgevers weer eisen dat je komt werken, waardoor je collega’s besmet. Ook zullen ze thuiswerk minder accepteren. Verder zullen in de zorg en thuiszorg hulpverleners vaker besmet komen helpen. En men zal minder meedenken over oplossingen waardoor mensen die in isolatie zitten tóch mee kunnen doen.
De indruk wekken dat de pandemie voorbij is, zal zorgen voor meer agressie richting mensen met mondkapjes of mensen die afstand willen houden. Maar ook naasten zullen minder begrip hebben, waardoor onze bubbel kleiner wordt. Bovendien wordt de kans op meer onderzoek naar een goed vaccin, of de ruime inkoop daarvan, kleiner. Dat heeft allemaal grote gevolgen voor het mentale welzijn van mensen uit de risicogroep – die soms zelfs suïcide overwegen. Sommigen besluiten hierdoor toch uit isolatie te komen of hun mondkapje af te doen, wat voor een ernstiger handicap of ziektebeeld kan zorgen.
Mensen als ik zouden niet op basis van hun gezondheid buitengesloten mogen worden. De pandemie is helaas niet voorbij, dus zijn maatregelen belangrijk. Met deze aanpassingen kunnen wij óók uit onze zelfisolatie.
1. Bied goede en duidelijke informatie
De informatie die de overheid geeft, is voor veel mensen te ingewikkeld, onder meer door onnodig moeilijke termen. Dat zorgt ervoor dat mensen die geen Nederlands spreken of laaggeletterd zijn, niet goed geïnformeerd zijn over bijvoorbeeld voorzorgsmaatregelen en symptomen. Of ze zijn dingen gaan geloven over corona
die niet kloppen.
Bovendien schiet de informatie tekort. Het advies is bijvoorbeeld om afstand te houden van mensen in risicogroepen, maar je kunt helemaal niet zien wie wel en niet in een risicogroep zit. De overheid zou duidelijk moeten maken hoe belangrijk het is om voorzichtig te zijn in de nabijheid van álle anderen.
2. Voer basismaatregelen opnieuw in
Wat mij betreft komt ‘de anderhalve meter’ terug en worden mondkapjes verplicht in het openbaar vervoer, in de zorg en in openbare binnenruimtes. Want ook wij doen boodschappen, werken, en gaan naar school. Daarnaast ga ik meerdere malen per jaar naar het Erasmus MC Kanker Instituut in Rotterdam, waarvoor ik afhankelijk ben van het openbaar vervoer. Mensen in de risicogroep moeten vaker naar het ziekenhuis of met het ov. Zij kunnen zulke drukke plekken niet mijden om een infectie te voorkomen.
Deze ruimtes worden al veiliger door het dragen van FFP2-mondkapjes. Die sluiten beter aan op het gezicht dan andere mondkapjes en ze filteren ook beter, waardoor ze de drager goed
beschermen, zelfs wanneer anderen niets dragen. In onder meer
Duitsland adviseert de overheid deze mondkapjes. De Nederlandse overheid
raadt II en IIR-mondkapjes aan.
3. Leg het belang van ventilatie uit
Ventilatie is het ondergeschoven kindje van de coronamaatregelen, maar goede ventilatie is cruciaal in de strijd tegen een virus dat zich via de lucht verspreidt. De overheid dringt naar mijn idee veel te weinig aan op het openzetten van ramen. Op een gegeven moment stond het weliswaar tussen de icoontjes tijdens de sporadische coronapersconferenties, maar het advies werd verder amper genoemd.
Voor publieke ruimtes geldt dat gemiddeld 6 tot 8 ‘luchtverversingen’ per uur nodig zijn om besmetting met het virus te voorkomen. Dat wil zeggen dat 6 tot 8 keer per uur (bijna) alle lucht in de ruimte is vervangen door frisse lucht. In Nederlandse gebouwen moet dat volgens het Bouwbesluit maar één keer per uur. Volgens de TU Delft voldoen de richtlijnen uit het Bouwbesluit dan ook niet in de strijd tegen corona.
4. Test meer en maak testen toegankelijker
“
Officiële testuitslagen zijn ook belangrijk voor mensen die long covid oplopen
Begin vorig jaar
besloot de GGD minder te gaan testen en werden veel testlocaties gesloten. Ten onrechte. Het is niet alleen belangrijk dat mensen weten of ze corona hebben om de verspreiding tegen te gaan. Officiële testuitslagen zijn ook belangrijk voor mensen die long covid oplopen. Bij het aanvragen van medische en financiële hulp, zoals een uitkering, kan dat
bewijs doorslaggevend zijn.
