Een prostitutieverbod lost niets op, wat werkt wel?

Keer op keer komen dezelfde vragen terug in het debat over prostitutie. Zijn prostituees happy hookers zonder zorgen of juist slachtoffers zonder stem? Moeten we sekswerk normaliseren of verbieden? Voor sekswerkers zoals ikzelf is deze impasse pijnlijk. We maken namelijk inderdaad uitbuiting en geweld mee. Er zijn veel misstanden, en daar moet iets aan worden gedaan.

Een verbod op prostitutie lost deze problemen echter niet op. Sterker nog, er is inmiddels ruimschoots bewijs dat criminalisering leidt tot meer geweld en uitbuiting van sekswerkers. Welke oplossingen werken dan wel? De volgende vier stappen kunnen slachtoffers van uitbuiting en geweld of zelfs mensenhandel echt helpen.

Sekswerkers zetten zich al lang in voor volledige decriminalisering van sekswerk ter bescherming tegen geweld en uitbuiting. Recente voorbeelden zijn Survivors Against Sesta uit de Verenigde Staten en de Make All Women Safe-campagne in het VK. Het is belangrijk te erkennen dat de sekswerker-activisten die zich inzetten voor gelijke rechten júist de mensen zijn die vaker geweld en uitbuiting meemaken.

In Nederland worden de rechten van sekswerkers met name ingeperkt via gemeentelijk beleid. Dat betekent dat gemeentes sekswerk ook lokaal kunnen decriminaliseren; door simpelweg toe te staan dat prostituees hun werk mogen doen zonder onhaalbare randvoorwaarden op te leggen.

Het Indiase sekswerkerscollectief DMSC zet zich actief in tegen mensenhandel in hun regio, door te bouwen aan lokale netwerken die op elkaar letten en elkaar helpen bij gewelddadige situaties. Ook helpen ze minderjarigen en vrouwen die geen sekswerk (meer) willen doen. Soms bemiddelen ze met politie en maatschappelijk werk om te verzekeren dat sekswerkers goede, stigmavrije hulp krijgen. Hun werkwijze is opgezet door mensen die zelf mensenhandel hebben meegemaakt. Tachtig procent van de mensen die stopten met sekswerk in de betreffende regio werd geholpen door DMSC.

Hoe kunnen we ook in Nederland de kracht van sekswerkersgemeenschappen beter benutten? Een eerste stap is door sekswerkersorganisaties als PROUD te steunen. En hen dan niet weg te zetten als ‘dekmantel voor misstanden’, zoals CDA-kamerlid Anne Kuik dit voorjaar claimde.

Een manier om sekswerkersnetwerken verder in te zetten tegen misstanden is door gemeentes en de GGD de Sex Worker Implementation Tool (SWIT) te laten implementeren. De SWIT is een praktisch programma van de Wereldgezondheidsorganisatie om sekswerkers veilig en gezond te houden. Het uitgangspunt: zet sekswerkers aan het roer van laagdrempelige gezondheidsorganisaties. Soa Aids Nederland heeft de SWIT inmiddels vertaald naar het Nederlands.

Mensenhandel is, in de kern, het vervoeren en uitbuiten van arbeidsmigranten. Het begrip is in 2003 opgenomen in het internationaal recht ter bescherming van mensen met een slechte rechtspositie die (daardoor) een hoog risico lopen op uitbuiting. La Strada, het Europese netwerk van anti-mensenhandelorganisaties, geeft aan dat mensenhandel vaak samenhangt met repressief immigratiebeleid.

De verwarring over mensenhandel heeft verregaande gevolgen voor sekswerkers. Mensenhandel en sekswerk worden zo erg door elkaar gehaald dat mensenhandelwetgeving soms wordt gebruikt tegen de partners en collega’s van sekswerkers terwijl er geen sprake is van uitbuiting.

Ars Aequi concludeert dat mensenhandelwetgeving zo wordt ingezet om ‘de goede zeden’ te beschermen in plaats van slachtoffers van arbeidsuitbuiting. Sekswerk is geen mensenhandel. Daarom hebben we duidelijke regelgeving nodig die slachtoffers van mensenhandel beschermt in alle sectoren.

‘Wat als de maatschappij over ons zou denken, niet als criminelen, immorele vrouwen, of hulpeloze slachtoffers, maar als mensen, moeders, arbeiders, family providers? Welke wetten en systemen zouden we dan kunnen bedenken? Terwijl wij, over de hele wereld, wachten op een antwoord, vragen mensen zich nog altijd af: prostitutie… Goed of slecht?’

Een van de bekendste leuzen van de sekswerkersbeweging is stigma kills. Niemand weet dat beter dan sekswerkers. Daarom is de belangrijkste oplossing voor de ‘misstanden’ die sekswerkers meemaken: verwelkom hen in bestaande gemeenschappen en sociale bewegingen. Deze boodschap kan worden samengevat in de woorden van sekswerker Laura: ‘Ik droom van de dag dat de overheid een ‘sekswerk is oké’-campagne voert.’

Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 17 april 2019.