De donkere kant van de groene energierevolutie

Tegelijk groeit het idee dat technologische vooruitgang, de zogenaamde ‘groene energierevolutie’, de sleutel tot de oplossing betekent. Het Europese Klimaat- en Energiepakket verplicht landen om het aandeel van hernieuwbare energiebronnen in het eindgebruik van energie te laten stijgen. Afstappen van energie uit fossiele bronnen moet de groene energierevolutie op gang zetten.

Hoe meer energie we opwekken uit hernieuwbare bronnen, hoe lager de prijs hiervan zal worden. De technologie zal verbeteren, productieprocessen worden meer geautomatiseerd en geperfectioneerd. Dit terwijl fossiele brandstofvoorraden opgebruikt worden. Het is een economische logica dat energieproductie uit hernieuwbare bronnen na een tijd die uit fossiele brandstoffen oninteressant maakt. Goed voor het klimaat én goed voor de economie, fantastisch toch?

Om aan deze toenemende vraag tegemoet te komen en tegelijk onze impact op het klimaat te verminderen, is groene stroom nodig. Zonnepanelen of windturbines werken dan wel op oneindige energiebronnen, de materialen waaruit deze apparaten vervaardigd zijn, doen dat niet. De meest schaarse mineralen -zogenaamde ‘zeldzame aardmineralen’ zoals scandium, yttrium en lanthaan- zijn essentieel bij de productie ervan.

Mijnen worden steeds groter en minder efficiënt, rivieren worden vervuild, hele landschappen hervormd, en giftige en onbruikbare grond is wat overblijft. De meest extreme technieken worden toegepast, ook wel omschreven als een take-no-prisoners-aanpak; als het snel en efficiënt moet, opteer je eerder voor moorden dan voor gevangen nemen. Dat laatste kun je zelfs letterlijk nemen, zoals de moord op milieuactiviste Berta Cáceres in Honduras bewijst.

Wanneer de voorraden op land uitgeput zijn, zullen diezelfde bedrijven en grootmachten onze oceaanbodems afgraven. Hoewel ze zelf beweren dat de impact beperkt zal zijn – dat wordt ook beweerd van mijnbouw op land, en toch is de sector verantwoordelijk voor 10 procent van de wereldwijde ontbossing en is de extractieve industrie de tweede belangrijkste sector wat betreft klimaatverandering – durven wij dit sterk te betwijfelen.

In een tijd waarin alles op alles gezet zou moeten worden om klimaatverandering tegen te gaan, lijkt het ons risicovol om onzekere praktijken uit te laten voeren, door dubieuze actoren, in de oceanen die iets minder dan een derde van de door de industrie uitgestoten CO2 per jaar opnemen. Toch geen verwaarloosbaar feit.

Bovendien worden veel van de grootste groenestroomcentrales gebouwd in functie van energieverslindende ondernemingen. Kijk naar de waterkrachtcentrales die opduiken in functie van mijnbouwprojecten, zoals de Belo Monte-dam in Brazilië. Deze wordt niet toevallig mee gefinancierd door Vale -u weet wel, het bedrijf dat ondertussen tot tweemaal toe de grootste milieuramp in Brazilië veroorzaakte.

Technologische vooruitgang, of dat nu op het vlak van groene stroom, recycling of isolatie is, moet gepaard gaan met een totaalpakket aan sociale, ecologische en economische maatregelen. Belastingstructuren moeten worden herdacht – naar belastingen op basis van ecologische en sociale impact – en ontwijking ervan moet aan banden worden gelegd. Er is nood aan strikte voorwaarden rond productdesign in functie van hergebruik, herstelbaarheid en recycleerbaarheid. Afvaldumping buiten de EU kan niet langer getolereerd worden, en bindende internationale rechtvaardigheidsprincipes moeten worden ingevoerd om machtsconcentratie te breken. Het gebrek aan een holistische visie op de klimaatproblematiek werd in het verleden al pijnlijk duidelijk, laten we deze fout dus niet opnieuw maken.

Dit artikel verscheen eerder op mo.be.