(Her)open dus in het hele land testcentra en maak het PCR-testen voor iedereen gratis en toegankelijk, ook voor mensen met een beperking. De locaties waren namelijk vaak slecht te bereiken en door trappen en drempels zelfs ontoegankelijk voor mensen in een rolstoel. Ook het thuistesten – waarbij een zorgverlener bij je thuis de test afnam – liet te wensen over, merkte ik. Ik kon soms dagen bezig zijn met het aanvragen van een test, doordat ik van het kastje naar de muur werd gestuurd door de huisarts, de corona-testlijn en de GGD, die vaak de verantwoordelijkheid afschoven of aangaven dat thuistesten geen optie was.
5. Maak sneller meer boosters en medicijnen beschikbaar
Ik ben allergisch voor sommige bestanddelen van de coronavaccins van Moderna en Pfizer. Maar lange tijd was er geen Janssen-booster voor mensen als ik. Ik moest anderhalf uur reizen voor mijn vaccinatie, daarom heb ik nog steeds geen booster gehad. Mede door zulke
barricades vaccineerde Nederland mensen in de risicogroep weinig en laat,
vergeleken met andere landen.
Ook zijn veel van de medicijnen die het ziekteverloop minder ernstig maken niet verkrijgbaar in Nederland.
6. Compenseer ruimhartig
Als zelftesten en mondkapjes gratis zouden zijn, zou niemand die ze kan en wil dragen een reden hebben ze links te laten liggen. Hetzelfde geldt voor het advies om in quarantaine of isolatie te gaan bij een besmetting. Waarom geven we mensen in quarantaine geen economische steun? Denk aan een bijdrage voor de extra kosten van onder andere water- en energieverbruik, die zijn het afgelopen jaar immers
fiks gestegen.
“
Mensen worden door hun werkgevers nog te vaak onder druk gezet om bij klachten door te werken
Vooral een regeling die het doorbetalen van loon mogelijk maakt, zou mensen over de streep kunnen trekken om toch in quarantaine te gaan. Nu worden zij namelijk door hun werkgevers nog te vaak onder
druk gezet om bij klachten door te werken. Dat brengt henzelf, hun collega’s en de mensen met wie ze in contact komen in gevaar.
7. Help scholen, werkgevers en organisaties om echt hybride te worden
Aan het begin van de pandemie maakte de ‘hybride’ aanpak (online én op locatie werken of studeren) de samenleving toegankelijker voor mensen die al vóór de pandemie niet of moeilijker aanwezig konden zijn. Zodra het leek te kunnen stapten universiteiten en scholen van hybride lessen weer over naar lessen op locatie, waardoor studenten soms moeilijke keuzes moeten maken tussen scholing en veiligheid.
De overheid zou actief kunnen ondersteunen bij het behouden en uitbreiden van de hybride aanpak. Niet alleen mensen die zichzelf moeten beschermen hebben daar baat bij, maar ook anderen, zoals mensen met een tijdelijke aandoening of mensen die zwanger zijn.
“
Leren leven met het virus kan alleen met deze maatregelen
De weg die we zijn ingeslagen is niet goed: de overheid heeft de maatregelen losgelaten toen het virus nog niet weg was. Leren leven met het virus kan alleen als deze maatregelen genomen worden. De overheid moet volksgezondheid serieus nemen en de risicogroep niet in de steek laten, zodat we het woord ‘samen’ in ‘samenleving’ eer aan doen.
Wie valt in de risicogroep?
Tot de risicogroep rekent de overheid onder meer mensen met afweerstoornissen, long- of hart- en vaatziekten, maar ook mensen met kanker, diabetes of het syndroom van Down. In Nederland rekent de overheid minder mensen tot de risicogroep dan in andere landen. Zo valt in Nederland iedereen vanaf 70 jaar in die groep, terwijl het Europees Centrum voor Ziektepreventie en – bestrijding daar iedereen vanaf 60 toe rekent.
Maar ook mensen met dementie, en mensen met psychische aandoeningen staan er niet bij, terwijl het voor hen moeilijker is om zich te beschermen. Daarnaast telt de overheid mensen met een handicap die een hoger risico lopen blijvend zieker te worden niet mee. Aandacht voor mensen die om andere redenen dan een aandoening gevaar lopen, zoals sekswerkers en arbeidsmigranten, is er al helemaal niet.
Eigenlijk hoort iedereen bij de risicogroep door de kans op long covid, ook wel langdurige covid of post-covidsyndroom genoemd. 1 op 8 mensen die het virus oplopen, herstelt niet maar houdt blijvende klachten, zoals vermoeidheid en long- en hartklachten.
Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 19 augustus 2022.
