Interview

Zo koelen we de wereld

Maximaal twee graden opwarming van de aarde? Dat is niet ambitieus genoeg, zegt activist, ondernemer en auteur Paul Hawken. “De opwarming van de aarde terugdraaien is het enige doel dat ergens op slaat.”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Ruim 250 mensen hebben zich op de zaterdagavond voor Earth Day verzameld om Paul Hawken te zien spreken. In zijn nieuwe boek Drawdown behandelt hij de honderd beste oplossingen om de opwarming van de aarde terug te draaien. Hawken wordt onthaald als een soort filmster. Hij is een van de voortrekkers van het groene ondernemerschap. Zijn boek The Ecology of Commerce uit 1993 werd door maar liefst 67 business schools uitgeroepen tot het belangrijkste werk op het gebied van ondernemen en milieu. Dus als Hawken zegt dat de opwarming van de aarde teruggedraaid kan worden, en met welke honderd maatregelen die nu al bestaan dat kan, dan luistert men.

De oplossingen in het boek zijn doorgerekend door 240 wetenschappers. De conclusie: een drawdown, gedefinieerd als het moment dat broeikasgassen in de atmosfeer over hun piek zijn en jaarlijks afnemen, is binnen dertig jaar te bereiken.

Paul Hawken.Beeld: Bouwe van der Molen
Binnen dertig jaar de opwarming van de aarde terugdraaien. Dat klinkt wel erg ambitieus.

“Het is het enige doel dat ergens op slaat. Wat onambitieus is, is aanpassingen doen – denken dat we de opwarming kunnen afremmen en dat zullen overleven. Stel: je rijdt richting een afgrond en trapt te laat op de rem. Dan rijd je nog steeds de afgrond in, alleen langzamer. Dus al die voorspellingen die je overal leest, dat de aarde maximaal twee graden celsius mag opwarmen en dat de hoeveelheid CO2 in de lucht maximaal 450 ppm (parts per million, we zitten nu op 400, red.) mag worden: dat is niet genoeg.

125.000 jaar geleden was de hoeveelheid CO2 in de lucht 290 ppm. In die tijd zwommen er krokodillen in de Theems, leefden er giraffes, nijlpaarden en leeuwen in Duitsland en alligators in Alaska. We hebben geen idee hoe we moeten leven met 290 ppm, laat staan met 450. Dus mensen die ons ambitieus vinden? Daar lach ik om. De opwarming van de aarde beperken tot twee graden is als een langdradige doodswens.”

Wie wilt u bereiken met het boek?

“Studenten, professoren, wetenschappers, beleidsmensen, ondernemers, filantropen, activisten, overheden, boeren. Iedereen die meer wil weten over hoe we het klimaatprobleem oplossen in plaats van meer feiten aanhoren over het probleem zelf. Die data hebben we inmiddels genoeg.”

Amerikaanse burgers zijn blind voor het feit dat we op dit vlak niet de leiding hebben

Wat zouden mensen die dit boek lezen ermee moeten doen?

“Zelfs de grootste experts ter wereld, van de IPCC (het klimaatpanel van de VN, red.), weten niet wat de vijf best werkende oplossingen zijn om opwarming tegen te gaan. Google het maar. Niemand weet het écht. Wij hebben dat pad gevonden door de oplossingen in kaart te brengen die nu al bestaan en werken, ze te meten en door te rekenen. In feite tonen we de maatschappij wat ze nu al doen, en wat er gebeurt als we die inspanningen uitbreiden. Het is aan mensen, bedrijven, instituties, ontwikkelingsorganisaties, overheden overal ter wereld om iets met de informatie te doen. Niet aan ons.”

Er bestaat veel desinformatie over klimaatoplossingen. Hoe komt dat?

“Ja, het hele debat is doorspekt met desinformatie. Wanneer je leest over oplossingen lijkt het haast te gaan over overtuigingen. De een vindt dat we kernenergie nodig hebben om opwarming tegen te gaan, de ander gelooft dat honderd procent zonne-energie het antwoord is. Zelfs ’s werelds meest gerespecteerde wetenschappers praten over overtuigingen en hypotheses. Wij wilden overtuigingen rondom klimaatoplossingen in aantoonbare feiten veranderen.”

Paul Hawken (71) heeft een enorme staat van dienst. Rond zijn 20ste maakte hij als persmedewerker van Martin Luther King deel uit van de Civil Rights Movement en ontsnapte hij dankzij de FBI aan de Ku Klux Klan die hem achterna zaten toen hij ze fotografeerde. Later werd hij ondernemer in de natuurvoedsel- en duurzaamheidshoek en invloedrijk auteur. Zo introduceerde hij in 1999 het idee van natuurlijk kapitaal en het betalen voor ‘ecodiensten’.
Zijn nieuwe project Drawdown waarin activisten, ondernemers en wetenschappers samenwerken, streeft ernaar het aandeel CO2 in de atmosfeer terug te dringen door bewezen oplossingen voor klimaatveranderingen te verzamelen en op te schalen.
Doet het ertoe? Het boek wordt gepubliceerd in een politiek klimaat dat niet bepaald veel op heeft met feiten of klimaatverandering.

“En? Dat maakt geen enkel verschil, de Amerikaanse federale overheid heeft geen van deze oplossingen bedacht of uitgevoerd. Nu niet, nooit niet. De Verenigde Staten zijn nooit een leider geweest op dit gebied. Ze kunnen de staten in het middenwesten van het land weer aan de steenkool proberen te krijgen, de steenkoolindustrie wordt toch elk jaar kleiner. Ze kunnen Keystone XL versneld aanleggen en er zal wat olie doorheen lopen, maar zonnepanelen zijn aan een opmars bezig die niet te stoppen is. De bronnen van drawdown zijn ondernemers, bedrijven, boeren. Trump mag een pathologische leugenaar zijn, dat betekent niet dat hij dingen kan veranderen waar de president nooit werkelijke controle over heeft gehad.”

Zelfs als hij zijn belofte om de VS terug te trekken uit het Parijs-akkoord nakomt?

“Hij doet maar. Dat betekent niet dat bedrijven of andere landen zich terugtrekken. Bedrijven moeten er wel aan meewerken, omdat ze beter voor hun klanten en hun werknemers moeten en willen zorgen. Het leiderschap lag bovendien nooit bij de Amerikaanse overheid, het ligt in China, Denemarken, Duitsland. Amerikaanse burgers zijn blind voor het feit dat we op dit vlak niet de leiding hebben.”

Volgens Hawken is het moment dat de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer over haar piek is en jaarlijks afneemt, binnen dertig jaar te bereiken. Hiervoor draagt hij honderd oplossingen aan, waaronder de volgende vijf:

Oplossing 1: Hennep

Hennep wordt al duizenden jaren gebruikt als grondstof voor kleding, maar met een nieuwe techniek kan hennep zo verwerkt worden dat het aanvoelt als katoen. Katoen is een van de meest vervuilende gewassen ter wereld. Volgens Hawken en zijn onderzoekers kan het minder vervuilende hennep op den duur de helft van de wereldwijde katoenplantages vervangen. Het is een van de zogenaamde ‘komende attracties’ in het boek: nog niet in gebruik, maar veelbelovend. Het zou 23,2 gigaton CO2 besparen, deels door minder uitstoot, en deels doordat CO2 aan de lucht onttrokken wordt door de gewassen.

Oplossing 2: Biochar

Biologisch afval ondergronds verhitten, zodat het met zeer weinig zuurstof verbrandt. Daardoor houdt het veel CO2 vast die niet de lucht in gaat, en maakt het de grond zeer vruchtbaar. De oorspronkelijke bewoners van het Amazonegebied deden dit al. In 2050 levert het een besparing van 0,8 gigaton CO2 op.

Oplossing 3: Flexnet

Het integreren van batterijen en waterkrachtcentrales in het elektriciteitsnetwerk is nodig om volop gebruik te kunnen maken van variabele hernieuwbare energiebronnen als zon en wind.

Oplossing 4: Nucleair

Meer kernenergie zorgt ervoor dat in 2050 16,09 gigaton minder CO2 in de lucht is. Maar je blijft zitten met radioactief afval en kernreactoren zijn nog altijd niet zonder risico. Het is een van de ‘spijtoplossingen’ uit het boek: het levert een belangrijke bijdrage aan terugbrengen van opwarming van de aarde, maar brengt andere (klimaat)problemen met zich mee.

Oplossing 5: Minder kinderen

De belangrijkste oplossing om de opwarming van de aarde terug te draaien? Gezinsplanning als gevolg van meer en beter onderwijs voor meisjes. Hoger opgeleide vrouwen krijgen minder kinderen. Daarmee zou de lage inschatting van de VN voor de wereldbevolking werkelijkheid worden: 9,7 miljard in 2050. De onderzoekers van Hawken vergeleken dat scenario met een waarin niet ingezet wordt op gezinsplanning en betere opleiding voor meisjes: dan zouden er in 2050 10,7 miljard mensen op aarde zijn. Tussen die twee scenario’s zit een verschil van 123 gigaton CO2-uitstoot, rekenden de onderzoekers uit.

“Gezinsplanning betekent niet dat centrale overheden het geboortecijfer met geboortebeleid naar beneden drukken.” Een laag geboortecijfer is in Hawkens plan slechts een neveneffect van een sociaal doel: “Meer kennis bij vrouwen zorgt voor minder ongeplande en ongewenste zwangerschappen en minder kinderen krijgen is beter voor de gezondheid van vrouwen. Het milieu profiteert hiervan mee.” Het betekent ook niet dat organisaties of activisten in rijke landen mensen elders vertellen dat ze moeten ophouden met kinderen krijgen. “Ongeplande zwangerschappen voorkomen moet in álle landen een doel zijn. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld is 45 procent van de zwangerschappen ongepland. In de essentie moeten we vrijheid en mogelijkheden voor vrouwen erkennen als basale mensenrechten.”

De plasticsoep en hoe het de aarde helpt opwarmen

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons