Een kijkje in de Geneefse keuken

In een uitgebreide workshop op zondag werden de dames bijgepraat (in een aantal gevallen leek dat overigens geheel niet nodig) hoe grassroots netwerken hun standpunten en adviezen op de agenda’s van de internationale instanties kunnen krijgen, met name op die van de UNHRC, de VN-Mensenrechtenraad in Genève, en de Veiligheidsraad in New York. Een aantal deelnemers hebben functies bekleed in VN-commissies, vooral op het gebied van mensenrechtenschendingen. De conferentie vond plaats in Den Haag, omdat Nederland vanaf 2018 een zetel in de Veiligheidsraad krijgt en zich inzet voor gendergelijkheid. Wie niet bij deze conferentie was, heeft erg veel gemist.

Een paar weken geleden werd tegen alle verwachtingen in een door Nederland geïnitieerde resolutie aangenomen om de geweldsexcessen in Jemen te onderzoeken, waarbij geen enkele partij wordt uitgesloten. Van de Jemenitische strijdende partijen, de sjiitische Houthi-rebellen, de strijders van voormalig president Saleh, het huidige Jemenitische regime en Al-Qaida tot aan de door Saoedi-Arabië geleide Arabische coalitie die met veel geweld in het land heeft geïntervenieerd: ze zijn nu allemaal voorwerp van onderzoek. De resolutie werd aangenomen, ondanks grote druk van Saoedi-Arabië om tegen te stemmen.

Amal Basha, een Jemenitsche mensenrechtenactiviste en lid van El-Karama, is enorm blij met deze resolutie, vertellen haar collega’s. “Zij heeft dag en nacht getrokken aan de stemming voor de Nederlands-Canadese resolutie.” Basha steunde de Jemenitische revolutie in 2011, en deed in de media verslag van mensenrechtenschendingen. Ze werd tot lid van de Revolutie Raad verkozen, was woordvoerder van de Nationale Dialoog Commissie, en werkte onder meer voor UNDP. In 1999 richtte ze met anderen het Sister Arab Forum for Human Rights (SAF) op, een van de leidende mensenrechtenorganisaties in Jemen. Ze werkte ook geruime tijd voor de Coalitie van het Internationaal Strafhof. Basha was er in Genève bij toen de Nederlandse resolutie besproken werd. Reden genoeg voor een interview.

“De UNHCR heeft drie sessies per jaar: in maart, juni en september. Ze ontvangen dan de rapporten van de speciale landenrapporteurs, bespreken resoluties en maken een verslag. Er waren bij elkaar 36 beraadslagingen over de resolutie. Het voorstel werd bediscussieerd, er waren wat wijzigingen hier en daar, maar het was een vergaderingen resolutie. De Arabische groep, die onder meer uit Saoedi-Arabië en de Verenigde Emiraten bestaat, weigerde echter elke medewerking aan die 36 beraadslagingen. Zij werkten aan een ander voorstel, namelijk om dat onderzoek te laten uitvoeren  door de Nationale Commissie van Jemen.”

“Het statement van de Commissioner was enorm krachtig, zodat vrijwel iedereen die de conceptresolutie van de Nederlanders besprak, aan zijn verklaring refereerden: ‘ja, we begrijpen nu dat dit nodig is’. De VN-Mensenrechtenraad heeft een kantoor in Jemen; zij beschikken weliswaar over rapporten; maar dat kantoor is echt niet groot genoeg om het hele veld te overzien en serieuze oorlogsmisdaden te scheiden van vermeende; we hebben dus echt onafhankelijk onderzoek nodig.”

“En zoals gezegd weigerde de Arabische groep pertinent om de resolutie te steunen. Ik vroeg de Nederlandse ambassadeur, ‘Wat gebeurt er als de Arabische groep het Nederlandse voorstel niet steunt?’ Hij was vastberaden: ‘In dat geval zullen beide voorstellen op tafel liggen’.”

Zonder de bemoeienis van Basha en de steun van El-Karama was die Nederlandse resolutie er mogelijk niet gekomen. Hoe cruciaal haar werk is, bleek vorige week opnieuw. Afgelopen donderdag zijn zeker 29 burgers in Jemen omgekomen na bombardementen van de Arabische Coalitie.