Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
De rechtbank Rotterdam wees vorige week vonnis in een zaak die veel opzien baarde: homoseksuele mannen waren in Dordrecht via de dating-app Grindr in een hinderlaag gelokt en mishandeld. De dertien (!) verdachten werden veroordeeld, maar — zo overwoog de rechtbank — het gebruik van de woorden ‘kankerhomo’ en ‘flikker’ was geen reden om van homofobie te spreken. Volgens de rechtbank waren de termen veel meer ‘indicatief’ voor het dagelijks taalgebruik van de daders. Bij bewezen homofobie had tot 50 procent hoger kunnen worden gestraft.
De uitspraak werd door veel LHBTQI+’ers ervaren als een klap in het gezicht. De Rotterdamse rechters gaven met deze uitspraak te kennen dat het uitschelden van LHBTQI+’ers met homofobe termen niet altijd homofoob zou zijn. Het COC deelde de verontwaardiging en riep het Openbaar Ministerie (dat in de zaak wél had geëist dat homofobie in de straf zou worden meegenomen) op om in beroep te gaan. Voor vele homoseksuele mensen voelde de uitspraak als een vogelvrijverklaring: als dit ‘dagelijks taalgebruik’ is, hoe moeten LHBTQI+’ers zich dan ooit nog veilig voelen?
“
Als dit ‘dagelijks taalgebruik’ is, hoe moeten LHBTQI+’ers zich dan ooit nog veilig voelen?
De zaak in Dordrecht staat niet op zichzelf. In Amsterdam stond vorig jaar een verdachte terecht die in de Reguliersdwarsstraat een homokoppel had mishandeld en uitgescholden voor ‘dirty faggot’. De politierechter vond dat wel onaardig, maar niet homofoob. Aan het IJ werden in oktober 2016 twee homoseksuele mannen mishandeld en uitgescholden voor ‘homo’. Opnieuw werd homofobie niet meegenomen door de rechter.
Zo ook in de bekende Arnhemse zaak rondom de mishandeling in april 2017 met een betonschaar op de Nelson Mandelabrug. De rechter stelde weliswaar vast dat de slachtoffers, die homoseksueel zijn, vanaf het eerste moment de waarheid hadden gesproken over de scheldwoorden die door een groep jongens tijdens de mishandelingen waren geuit, maar vond dat uit de woorden homo, flikker, en viezeriken niet bleek dat het geweld homofoob was geweest.
Hoe het zal gaan in de zaak rondom de mishandeling op de Amsterdamse Wibautstraat in januari 2018, waarbij het homoseksuele slachtoffer werd uitgemaakt voor ‘boeler’, is nog niet duidelijk, maar ook in die zaak beweren de verdachten bij hoog en bij laag dat ze niet homofoob zijn in de hoop zo de straf verdubbeling te ontlopen. Dat is kenmerkend voor al deze zaken: als al vaststaat dat er met homofobe termen is gescholden, dan wordt steevast betoogd dat het gewoon ‘straattaal’ is en niets met de geaardheid van de slachtoffers te maken heeft. Kennelijk worden we geacht te geloven dat het feit dat deze slachtoffers allemaal homoseksueel zijn toeval is.
“
Kennelijk worden we geacht te geloven dat het feit dat deze slachtoffers allemaal homoseksueel zijn toeval is
Het lijkt erop dat het in onze maatschappij steeds normaler wordt gevonden om met homofobe termen te schelden. Zelfs in de gevallen waarbij die termen ingezet worden tegen LHBTQI+’ers, is homofobie
niet het uitgangspunt. Programma’s als
Voetbal Inside maken harde homo- en transfobe grappen, twittertrollen als Jan Roos doen met grote regelmaat homofobe uitlatingen. In plaats van een massale afkeuring valt vooral op dat er talloze steunbetuigingen komen: de ‘genderdrammers’ moeten het allemaal niet zo serieus nemen. De term homofobie zou te lichtvaardig worden ingezet. Je zal maar als 14-jarige in de kast zitten en iedere week je vader en broers zien lachen om die grappen van Gijp en co. Die kastdeur blijft zo nog wel even dicht.
Wat het effect is van het normaliseren van deze termen, zien we bijvoorbeeld aan het verhaal van Daan (14 jaar), die door het Jeugdjournaal werd geïnterviewd en vertelt dat schelden pijn doet. Hoe moeilijk dat voor velen ook te accepteren lijkt, schelden met ‘homo’, ook al is het ‘voor de grap’, is homofoob omdat het uitgaat van de gedachte dat er iets mis is met die geaardheid. Dat het een woord is dat geschikt is om anderen te pesten en te kwetsen. Het is moeilijk voorstelbaar dat iemand zou kunnen denken dat dit voor de woorden ‘kankerhomo’, ‘flikker’ of ‘faggot’ niet temeer zou gelden.
We zijn niet homofoob, hoor
Een van de weinige zaken waarin de rechter homofobie wél als aanleiding zag tot het opleggen van een hogere straf, betrof de poging tot doodslag op twee homoseksuele mannen op de Dam in Amsterdam medio 2017. Ondanks dat de daders in die zaak de slachtoffers vanaf hun vertrek uit de Reguliersdwarsstraat met homofobe termen hadden lastiggevallen en na afloop zelfs een filmpje opnamen waarin ze opschepten dat ze het hoofd van ‘een homo’ eraf getrapt hadden, beweerden ook zij dat ze niet homofoob waren en dat de slachtoffers de zaak ten onrechte zo ‘frameden’. De rechtbank dacht daar gelukkig anders over, maar de vraag is wel: hoe duidelijk moet de homofobie ervan afspatten?
“
De vraag is: hoe duidelijk moet de homofobie ervan afspatten?
LHBTQI+’ers uitschelden voor ‘kankerhomo’ en ‘flikker’ mag nooit gebagatelliseerd worden door ernaar te verwijzen als ‘dagelijks taalgebruik’. Deze kwetsbare groep verdient bescherming, verdient het zich op straat, op het schoolplein of zittend op de bank voor de televisie, veilig te kunnen voelen en gevrijwaard te blijven van homofobie. Er ligt bij uitstek een taak bij politie, het Openbaar Ministerie en de rechter om duidelijk te maken dat, ongeacht de straattaal, wij in ons land niet accepteren dat groepen als minderwaardig weggezet kunnen worden. Taal kan een wapen zijn. Zeker als discriminerend taalgebruik genormaliseerd wordt door een uitspraak van een rechtbank.
