Beeld: Giacomo Sini
Mensenrechten

Riace: van bloeiend vluchtelingendorp terug naar spookstad?

Het Italiaanse dorp Riace werd afgelopen jaren wereldberoemd als hét voorbeeld van een gastvrij opvangsysteem voor vluchtelingen. Deze week werd haar burgemeester gearresteerd en beschuldigd van het stimuleren van illegale migratie.

Door 4 oktober 2018
Italië migratie Vluchtelingen
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Op het centrale plein in het Zuid-Italiaanse dorp Riace in Calabrië is het geen zeldzaamheid om burgemeester Domenico Lucano tegen het lijf te lopen. Hij zit al dagenlang op de trappen van de drukbezochte taverne Donna Rosa. Lucano is boos op het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken, die Europese fondsen voor vluchtelingenprojecten in zijn dorp tegenhoudt. “Het ministerie vernietigt het land, we riskeren alles te moeten sluiten, inclusief kleuterscholen. We kunnen ook doorgaan zonder Europese fondsen, als een onafhankelijk project dat zichzelf bedruipt, maar de afgelopen twee jaar hebben we al zoveel schulden opgebouwd.”
In 2015 werd Riace wereldnieuws vanwege het opvangsysteem voor vluchtelingen, bedacht door burgemeester Lucano. Daarvóór dreigde Riace door leegloop van de eigen inwoners een spookstad te worden. Migranten en vluchtelingen bliezen de plek nieuw leven in: scholen heropenden, bussen bleven rijden en leegstaande huizen werden opnieuw bewoond. Totdat de Italiaanse politie afgelopen week de burgemeester arresteerde. Lucano zou illegale migratie bevorderen, door bijvoorbeeld schijnhuwelijken toe te laten en valse identiteitskaarten goed te keuren.
Beeld: Giacomi Sini

Het Riace-model

Hoewel Riace in westerse media als feelgood verhaal werd verteld, kwam het beleid van Lucano in eigen land op veel kritiek te staan. De afgelopen twee jaar blokkeerde het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken Europese fondsen die bedoeld zijn voor de vluchtelingenprojecten in Riace. Het klimaat zit tegen: de nieuwe vicepremier Matteo Salvini van de rechts-populistische partij Lega Nord, heeft het in zijn toespraken vaak op burgemeester Lucano gemunt. Zó vaak dat dat bewoners van Riace vermoeden dat de Italiaanse overheid bewust de jacht op het ‘Riace-model’ heeft geopend.

De boze woorden van de burgemeester klinken door het hele dorp; hetzelfde gevoel van angst en dreiging wordt door veel inwoners van het dorp gevoeld. Winkeleigenaren tonen hun solidariteit door posters op te hangen met de tekst ‘Ik steun Riace’. Mimma, een vrouw van in de vijftig, runt een supermarkt. Volgens haar voelt het blokkeren van de financiering voor vluchtelingenprojecten als een rouwproces. “De migranten hebben ons geleerd weer te leven.”

“

De migranten hebben ons geleerd weer te leven

Beeld: Giacomo Sini

Hongerstaking

Burgemeester Lucano begon al in de jaren 90 met het verwelkomen van vluchtelingen. Hij betrok hen bij de lokale economie om leegloop van zijn dorp tegen te gaan. De verenigingen die werden opgezet renoveerden straten en huizen en organiseerden workshops over vergeten ambachten. Winkels, bibliotheken en cafés openden, kleuter– en basisscholen bleven bestaan. Ook zijn er onderwijsboerderijen opgericht die nieuwe arbeidskansen bieden voor zowel de lokale bevolking als voor migranten. Met het blokkeren van Europese fondsen heeft de gemeente een enorme schuld, van inmiddels 2 miljoen euro, opgebouwd. Van de achthonderd vluchtelingen die in 2016 in Riace woonden zijn er nog 165 over, van wie ten minste vijftig kinderen, die grotendeels in de gemeente zijn geboren. Voor hen bestaat het gevaar dat ze op straat terecht komen. Afgelopen augustus besloot burgemeester Lucano samen met bewoners in hongerstaking te gaan om te protesteren tegen de geldblokkade van de Italiaanse overheid.

