Hoe betrouwbaar is Rank a Brand?

Bij wie (nog) geen belletje gaat rinkelen: op de website van Rank a Brand worden merken beoordeeld op hoe verantwoord ze zijn. De scores gaan van een A (goed) tot een E (slecht). Die scores worden bepaald op basis van wat merken zelf op hun website hebben staan, waarbij zo veel mogelijk wordt gekeken naar verifieerbare informatie. Denk bijvoorbeeld aan keurmerken en onafhankelijke controlemechanismen.

Thuiskomend met een ‘Kalverstraat-trauma’, zoals hij het zelf grappend noemt, dook hij in de rapporten van kledingmerken in de hoop meer te weten te komen over hun milieu- en sociale prestaties. Hij zag al snel het verschil tussen bedrijven die serieus rapporteerden over deze thema’s, en anderen die dat niet deden. “Ik maakte een documentje voor mezelf waarin ik informatie over bedrijven begon bij te houden.” 

Die lijstjes vormden uiteindelijk de basis voor Rank a Brand. De focus lag in het begin op kleding, en werd later uitgebreid naar sectoren als elektronica, voedsel en lichaamsverzorging. 

Oskam kent het artikel, maar volgens hem klopt feitelijk niet alles wat erin staat. “Er wordt bijvoorbeeld gesuggereerd dat bedrijven overal maar punten voor krijgen. Dat is onjuist. We checken namelijk zo veel mogelijk of de informatie die ze aandragen verifieerbaar is, door te kijken naar keurmerken en certificeringen.”

Maar hoe betrouwbaar zijn die? Er zitten nogal wat verschillen tussen keurmerken en hoe streng de eisen zijn. Oskam: “Dat klopt. Als je kijkt naar Fair Wear Foundation (FWF is een Nederlandse organisatie die inspecties in de fabrieken van aangesloten merken uitvoert) en BSCI (een gedragscode waar aangesloten bedrijven zich aan dienen te houden), zitten er grote verschillen in kwaliteit. FWF is bijvoorbeeld veel transparanter; het maakt alle inspectierapporten van merken openbaar. BSCI is maar weinig transparant over wat de aangesloten bedrijven precies doen. Hier wordt dan ook rekening mee gehouden in de scores.”

Waar hij het wél eens is met Dubbeld: wanneer je echt duurzaam wil kopen, moet je verder kijken dan een vergelijkingswebsite. “Wij kijken met name naar de grotere kledingbedrijven, terwijl je duurzame kleding vaak bij de kleinere winkels vindt. Rank a Brand is er voor de snelle check.”  

De website draait dan ook voor een groot deel op vrijwilligers. Zo worden de merken getoetst door zo’n 93 vrijwilligers, waarvan er zo’n twintig actief zijn. Op de website staat dat iedereen zich kan aanmelden, mits je voldoet aan een aantal eisen. Zo moet je minimaal een bachelorniveau opleiding hebben, de Engelse taal goed beheersen, een passie hebben voor duurzaamheid en moet je ten minste acht uur per week beschikbaar zijn. Als je aanmelding goedgekeurd wordt moet je eerst nog een training volgen voordat je de vragenlijst opgestuurd krijgt waarmee je merken kunt beoordelen.

Het meeste werk gaat zitten in het opstellen van de criteria waar merken aan moeten voldoen, legt Oskam uit. De criteria zijn onderverdeeld in drie categorieën: klimaatverandering (denk aan een vraag als: heeft het bedrijf enig beleid om de eigen CO2-uitstoot te beperken of ervoor te compenseren?), milieubeleid (maakt het bedrijf gebruik van milieuvriendelijke stoffen?) en arbeidsomstandigheden (publiceert het bedrijf een lijst met fabriekslocaties?). 

Oskam: “Voor de vrijwilligers is het dus vooral een invuloefening.” Zij gaan in beleidsdocumenten, duurzaamheidsrapporten en gedragscodes op zoek naar een antwoord op ongeveer dertig vragen, en vullen ja of nee in. Op basis van het aantal ja/nee-antwoorden worden dan scores gegeven, van een A tot een E. Het werk van de vrijwilligers wordt altijd gedubbelcheckt voor publicatie.  

Wat ook opvalt is dat sommige merken voor het laatst zijn beoordeeld in 2016, terwijl andere scores op basis van dit jaar zijn. Is dat niet oneerlijk? Oskam erkent dat ze het liefst elk jaar een nieuwe check doen. “Helaas hebben we nu niet genoeg mankracht om alle merken elk jaar opnieuw te beoordelen. Alleen al in de categorie kleding zijn er driehonderd.”

Dat is dan ook de reden dat ze bij Rank a Brand de focus gaan veranderen. “We gaan ons binnenkort alleen nog met kleding bezighouden. Dus niet meer met elektronica, voedsel en dergelijke.” 

Het is duidelijk dat er bij Rank a Brand nog genoeg te verbeteren valt. Dat is ook iets wat ze zelf goed realiseren. Kritiek is volgens Oskam soms dan ook terecht, maar het is ook wel erg gemakkelijk. “Ik denk dan: doe het zelf. Je probeert wat; in mijn geval om de wereld een beetje te verbeteren. Het kan helaas niet perfect.”