“Een AK-47 is niet gemaakt voor kinderen. Hij is niet gemaakt voor mensen, laat staan voor kinderen”, zegt Kon Kelei, een voormalige kindsoldaat uit Soedan. Hij is een van de initiatiefnemers van Global Network of Young People Formerly Affected by War (NYPAW), een netwerk dat zich inzet voor hulp aan kindsoldaten.
Kelei werd toen hij vier of vijf jaar was – precies weet hij het niet meer – meegenomen naar een trainingskamp voor kindsoldaten. Voormalige kindsoldaten zijn volgens hem niet in staat om nog als kinderen te functioneren. “Onze hoofden zitten vol met wapens, er is geen ruimte meer voor het kind.” Kelei kon vluchten en woont inmiddels in Nederland waar hij onder meer werkt als voorlichter van War Child. 
“Er moet meer aandacht komen voor begeleiding van kinderen bij terugkeer in de maatschappij. Rehabilitatie heeft ervoor gezorgd dat ik ben wie ik ben vandaag en dat ik dit kan zeggen”, benadrukt Kelei.
Kelei en andere voormalige kindsoldaten richtten daarom afgelopen november samen met jongerenleiders die zelf gewerkt hebben in conflictgebieden, het NYPAW op in New York. Het netwerk staat onder leiding van Ismael Beah, ambassadeur van het VN-Kinderfonds Unicef en auteur van de internationale bestseller ‘A Long Way Gone, Memoirs of a Child Soldier’. In het boek beschrijft hij zijn ervaringen als kindsoldaat in het leger van Sierra Leone – niet alleen rebellengroepen kinderen rekruteren.
Het netwerk wil zich inzetten voor betere begeleiding van kinderen en jongeren die te maken hebben gehad met gewapende conflicten. “Wij geloven dat verandering mogelijk is. Niet omdat we idealisten zijn, maar omdat we zelf die verandering hebben doorgemaakt. Dat betekent dat andere mensen dat ook kunnen”, zegt Kelei.
|
Wereldwijd zijn er naar schatting 250.000 kinderen gerekruteerd die in gewapende conflicten dienstdoen als soldaat, boodschapper, spion, drager, kok, seksslaaf of die worden klaargestoomd voor zelfmoordaanslagen. “Van de Democratische Republiek Congo tot de Gazastrook en van Afghanistan tot Somalië lijden kinderen onder de gevolgen van conflicten”, zegt Radhika Coomaraswamy, VN-vertegenwoordiger voor Kinderen en Gewapende Conflicten. “Oorlog schendt alle rechten van kinderen.” |
Onderhandelingen
Unicef voert vaak onderhandelingen met krijgsheren in een poging kindsoldaten vrij te krijgen zonder dat ze risico’s lopen. Daarom is er behoefte aan een kennisnetwerk zoals NYPAW, dat in diverse landen contacten heeft in het veld en daardoor informatie kan verschaffen over individuele gevallen. Het netwerk wil ook bijdragen aan het ontmoedigen van gewapende groepen en regeringen om kindsoldaten te rekruteren.
Saad Houry, plaatsvervangend directeur van Unicef, benadrukte bij de lancering van het netwerk ook het belang van onderwijs en scholen als vredestichters. “Als we in staat blijken het onderwijs overeind te houden tijdens conflicten, zal daarmee ongetwijfeld voorkomen kunnen worden dat veel kinderen gerekruteerd worden.”
Intimidatie
De technieken die bij het rekruteren worden gebruikt, verschillen, maar vrijwel altijd is er sprake van hersenspoeling en het kweken van angst. “We weten wat je denkt, nog voordat je het zegt”, zeiden rebellenleiders tegen Grace Akallo en andere kindsoldaten die gedwongen werden te vechten in Oeganda. “Ik was ervan overtuigd dat ze mijn gedachten konden lezen”, zegt Akallo, die op haar veertiende gevangen werd genomen door het Verzetsleger van de Heer (LRA) in het noorden van Oeganda. Dat liet weinig ruimte voor ontsnappingsmogelijkheden. “Moorden of vermoord worden, was het motto”, zegt ze.
Akallo wijst op de gruwelijke situatie van meisjessoldaten. “Zij vechten een dubbele oorlog. Ze worden als jongens getraind om te vechten en als ‘vrouwen’ gebruikt door de volwassen soldaten. Vaak worden ze de strijd ingestuurd terwijl ze zwanger zijn en bevallen ze midden op het slagveld. Of ze vechten met een baby op hun rug.”
