De trage genocide van Myanmar

Van een afstand lijkt dit op een plotse gewelduitbarsting of een laatste stuiptrekking van een uitdovend autoritair regime. Dat klopt niet. Dit is niets minder dan een georganiseerde etnische zuivering en zelfs een trage genocide. Want de discriminatie en het geweld volgen een doelbewuste strategie.

U Thu Satta, een extremistische monnik, gaf in een interview toe dat zijn anti-moslimorganisatie financieel gesteund wordt door het leger. Niet rechtstreeks, maar via gepensioneerde militairen. Dat toont aan dat haat en geweld door de Tatmadaw (het leger) wordt gesponsord. Dat moet genoeg zijn voor een gerechtelijk onderzoek.

Veel Birmezen geloven dat de Rohingya illegale, gewelddadige en kinderkwekende moslims zijn die niet thuishoren in het overwegend boeddhistische land. De meesten weigeren zelfs de naam Rohingya te gebruiken, Aung San Suu Kyi incluis. De haat tegenover de Rohingya is doorgesijpeld in alle geledingen van de maatschappij. Extremistische monniken met veel invloed sporen aan tot geweld. Racisme is genormaliseerd.

De haatpraat breidt zich uit naar alle moslims in Myanmar. In Mandalay vertelde een moslim mij dat zijn zoon geen burgerrechten meer heeft. De man behoort nochtans tot een erkende etnische minderheid. Maar op zijn nieuwe identiteitskaart staat nu dat hij Indiër is, een illegale vreemdeling. Toen hij durfde te protesteren, werd hij in de gevangenis gegooid. In Yangon sprak ik met een islamitische verkoper die was aangevallen door monniken omdat hij te dicht bij een pagode kwam.

Haar kiezers steunen het harde optreden tegen de Rohingya. Daarom spreekt Suu Kyi zich niet uit tegen het geweld. Anders dreigt ze kiezers te verliezen en geeft ze het leger een excuus om haar aan de kant te schuiven. Wie dacht dat Suu Kyi verandering zou brengen, komt dus bedrogen uit. Met de ‘eerlijke’ verkiezingen in 2015 werden de laatste rechten van de Rohingya afgeschaft, met goedkeuring van Suu Kyi en haar partij. De Rohingya zijn nu officieel statenloos, terwijl ze al minstens sinds de 12de eeuw in Rakhine leven. In het parlement zit geen enkele moslim meer.

Volgens de VN-conventies is er sprake van een genocide wanneer een etnische, religieuze, nationale of raciale groep vervolgd wordt met de bedoeling om ze (deels) te vernietigen of het samenleven onmogelijk te maken. Dat kan met fysiek geweld, maar bijvoorbeeld ook door verplichte geboortebeperking of de toegang tot gezondheidszorg te ontzeggen. Aan al deze voorwaarden is in Myanmar voldaan. In Rwanda duurde het maar 100 dagen om bijna een miljoen mensen om te brengen. In Myanmar gaat het trager, maar het is niettemin een genocide.

Maar de VN hebben weinig slagkracht. De Veiligheidsraad kan de zaak doorsturen naar het Internationaal Strafhof, maar dat botst op de veto’s van China en Rusland, bondgenoten van de Tatmadaw. Een land kan ook zelf aan het Internationaal Strafhof vragen om recht te spreken over misdaden op het eigen grondgebied. Oekraïne heeft dat gedaan voor de situatie in Donbas en de Krim. De internationale gemeenschap kan Aung San Suu Kyi onder druk zetten om die aanvraag in te dienen. Maar haar kiezers en de Tatmadaw zullen haar met pensioen sturen.

Het is dus aan individuele landen zoals de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Duitsland om druk uit te oefenen. Maar het politieke klimaat is anti-moslim. President Macron van Frankrijk is de enige wereldleider die tot nog toe het woord genocide in de mond heeft durven te nemen. De Rohingya hopen dat andere landen hem zullen volgen.

Er is dus hoop. Op vele plaatsen in Myanmar kunnen moslims en boeddhisten prima met elkaar overweg. Boeddhistische en islamitische leiders werken samen om de vrede te bewaren. Boeddhistische activisten nemen het op voor moslims. Zoals Tet Swei Win, de directeur van het ‘Centre for Youth and Social Harmony’ in Yangon. “Veel Myanmarezen dachten dat de democratie iets is dat uit de lucht komt vallen. Een cadeau uit de hemel. Maar ze realiseerden zich niet dat democratisering een proces is. Je moet er voor werken.”

De internationale gemeenschap moet ingrijpen om de Rohingya, de moslims en de democratisering te beschermen. Het is nog niet te laat.