Wij hebben recht op optimisme!

Acht jaar stond mijn werk als Afrika-redacteur voornamelijk in het teken van alles wat er misging op het continent. In Sierra Leone schreef ik over moeder- en kindsterfte, in Kenia over de uitbuiting van vrouwen in de rozenkwekerijen, in Mozambique en Uganda over landroof door multinationals en overheden. In Nigeria zocht ik naar de familie van een jong meisje dat door terreurgroep Boko Haram was gedwongen tot een zelfmoordaanslag en in Gambia sprak ik met moeders die hun zonen aan de Sahara of de Middellandse Zee hadden verloren.

In Zimbabwe belandde ik midden in een zinderend volksfeest. Mugabe was echt afgetreden en het industriestadje waar ik verbleef, explodeerde zowat van blijdschap. Eerst liep ik wat wezenloos rond tussen uitzinnige Zimbabwanen die boven op bussen dansten en elkaar in de armen vielen. Als privépersoon genoot ik er intens van, als journalist wist ik er niet zoveel raad mee. Onder het getoeter van auto’s en gedreun uit spontaan ontstane straatdiscotheken, moest ik de feestvierders lastigvallen met vragen over de betekenis van deze gebeurtenis. Waren ze er nou helemaal gerust op dat Mugabe’s vertrek een nieuw tijdperk inluidde? Of was zijn gedoodverfde opvolger misschien een gewiekstere kopie van de oude leider en was hij helemaal niet van plan het politieke landschap te veranderen? Ik was blij dat ik nog wat kritische vragen kon stellen en dan niet alleen ‘wat gaat er door je heen?’, als een sportverslaggever die een atleet spreekt na een overwinning.

Tijdens mijn Afrika-jaren schreef ik bewust bemoedigende verhalen. Over talentvolle terugkeerders in Sierra Leone, die de braindrain naar het Westen veranderden in braingain. Over groene ondernemers in Nigeria en geestelijken van verschillende religies die samen aan vrede werkten in conflictgebieden. In het geval van het Afrikaanse continent was tegenwicht bieden aan de decennialange eenzijdige, negatieve berichtgeving broodnodig. Maar misschien wilde ik dat ‘andere verhaal’ – ik heb het liever over het ‘volledige verhaal’ – ook vertellen om mezelf op de been te houden. Altijd op ‘standje cynisme’ staan is vermoeiend. Voor de journalist én voor de lezer. World’s Best News meldt bijvoorbeeld welke dieren en planten niet met uitsterven worden bedreigd en hoe dicht we bij een wereld zonder kinderarbeid zijn.

Voor het thema van dit nummer kijken wij eens alleen naar de vooruitgang; waar op de wereld zijn er stappen gezet richting verbetering? Uiteraard mét context en zonder de minder vrolijke waarheden te verhullen. Dan blijkt bijvoorbeeld dat er in Senegal tegenwoordig méér meisjes in de klas zitten dan jongens. Dat we allemaal steeds ouder worden: zowel in hoge-, midden- en lage-inkomenslanden stijgt de levensverwachting én neemt de kloof tussen die landen – wat dat betreft – af. Het aantal mensen dat in China onder de armoedegrens leeft, is in de afgelopen drie jaar met meer dan helft gedaald: van 99 miljoen naar 43 miljoen. En IJsland werd het eerste land ter wereld waar elk bedrijf met meer dan 25 personeelsleden een certificaat moet behalen waaruit blijkt dat zij alle werknemers gelijk betalen, ongeacht geslacht, etniciteit, seksuele voorkeur of nationaliteit. De feiten zijn uiteraard de feiten. Hoe somber ook, benoemen moeten we ze. Maar op welke feiten wij ons structureel richten, dat maakt nogal uit.