Bij de verdeling van asielzoekers over verschillende gemeenten wist Riace zich vaak te onderscheiden door vrijwillig onderdak te bieden aan mensen die op gammele bootjes aan de kust van Sicilië strandden, na een maandenlange tocht door de woestijn of verblijf in de gevangeniskampen van Libië. Zoals Mohamed (64), een Palestijn die Irak ontvluchtte na de val van Saddam Hussein. Hij is een bekend gezicht in het dorp; net als andere migranten ontvangt hij de maandelijks toelage van 260 euro nu niet meer.

Maffia

Bayram, een 65-jarige Koerd, arriveerde in 1998 in Riace. Hij werkt als timmerman en is daarnaast chauffeur voor ouderen die hij naar ziekenhuizen of winkels brengt. Antonio (29), een jongeman uit Riace, helpt Bayram bij de houtbewerking. Hij is nerveus en hoopt dat de financiële blokkade snel wordt opgeheven, zodat hij weer aan het werk kan. “Degene die het Riace-model tegenwerken zouden eens moeten weten hoe Riace twintig jaar geleden was. Helemaal niets was hier. Jongeren waren genoodzaakt het dorp te verlaten om elders werk te zoeken. Dat zal ik volgend jaar waarschijnlijk ook moeten doen.”

Vooral in de begindagen van de door Lucano opgezette activiteiten werden veel verenigingen die betrokken waren bij de opvang van migranten, geïntimideerd door de lokale maffia de ‘Ndrangheta. Ze ontvingen dreigbrieven of er werd geschoten op winkels. Op de muren van sommige winkels in het dorp zijn de kogelgaten nog zichtbaar.

Voor een van deze aangetaste winkels staat Malang (34), ook wel Mario genoemd. Hij is door de gemeente ingehuurd om de straten schoon te maken. Malang heeft Landbouw gestudeerd aan de universiteit in Gambia en is twee jaar in Riace. Hij is lovend over de gastvrijheid en vertelt dat tot een aantal maanden geleden de inzameling van afval van deur tot deur werd uitgevoerd met behulp van ezels. “Nu hebben we nog maar één ezel over. Hopelijk komen er snel meer en kan de schoonmaakservice doorgaan.”

Voetballen

In Camini, een ander middeleeuws dorp op 3 kilometer van Riace, is een uitgebreid opvangsysteem voor migranten opgetuigd ​​dat vergelijkbaar is met dat van de naburige gemeente. Maar in tegenstelling tot Riace ontvangt Camini nog wel financiering. Aan de 250 inwoners zijn 120 asielzoekers toegevoegd, voornamelijk Syriërs. De vluchtelingen worden gedurende zes maanden gevolgd tijdens een integratieproject waarbij ze verschillende workshops volgen.
“

Te midden van deze vergeten dorpen wordt gebouwd aan een nieuwe samenleving, ver weg van de anti-immigratie propaganda

Dit project is voor zowel inwoners als migranten toegankelijk. “Als het project afloopt zouden veel mensen willen blijven, maar helaas is dat niet altijd mogelijk omdat er nog te weinig gerestaureerde huizen zijn”, legt Katia uit, die besloot vanuit Verona naar dit kleine dorp te verhuizen en nu een van de uitvoerders van het project is.
Beeld: Giacomo Sini
Te midden van deze vergeten dorpen wordt gebouwd aan een nieuwe samenleving, ver weg van de anti-immigratie propaganda die op televisie en sociale media wordt verspreid. Helaas blijft de toekomst van de inwoners van Riace en Camini, gezien het huidige politieke klimaat en de overweldigende bureaucratische moeilijkheden die het gastvrije model heeft opgeleverd, erg onzeker. Maar dit alles is nog lang niet doorgedrongen bij de kinderen van migranten die samen met hun Calabrische leeftijdgenootjes de eens verlaten voetbalvelden weer bevolken.

Vluchtelingen helpen wordt gecriminaliseerd

Spaanse journaliste, een Syrische zwemster en zes Tunesische vissers werden – of worden – alle drie beschuldigd van criminele activiteiten omdat ze hulp boden aan migranten en vluchtelingen.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons