Hoe redden we de insecten?

Wat voor Copijns honingbijen geldt, gaat in sterkere mate op voor wilde bijen en hommels die een veel kleinere actieradius hebben: een paar honderd meter van hun nest vandaan tegen een paar kilometer voor de honingbij. Meer dan de helft van de Nederlandse wilde bijen staat op de Rode Lijst van met uitsterven bedreigde soorten.

De bijenstand is een graadmeter van de kwaliteit van onze leefomgeving, stellen de initiatiefnemers van de petitie. En de massale bijensterfte heeft desastreuze gevolgen voor natuur en landbouw. Veel groente- en fruitgewassen worden bestoven door bijen. Copijn: “Van elke vier happen die je neemt, heb je er drie aan bijen te danken.” Ook het verdwijnen van de ‘niet nuttige’, niet-bestuivende insecten baart zorgen. Zij zijn immers een onmisbaar deel van de voedselketen en voeden vogels, salamanders, kikkers en egels.

Tennekes: “Op basis van bevindingen van een Spaanse collega die onderzoek deed naar de giftigheid van neonicotinoïden begreep ik dat hun werkingsmechanisme vergelijkbaar is met dat van kankerverwekkende stoffen waar ik eerder onderzoek naar deed. De schadelijke werking is onomkeerbaar en stapelt zich op, en er is geen drempelwaarde waaronder gebruik veilig is. De chronische blootstelling van insecten aan stoffen die geen drempelwaarde kennen bracht mij tot de conclusie dat we de insecten aan het uitroeien zijn.”

Wel geeft Wisse toe dat het Nederlandse oppervlaktewater vaak te veel bestrijdingsmiddelen bevat, wat in het water levende insecten schaadt. “Bayer spant zich daarom ook in om emissie naar het milieu te minimaliseren, door voorlichting, training en onderzoek.”

Om zijn goede wil te tonen is het chemische concern betrokken bij de Nationale Bijenstrategie, waarvoor minister Carola Schouten een breed front van natuurbeschermingsorganisaties, de industrie, onderzoeksinstituten en land-en tuinbouworganisaties heeft opgetrokken.

Bayer zelf blijft bij monde van Jan Wisse volhouden dat een combinatie van chemische en biologische (die Bayer inmiddels ook ontwikkelt) gewasbescherming nodig blijft. “Het vinden van nieuwe gewasbeschermingsmiddelen is niet eenvoudig. Het is erg belangrijk om zuinig te zijn op de effectieve middelen die de telers nu tot hun beschikking hebben.”

Het einde van de chemische hulpmiddelen zou ook een flinke steun in de rug voor de biologische en meer lokaal gerichte landbouw betekenen. Tennekes: “We exporteren jaarlijks voor 90 miljard aan agrarische producten, en dat brengt een enorme roofbouw op onze natuurlijke omgeving en het cultuurlandschap met zich mee. Maar een land als Nederland heeft helemaal niet de plicht de wereld te voeden!”

Frank Berendse heeft al wel een plan klaarliggen om het roer om te gooien, en de bijen en onze leefomgeving te redden. “Ik bepleit een progressieve belasting op de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen, antibiotica en geïmporteerd veevoer die een boer gebruikt. Elk stapje dat de boer in de goede richting zet, resulteert dan in een lagere belasting, een lagere consumentenprijs, een beter inkomen – en meer maatschappelijk respect voor de boer.”