Klimaat

Lege zeeën, handen en magen in West-Afrika

Overbevissing en illegale visserij brengen misère in West-Afrika. Lokale vissers en gemeenschappen komen werk en voedsel tekort. Greenpeace roept plaatselijke en betrokken overheden op om hun krachten te bundelen voor de verduurzaming van de visserij. Zonder collectieve daadkracht kan de voedselzekerheid van de West-Afrikaanse kustbevolking niet worden gewaarborgd.

Door 21 november 2017
China klimaatonrecht politiek vis visserij West-Afrika
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Greenpeace publiceert vandaag een rapport dat de problemen van de visserij bij de West-Afrikaanse kust in kaart brengt. In samenwerking met vier West-Afrikaanse overheden en hun visserijinspecteurs ging Greenpeace met een eigen schip op patrouille. De Esperanza verkende in maart 2017 de wateren bij de West-Afrikaanse kust, bekend om hun overvloedige visstand. De bemanningsleden onderzochten de dubieuze praktijken van zowel industriële schepen – die onder Europese, Chinese of Afrikaanse vlag varen – als die van kleinere lokale vissersboten.

De Esperanza deed daarnaast ook een aantal havens aan, waar de bemanning sprak met politici, plaatselijke organisaties, visserijverenigingen en schoolkinderen, om ze te enthousiasmeren voor het belang van de verduurzaming van de visserij.

Onderzoek op zee

De bemanning van de Esperanza zag in amper drie weken op zee zeventien schepen die de wet overtraden. De kapiteins van elf ervan werden in de kraag gegrepen. Aan boord werden onder andere illegale netten – met een te kleine maaswijdte, voor een grotere visvangst – en afgesneden haaienvinnen aangetroffen. De vinnen waren weggemoffeld achter een stel kratten.

Andere schepen werden op heterdaad betrapt bij het overhevelen van hun visvangst naar een ander schip, een praktijk die wordt ingezet om de vangst wit te wassen. “Twee schepen gaan de wateren op. Het ene vangt de vis zonder vergunning, het andere schip vist met vergunning. Aan het eind van de dag hevelt het schip zonder vergunning de vangst over naar het ‘legale’ schip en dat brengt de buit aan land. Zo kunnen schepen veel meer binnen hengelen dan op eigen kracht”, legt Pavel Klinckhamers uit, projectleider voor Greenpeace Nederland.

De aanhoudingen kregen echter geen juridisch vervolg; zes maanden later bleken de visvergunningen van de aangehouden schepen niet te zijn ingetrokken, en de betrokken autoriteiten weigerden uit te leggen waarom niet. Dat is de crux van het probleem: “Lokale autoriteiten nemen hun verantwoordelijkheid niet, ze verzaken hun plicht om de voedselzekerheid van hun eigen burgers veilig te stellen”, zegt Klinckhamers tegen OneWorld.

De illegale praktijken die Greenpeace aantrof zijn structureel. Klinckhamers vertelt dat de bemanningsleden van de aangehouden schepen weinig onder de indruk waren van de controles: “Dit was business as usual voor ze. Ze wisten dat ze ermee weg zouden komen. Een Chinese kapitein pochte zelfs tegen mijn Chinese collega’s dat de zeeën die hij aandeed gegarandeerd leeg gevist waren. Hij was trots op de uitputting van het visbestand.”

Het verschil is dat de Chinese industriële vloot zich kan verplaatsen wanneer de zee onvoldoende vis bevat. “Dat kunnen lokale vissers niet”, stelt Klinckhamers. Greenpeace wil daarom opkomen voor deze vissers, door de betrokken overheden te confronteren met de misstanden die de Esperanza aantrof. China heeft inmiddels wel straffen opgelegd aan de aangehouden schepen, onder andere door subsidies in te trekken.

Kwalijke gevolgen spoelen aan…

Lokale vissers worden in eigen land beschouwd als de allerlaagste sociale klasse, waardoor er te weinig aandacht is voor de strijd die ze voeren om te overleven, legt Klinckhamers uit. Dat ze niet meer kunnen leven van de visserij staat niet hoog op de agenda van de West-Afrikaanse regeringen. Die verkopen liever visvergunningen aan commerciële bedrijven en sluiten winstgevende handelsverdragen, ongeacht de impact daarvan op de lokale bevolking.
“

Wij profiteren niet van de industriële visserij. Terwijl die de rest van de wereld voedt, kunnen wij geen vissen vangen om te eten.

Lidia Dacosta (vishandelaar in Sierra Leone)Tweet dit
De overbevissing heeft uiteenlopende gevolgen voor lokale mensen. Door het gebrek aan vis – wat de primaire eiwitbron is – komen ze in de eerste plaats voedsel tekort. Ook ontstaat er gebrek aan werk binnen de visserij, zowel op zee als aan land (het aan land sjouwen van de vis levert bijvoorbeeld een broodnodig zakcentje op, evenals de verwerking en verkoop van de vis – voornamelijk uitgevoerd door vrouwen). Zo zegt vishandelaar Lidia Dacosta uit Sierra Leone: “Wij profiteren niet van de industriële visserij. Terwijl die de rest van de wereld voedt, kunnen wij geen vissen vangen om te eten.”

…en spoelen weg

Tegenvallende vangsten zorgen dus voor minder werk en inkomen. Tegelijkertijd blijven West-Afrikaanse overheden nieuwe vergunningen afgeven voor de industriële vloot, die op dezelfde vissen jagen als de lokale bevolking in hun houten kano’s. Hierdoor voelen sommige lokale mensen zich ook gedwongen om illegale netten te gebruiken.
Daarnaast zorgt de concurrentie voor levensgevaarlijke situaties. De kleine bootjes van lokale vissers varen veelal zonder verlichting en worden soms in het holst van de nacht overvaren door de grote industriële schepen. Andere vissers kampen met grote materiële schade wanneer hun netten verwoest worden door passerende industriële schepen. “Dat is voor die mensen vaak een onoverkomelijke tegenslag. Zo’n net is hun bestaan”, zegt Klinckhamers.

Hoe nu verder?

De eerste stap naar verduurzaming is vaststellen hoeveel vis de zee bevat. “Dat kan met wetenschappelijk onderzoek, als de hele regio daarin participeert”, zegt Klinckhamers. Maar zijn daar wel genoeg middelen voor? Volgens Klinckhamers verdienen West-Afrikaanse landen tientallen miljoenen aan de visvergunningen die ze uitgeven. “Een deel daarvan kunnen ze gebruiken om de visserij te verduurzamen”, zegt hij.

De volgende stap is transparantie. “Overheden moeten open kaart spelen wat betreft de verdragen die ze afsluiten. Ze moeten daarnaast alle visvangst bijhouden. Vervolgens moet al deze data worden gebundeld om tot een eerlijke verdeelsleutel te komen”, concludeert Klinckhamers. De sleutel ligt dus in beter visbeheer en harmonisering van de regionale maatregelen. Alleen: dat is natuurlijk sneller gezegd dan gedaan.

“Er bestaat geen snelle oplossing voor deze problematiek”, zegt Ibrahim Cisse van Greenpeace Afrika. “Toch zullen de West-Afrikaanse overheden prioriteit moeten geven aan de kleinschalige visserijsector, die een miljoen mensen van werk voorziet en drie miljard euro per jaar oplevert.” Zonder verduurzaming van de visserij in West-Afrika, kan de voedselzekerheid van de lokale bevolking immers niet worden gewaarborgd.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons