Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Vorig jaar werd in Nederland de eerste Nationale Week Zonder Vlees gelanceerd door blogger en ‘Hippe Vegetariër’ Isabel Boerdam. Ze werd hierbij breed gesteund door supermarkten en voedselproducenten. Een maand later werd bekend dat de week effect had gehad: ‘De omzet van rund- en varkensvlees bij de gezamenlijke supermarkten lag 5 procent lager dan het gemiddelde in de weken daarvoor. Er lijkt een verschuiving plaats te hebben gevonden naar vleesvervangers’, meldde onderzoeksbureau IRI. Tegelijkertijd werd er die week 3 procent méér kip verkocht. Wat is hier aan de hand? En is dit een reden om te twijfelen aan de effectiviteit van de Week Zonder Vlees?
Minder milieubelasting
Het initiatief is in het leven geroepen om het milieu en de dieren te sparen. Hier is op zich niemand op tegen natuurlijk, maar ja, mensen vinden vlees zo lekker. In de media kwam rond de eerste Week Zonder Vlees dan ook regelmatig de vraag naar voren wat mensen moesten doen als ze écht niet zonder vlees kunnen. Het antwoord hierop luidde niet ‘daar heb je vleesvervangers voor’, of ‘leer koken met groente en peulvruchten’ maar, bizar genoeg: ‘kies dan voor kippenvlees’.
“De soja voor Nederlandse pluimveehouders gaat ten koste van waardevolle ecosystemen
Kip heeft namelijk een positief imago. Zo schrijft Milieu Centraal op haar website: ‘Eieren en kip belasten het milieu minder dan andere dierlijke producten. Dat komt doordat kippen voor minder broeikasgassen zorgen dan schapen en koeien (ze produceren geen methaan). Ook hebben kippen per kilo vlees minder voer nodig dan andere dieren, waardoor er minder land, water en energie nodig is voor het voer dat de kippen krijgen.’ Dit was voor RTL Nieuws reden genoeg om vóór de start van de Week Zonder Vlees in 2018 een artikel te publiceren met de boodschap dat kip prima zonder schuldgevoel te eten is.
Helaas is dit veel te kort door de bocht. Het Louis Bolk Instituut geeft aan dat de pluimveehouderij in Nederland jaarlijks zo’n 4 miljoen ton kippenvoer verbruikt met als belangrijkste bestanddeel soja. Hoewel soja voor vleesvervangers meestal duurzaam geteeld wordt in Europa en Canada, komt soja voor veevoer uit Zuid-Amerika waar waardevolle natuur wordt verwoest voor sojaveevoerplantages, zo laat het Voedingscentrum zien. Volgens milieuorganisaties is meer dan 90 procent van de soja die Nederlandse pluimveehouders gebruiken, geproduceerd op een wijze die ten koste gaat van waardevolle ecosystemen. Niet bepaald duurzaam dus.
“Wie binnen 1 kilometer van een pluimveebedrijf woont, loopt een verhoogd risico op longontsteking
Ook stoten pluimveehouderijen fijnstof uit. Dat komt doordat het gescharrel van kippen stof doet opwaaien. Mensen die binnen een straal van 1 kilometer van een pluimveebedrijf wonen, hebben een 11 procent verhoogd risico op longontsteking, zo beschreef de Volkskrant. Hoewel kip minder beslag legt op het milieu dan rund en varken, is het eten van kipproducten ‘zonder schuldgevoel’ dus een grove overdrijving.
Meer dierenleed
Behalve de milieu-overwegingen speelt natuurlijk de vraag – zeker als we het hebben over ‘schuldgevoelvrij’ eten zoals RTL Nieuws het noemde – wat met het oog op dierenleed de beste keuze is. ‘Vegan strateeg’ Tobias Leeneart betoogt in het Belgische Knack Magazine dat je vanuit dierenwelzijnsperspecief nog beter rundvlees kunt eten dan kippenvlees: “Het is beter dat minder dieren lijden dan dat er meer lijden. Kippen en vissen zijn veel kleiner dan runderen of varkens. Als je dezelfde hoeveelheid vlees wil van kippen als van een koe, dan heb je daarvoor ruim 200 kippen of 360 karpers nodig. Dat betekent dat er dus honderden dieren méér afzien.” Zo bekeken zat RTL Nieuws er flink naast: vanuit dierenwelzijnsperspectief is kip eten absoluut niet schuldgevoelvrij.
“Om te voorkomen dat de kippen elkaar verwonden, worden hun snavels gekapt
In Nederland worden er meer dan 600 miljoen kippen per jaar geslacht, stelt het CBS. Volgens de Dierenbescherming is het welzijnsniveau over het algemeen ver beneden peil: “Alles draait om zo goedkoop en snel mogelijk produceren. Dieren worden weggestopt in krappe hokken en kooien, vaak zonder zachte ligplek, wat stress, verveling, onderlinge wrijving en veel ziekten tot gevolg heeft. Om te voorkomen dat ze elkaar verwonden, worden er ingrepen gedaan, zoals het kappen van snavels. Dieren worden dus aangepast aan de ongeschikte leefomstandigheden, in plaats van andersom.”
Schuldgevoelvrij?
Kortom: dat de kipconsumptie toenam tijdens de Nationale Week Zonder Vlees is zonder meer spijtig te noemen, zowel voor het milieu als voor de dieren. Je kunt je zelfs afvragen of het initiatief op deze manier wel zin heeft. Het antwoord op die vraag is echter alsnog een volmondig ja. Ten eerste is die 5 procent afname van rund- en varkensvlees en de toename in de omzet van vleesvervangers een teken dat de boodschap veel mensen bereikt. En misschien dat de kipverkoop wel was afgenomen als RTL Nieuws en andere media kippenvlees niet schaamteloos hadden gepromoot als de schuldgevoelvrije optie.
“Wie weet is 2018 een kantelpunt
Ten tweede is het fantastisch dat we met z’n allen over dit thema praten. Op den duur wordt dan voor iedereen duidelijk wat de meest duurzame én diervriendelijke keuze is: plantaardig voedsel, en vleesvervangers zoals vegakip. Dat er veel over wordt gepraat is mede te danken aan de Nationale Week Zonder Vlees. In 2018 werden miljoenen mensen bereikt door de media-aandacht voor het initiatief van Boerdam. Wie weet heeft dit geresulteerd in een toename van het aantal flexitariërs en vega(n)s. Dat is echter nog even afwachten tot Wakker Dier haar jaarlijkse onderzoek over de Nederlandse vleesconsumptie publiceert. In 2017 nam de vleesconsumptie niet af, maar wie weet is 2018 een kantelpunt.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
