‘We hebben het recht onze geschiedenis te kennen’

‘In het regime van de koloniale staat waren gemengde koppels verboden. Metiskinderen werden gezien als een probleem, gevaarlijke elementen en zelfs een bedreiging voor het koloniale systeem’, verklaarde de premier, toen hij vorige maand officieel excuses aanbood aan de metiskinderen en hun moeders. In de aanloop naar de onafhankelijkheid van Congo in 1960 werden deze kinderen, geboren uit een relatie tussen een zwarte moeder en een Belgische koloniaal, tot eigendom van de Belgische staat verklaard en bij hun moeders weggehaald.

Ze werden zonder medeweten van de moeder naar België gebracht, waar ze terechtkwamen in weeshuizen, katholieke ziekenhuizen of bij adoptieouders. Mogelijk gaat het om duizenden kinderen, maar het precieze aantal is onbekend.

Jacqui Goegebeur werd in 1956 in Rwanda geboren en bij haar moeder weggehaald toen ze twee jaar oud was. “Ik kwam relatief goed terecht, al was het Belgische gezin vrij koud en voelde ik me eenzaam. Als het eigen kind van het gezin vakantie had, moest ik taakjes in het huishouden doen. Mijn zus was bij een ander gezin geplaatst. We zagen elkaar om de vijf jaar.”

Een deel van de ‘kinderen’, die nu tussen de zestig en zeventig jaar oud zijn, kwam bij gegoede families terecht en is hoogopgeleid. En dat is een voordeel, zegt Goegebeur, als je een publiek geheim voor het voetlicht wil brengen. “We hadden een netwerk, wisten hoe we politici moesten aanspreken. Ze konden ons niet blijven negeren. Wat er gebeurd is met de metissen is algemeen bekend in België, maar in het onderwijs en in de politiek wordt er meestal over gezwegen. Het blijft lastig om hier iets te zeggen over de gevolgen die de kolonisatie had voor de lokale bevolking. Men wil dat nog steeds niet onder ogen zien.”

De regering heeft ook een resolutie aangenomen waarin zij zich eraan verbindt metissen te helpen bij het zoeken naar hun biologische ouders en aan de metissen de Belgische nationaliteit toe te kennen. In januari 2020 moet er in Vlaanderen een afstammingscentrum openen, dat het mogelijk maakt om mensen praktisch en psychologisch te begeleiden in hun zoektocht naar hun ouders, die ze dan via een DNA-test kunnen laten bevestigen.

Ook daarom is een onderzoekscommissie nodig, zegt Goegebeur, die zich over de juridische kant van de zaak kan buigen. “De excuses zijn heel fijn, maar veel resoluties verdwijnen onder het stof en daarvoor moeten we op onze hoede zijn. Het blijft een open vraag wat zal kunnen worden rechtgezet. De metissen zijn gemiddeld 65 jaar oud; het uitpluizen van de archieven vraagt meer tijd, middelen en expertise dan wij in huis hebben.”

Uit zijn dossier kwam naar boven dat hij een nicht heeft die om de hoek bleek te wonen, en een broer in Rwanda. “Nu heeft hij woorden om aan zijn kinderen te vertellen wie hij is. En dat waar woorden voor gevonden zijn, daar kun je mee leren omgaan. Nu pas, vijftig jaar later, kunnen sommigen van ons die woorden beginnen te zoeken.”