Syrische vluchtelingen: ze worden nog steeds gecreëerd

In September 2017 sprak de Syrische oppositie in overleg met Rusland en Iran in de Kazachse hoofdstad Astana af dat er vier zogenaamde de-escalatiezones zouden worden ingericht. Ze stonden onder grote druk om in te stemmen met het staakt het vuren, het alternatief was meer bombardementen die de burgerbevolking zouden schaden.

De ten zuiden van de hoofdstad Damascus gelegen stad Deraa en het gebied eromheen was er een van. Twee andere zones, waaronder die van Oost-Ghouta, zijn inmiddels door het regime opgerold. De andere nog bestaande zone is de noordelijk gelegen provincie Idlib, gelegen tegen de Turkse grens. Als gevolg van de oorlog vluchtten volgens de Verenigde Naties ruim 320.000 Syrische vluchtelingen uit Deraa naar de grens met Jordanië en Israël, maar beide landen houden de grenzen gesloten.  

De Astana-deal van de de-escalatiezones was niets anders dan een val waar de Syrische oppositie al dan niet bewust ingetrapt is. De oppositie weet namelijk dat Rusland en het Syrische regime gemaakte afspraken continue schenden, maar het alternatief was meer bombardementen. Iedereen kon bedenken dat met het concentreren van de oppositie in de vier genoemde zones, het voor het regime heel gemakkelijk zou zijn om ze een voor een op te rollen. Mocht de oppositie nog gedacht hebben dat het regime dat niet voor elkaar zou krijgen – het kon doorgaans telkens maar op een enkele plek een vuist maken – dan had zij buiten de Russische en Iraanse waarden gerekend. Rusland en Iran zetten namelijk alles in om het regime in Syrië te laten blijven. Op de app van LUAM staan foto’s van Russisch strijdmaterieel dat actief is in de strijd rond Deraa en er zijn foto’s van Russische militaire politie die in de veroverde stadjes en dorpjes de macht hebben overgenomen. De Russen zijn in schrikbarend forse aantallen aanwezig.

Nu woont O. als erkend vluchteling in Nederland en moet hij tandenknarsend toezien hoe zijn stad overrompeld wordt door soldaten van het regime. Middels dagelijkse contacten met zijn familie is hij getuige van de zeer goed georganiseerde bevolkingspolitiek van het regime. Hij vertelde dat zijn vader, en met hem alle bewoners van Deraa, een ‘loyaliteitsverklaring’ werd ‘aangeboden’: hij kon ofwel vertrekken naar Idlib met een van de tweehonderd bussen die het regime daarvoor had gecharterd, of blijven op voorwaarde dat hij trouw aan het regime beloofde en bovendien een ‘vergoeding’ betaalde voor de schade die het regime geleden zou hebben. In zijn geval ging het om het enorme bedrag van 200.000 dollar. Hij had een succesvolle onderneming. “Het regime steelt alles wat los en vast zit”, aldus de vader van O. Velen weigeren te tekenen, maar dan moeten ze wel vertrekken. 

Je hoeft geen militair strateeg te zijn om vast te stellen dat rond het oppositiebolwerk Idlib de laatste slag gevoerd zal worden tussen het Assad-regime en de oppositie, die overigens flink verdeeld is. Gevoeglijk kan worden aangenomen dat ook deze enclave in handen zal vallen van de regering, en dat daarmee de vluchtelingen die daar woonachtig zijn weer het slachtoffer van de rekening zullen zijn. Bovendien zullen er dan geen veilige enclaves meer zijn waar de oppositiestrijders heen kunnen gaan.