Deze feministische moslima’s laten zich niet in hokjes plaatsen (2)

“Ook op de middelbare school ging ik discussies aan; ik moest me na 9/11 constant verantwoorden. De raarste vragen werden me gesteld: of ik niet onderdrukt werd, of ik met mijn hoofddoek onder de douche ging en heel veel over terrorisme. Ik moest ineens expert in vrouwen en islam zijn, dat werd een steile leercurve omdat ik per se alle antwoorden wilde hebben.’’

“De islam wordt namelijk veel uitgelegd en verteld vanuit mannelijk perspectief. Het verhaal van Khadija bijvoorbeeld, de eerste vrouw van de profeet. Vaak gaat het over haar zorgzaamheid en hoe goed het was van de profeet dat hij met een oudere vrouw trouwde. Maar als je vanuit het vrouwelijk perspectief kijkt, zie je dat ze ook een rijke zelfstandige vrouw was, die ervoor koos te trouwen met een revolutionaire man. Dat vrouwelijke perspectief wordt nog onvoldoende herkend en is denk ik nog een blinde vlek.’’

“In Nederland heeft feminisme een seculier karakter door de afscheiding van de kerk. Dat is de keuze en strijd geweest van een eerdere generatie feministen in Nederland, maar je kunt niet zeggen dat religie in essentie vrouwonvriendelijk is en daarom van tafel geveegd moet worden. Overal in de wereld en binnen verschillende sectoren is sprake van genderongelijkheid, dat is de strijd die we moeten voeren. Uiteindelijk gaat het erom dat je als vrouw overal gelijkwaardig behandeld wordt; op de arbeidsmarkt, in de wetenschap én in religie.’’

“Als student begon ik werken van bekende feministen als Judith Butler, Simone de Beauvoir en bell hooks te lezen. Alle drie grootheden binnen de gender studies en de feminist theory-wereld, maar ze behoren wel tot verschillende golven. De Beauvoir vertrok vanuit de witte vrouw, Butler richt zich meer op feminist queer theory en hooks, als zwarte feministe, op het intersectionele aspect. Er ging een wereld voor me open.

Als je eenmaal het patriarchaat en de machtsstructuren hebt gezien, kun je het niet meer ‘ont-zien’. Vandaar dat veel feministen ook activisten zijn. Je komt namelijk dagelijks in contact met je positie in de wereld; alles wordt uitgevochten over de lichamen van de vrouw, van een ideologische oorlog tot fysiek geweld.

Toen ik me bekeerde tot de islam, onderzocht ik hoe religie met feminisme te combineren was. Dat voelde in het begin als een doolhof met de ene doodlopende straat na de andere, en uiteindelijk kwam ik terecht bij bevrijdingstheologie: een goddelijk concept van rechtvaardigheid dat alle vormen van onrecht bestrijdt, van racisme tot schending van vrouwenrechten en sociaal-economische ongelijkheid.

Dit vond ik bij theologen zoals Farid Essack, die zich door de islam liet inspireren in de strijd tegen apartheid in Zuid-Afrika of later in Palestina. Of vrouwelijke theologen zoals Amina Wadud en Asma Barlas die de Koran als leidraad gebruiken voor gendergelijkheid. Ik word er ook blij van steeds meer vrouwelijke theologen te ontmoeten, maar het kan me daardoor des te meer irriteren als ik bij een islamitische bijeenkomst zie dat de sprekers weer allemaal man zijn.”

Dit vinden we ook terug in de Koran. Een hogere rang bij God krijg je alleen door vroom te zijn, je gender, huidskleur en sociaal-economische status zijn irrelevant. In het hiernamaals worden alle zielen gelijk behandeld. Mensen zien dat niet altijd zo, zowel binnen als buiten de islamitische wereld, maar ik geloof dat het aan ons is om deze principes uit te dragen.”

“Het intersectioneel feminisme, dat wij te danken hebben aan de zwarte feministe Kimberlé Crenshaw, biedt een alternatief dat strijdt voor de rechten van alle vrouwen. Ongeacht afkomst, klasse, geaardheid, religieuze overtuiging en fysieke gezondheid. Hoe bell hooks feminisme beschrijft somt voor mij alles perfect op, naar die definitie ben ik 100 procent feminist.

Zij zegt dat feminisme niet enkel gaat over gelijke rechten tussen man en vrouw, maar om het uitroeien van ongelijkheid op alle vlakken, van geslacht tot sociaal-economische klasse. Om uiteindelijk de samenleving zodanig in te richten dat elk individu zich optimaal kan ontwikkelen en dat dit centraal moet staan in plaats van imperialistische motieven, economische expansie en materialisme.”