Nadia Moussaid: ‘Mijn vaders devies dat iedereen gelijk is, gebruik ik als journalist’

Als journalist en programmamaker Nadia Moussaid (40) vroeger met haar familie op vakantie ging, wist haar vader altijd vrienden te maken. Niet zozeer met andere vakantiegangers, maar met straatverkopers: mannen, meestal net zoals hij van Noord-Afrikaanse komaf, die horloges, sigaretten of prullaria verkochten aan toeristen. “Ze kwamen zelfs bij ons zitten op de camping. Weet je nog, pap? Je was altijd zo vriendelijk, zo respectvol, terwijl anderen hen als stront behandelden. Jij wilde hun verhaal weten: wie zijn dat, waar komen ze vandaan, waar slapen ze vanavond? Die interesse in mensen heeft mij heel erg gevormd. Dat gebruik ik nu als journalist.” 

Nadia’s vader Alice Moussaid (67) luistert aandachtig en begint te glunderen als hij aan de straatverkopers terugdenkt. “Ik zeg je eerlijk: altijd als ik met iemand praat, dan zie ik diegene zoals ik mijzelf zie.” 

Nadia: “Gelijkwaardig, bedoel je?” 

Alice: “Ja, precies. Ik heb altijd gezegd: kijk niet op tegen mannen met een stropdas, want ze gaan allemaal naar het toilet.” 

Nadia lacht. “Ja, dat is wel zo. Dat helpt me nog steeds bij het presenteren. Het idee: iedereen is gelijk.” 

Alice: “Iedereen! Toen ik arm was, zag ik anderen niet als ‘meer’ dan ik. Ze hádden alleen wat meer dan ik.” 

Gelukszoeker 

Dat Nadia haar nieuwsgierigheid en de bravoure om op wildvreemden af te stappen van haar vader heeft overgenomen, blijkt wel uit de driedelige documentaire die ze in 2022 maakte met hem en regisseur Roozbeh Kaboly. In Mijn vader de gelukszoeker reizen de twee van Schiedam naar Marokko: dezelfde route, in omgekeerde richting, die Alice Moussaid op 17-jarige leeftijd aflegde om te ontsnappen aan de armoede in zijn geboorteland. Onderweg spreken ze met jonge migranten, mensen die net als hij de gok waagden en naar Europa vertrokken, over de moeilijkheden die zij tegenkomen en de redenen voor hun vertrek. 

Hoewel Nadia de ervaren journalist is, voert haar vader in de documentaire vaak het woord. Deels omdat hij Arabisch spreekt, maar ook omdat hij zichzelf in de migranten herkent; ook hij leefde jarenlang in angst, zonder rechten of verblijfspapieren, in Italië, Spanje en Frankrijk. “Ik heb allerlei baantjes gehad: straatverkoper, leermaker, hotelmedewerker, zwemleraar.” Uiteindelijk kreeg hij een baan bij het schildersbedrijf van zijn schoonvader. Hij woonde inmiddels in Schiedam met de Oostenrijks-Nederlandse moeder van Nadia en haar zussen. “Thuis aten we Marokkaans, knoedels en hutspot”, zegt hij met een brede grijns. “Het was heel gezellig.” 

Nog altijd ontvangt Nadia brieven van andere kinderen van migranten die ontroerd raakten door de documentaire – door de openheid tussen vader en dochter, hun emoties, tranen en knuffels. Nadia: “Blijkbaar is dat niet de norm in veel migrantengezinnen. Ik wist niet beter; wij zijn altijd heel open naar elkaar geweest. We zijn een emotioneel gezin.” Ze weet nog goed wanneer ze haar vader voor het eerst zag huilen. Ze studeerde destijds in Londen en overwoog stage te lopen op Curaçao. Alice: “Dan zou ze nog langer en verder weg zijn – ik kreeg er buikpijn van. Toen begreep ik pas hoe mijn ouders zich moeten hebben gevoeld toen ik wegging uit Marokko. Dat deed me zoveel verdriet.” 

Menselijke blik  

Die stage ging uiteindelijk niet door; ze rondde haar studie International Business and Languages af, maar verkoos de ngo-wereld boven de zakenwereld. Later maakte ze de overstap naar journalistiek, maar rechtvaardigheid en een menselijke blik bleven voorop staan in haar werk. Die blik zie je ook terug in De onmisbaren, de serie die ze maakte voor haar huidige werkgever, de VPRO, over essentiële beroepen die in de verdrukking komen, van leraren tot huisartsen. Daarnaast is ze ambassadeur van Save the Children. 

In die rol mocht ze eind september aanschuiven bij de talkshow Bar Laat om te vertellen over haar reis naar Egypte. Daar had ze verhalen verzameld van vluchtelingen uit Gaza. Ook nu grijpt het haar aan. “Ik heb dingen gehoord… Ouders die voor de ogen van hun kinderen een hartaanval kregen, puur uit angst. Een verpleger die veel oorlogen heeft gezien, maar in shock is door de hoeveelheid lijkjes in luiers. Een jongen die in één klap zijn hele familie heeft verloren. Hij kon het bijna niet navertellen en begon helemaal te trillen. Toch willen ze wel gehoord worden, maar hun verhalen worden niet genoeg gedeeld. Sterker nog, deze mensen worden door de media gedehumaniseerd. Daarom voel ik me verantwoordelijk om die rol te pakken en hun een podium te geven.” 

Alice is even stil van haar verhaal. “Als ik zoiets hoor, denk ik alleen maar: waarom? Ik kan er echt kwaad van worden.” Hoewel hij trots is op zijn dochters betrokkenheid en succes, wil Alice niet met de eer strijken. “Ze heeft het echt allemaal zelf gedaan.” Of ze haar idealisme van de familie heeft? “Nou, in elk geval niet van mij.” 

Nadia ziet dat toch anders. Toegegeven, haar politieke bewustzijn heeft ze vooral van de familie aan haar moeders kant – haar opa en oma zaten bij de Communistische Partij van Nederland (CPN), er werd veel gediscussieerd over politiek en je móést stemmen. “Maar ik heb wel een idee waar mijn idealisme vandaan komt. Ik groeide op met de verhalen over jouw jeugd in Marokko en de armoede daar. Van kleins af aan gingen we daarheen en dan zag ik met eigen ogen wat ongelijkheid was. Dat heeft mij wel gevormd: ik heb daar iets aan willen doen, iets willen bijdragen.” 

Tegelijk vindt ze dat iedereen die verantwoordelijkheid heeft, zeker nu. “We schuiven op naar extreemrechts, de beschaving brokkelt af waar we bij staan. Het gaat er nu om welke keuzes we maken – de media, wetenschap, ambtenaren. Blijf je stil uit lijfsbehoud, trek je je mond open, of probeer je er op de achtergrond iets aan te doen? Bij Bar Laat ging het bijvoorbeeld over de ‘minder Marokkanen’-uitspraak van Wilders, dan pak ik wel de kans om even te zeggen: dit gaat over míj. Heb je het gezien trouwens, pap, dat interview?” 

Alice: “Nee.” 

Ze schiet in de lach. “Ook niet een stukje?” 

Alice: “Nee, ik heb het niet gezien, het was te laat. Maar dat geeft niets – ik weet dat je het goed doet.” 

Dit artikel verscheen in december 2024 eerder in OneWorld Magazine.