Het is vandaag World Afro Day: de dag waarop black hair gevierd wordt. Journalist Anouk Torbeyns sprak in de Antwerpse Hype Barbershop met Afro-Belgen over haardiscriminatie, culturele toe-eigening en liefde voor je haar.
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
In de kapsalon zitten al enkele klanten klaar in de kapstoelen en aan de wastafels. Een moeder en haar kind wachten geduldig hun beurt af. Dat geduld een schone zaak is wordt hier, meer dan ooit, duidelijk. De braids, twists en locks worden namelijk niet zomaar één-twee-drie tevoorschijn getoverd; naar de kapper gaan is in die gevallen een halve dagtaak. Waardoor het bovenal ook een sociale ontmoetingsplek wordt waar ontwapenende gesprekken plaatsvinden.
'Wees trots op je weelderige krullenbol'
Iraida Lokasi (26) werkt in de barbershop als haarstylist. Ze beoefent het vak al bijna vijftien jaar – jep, ze was amper twaalf toen ze begon. Zelf kwam ze ook in aanraking met haardiscriminatie. “Toen ik solliciteerde voor een stageplek in een salon – nota bene gerund door een zwarte barber – werd ik er fijntjes op gewezen dat ik mijn afro moest samenbinden of een head wrap moest dragen als ik in de salon wilde werken. ‘Dat oogt professioneler’, zei hij.”
De Antwerpse ‘Hype Barbershop’. Beeld:Anouk Torbeyns
Maar langzamerhand ziet ze een voorzichtige nappy1hair revolution plaatsvinden, ook bij haar klanten. “Sinds 2010 zie ik stelselmatig meer mensen natural gaan. Ik ken niemand met kroeshaar die nog nooit heeft geëxperimenteerd met ‘relaxer’ – een chemisch goedje dat de structuur van kroeshaar verandert, zodat het glad en steil wordt. Vroeger was het de standaard: mijn moeder begon vanaf mijn twaalfde mijn haar te relaxen. Zelf droeg ze vaak extensions. Vanaf mijn negentiende ging ik natural. Sindsdien heb ik geprobeerd mijn moeder te overtuigen om ook gewoon trots te zijn op haar weelderige krullenbol. Jonge ouders hebben vandaag de dag meer dan ooit de verantwoordelijkheid om hun kinderen hun kroeshaar te laten omarmen.”
(Post)koloniale invloed op schoonheidsidealen
De (post)koloniale krachten in de wereld schoven eeuwenlang Europese schoonheidsidealen naar voren als dé standaard. Kroeshaar en Afrikaanse haarstijlen met een culturele betekenis hoorden niet thuis in dat plaatje.
Ten tijde van de Black Panther-beweging2 lieten Afro-Amerikanen hun intussen iconische afro al groeien bij wijze van politiek statement. Een bewustzijn dat sindsdien met een zacht Atlantisch briesje kwam overwaaien naar het Europese continent.
'Ik laat de relaxer tegenwoordig voor wat het is'
Lokasi wast intussen het haar van Andy Kisema (24). Hij gaat vandaag voor two strand twists. “Mijn haar is vandaag meer dan ooit een deel van mijn identiteit en ik koester het”, zegt hij. “Toch zou ik niet zeggen dat ik vroeger mijn haar steil maakte uit schaamte. Ik groeide nou eenmaal op tussen witte kinderen en wilde er onbewust uitzien zoals hen; opgaan in de menigte. Ik relaxte mijn haar volop of kieperde er een pot gel overheen zodat mijn haar kon meegolven met de wind. (lacht) Ik was een echte ‘relax boy’.
Met het ouder worden heb ik de relaxer gelaten voor wat het is. Je eigen identiteit raakt met volwassenheid meer en meer uitgekristalliseerd. Ik ben ook meer aanwezig in Afrikaanse kringen en zie meer naturalhair om mij heen. Ook sociale media zorgen ervoor dat je het vaker ziet en geïnspireerd wordt door de diversiteit en creativiteit in haarstijlen. Het zorgt voor een broodnodige normalisering. Een afro of kroeshaar in het algemeen, zou geen fashion of politiek statement meer moeten zijn.”
“
Vrouwen hebben tegenwoordig meer gemak met hun haar dan mannen
Het zijn vooral vrouwen die in het straatbeeld te zien zijn met een grote bos krullen. Mannen houden het meestal kort. In de salon zijn er vandaag geen grote afro’s zichtbaar; Lokasi heeft de hare in een head wrap gewikkeld. “Ik denk dat vrouwen tegenwoordig meer gemak hebben met hun haar dan mannen”, aldus Lokasi. “Ik krijg als kapper veel meer aanvragen van mannen om hun haar te relaxen dan van vrouwen. Vooral hier in België. In Nederland is dat veel minder een ding. In België zijn er nog te weinig salons waar je tips krijgt over haarverzorging. De meeste kappers weten te weinig af van black hair.
Iraida LokasiBeeld:Anouk Torbeyns
Veel zwarte Belgen moeten de grens over om advies en haarverzorging te krijgen in een kapsalon. In Nederland waren haarstylisten al eerder genoodzaakt zich bij te scholen en cursussen te volgen omtrent de verzorging van kroeshaar. Die omslag moet in België nog komen. Eigenlijk is er geen excuus meer voor het uitblijven daarvan, zeker met al die YouTube-tutorials vandaag de dag.”
Lokasi wijst verzoeken om haar chemisch steil te maken dan ook steevast af. “Ik ben kapper, dus ik weet maar al te goed hoe slecht zulke chemische producten zijn. Niet alleen voor je haar, maar voor je hele lichaam. Als je geen afro wil, heb ik niks tegen braids, locks, weaves of zelfs een pruik, maar alles is beter dan die chemische troep.”
Beschermende haarstijlen
“De bedoeling van fake hair is met de jaren veranderd”, vindt Kisema. “Vroeger waren mensen meer geneigd om hun afro te verbergen onder hun vlechten of pruiken, maar vandaag de dag is het eerder een hairstyle om het broze kroeshaar te beschermen. Ik vind natural hair bij vrouwen heel mooi.”
Bright Mamu (22), een andere kapper, komt binnen en mengt zich meteen in het gesprek. “De mening van ons, mannen, doet er zelfs niet toe, hè – of wij dat mooi vinden of niet. Vrouwen moeten gewoon doen wat hen gelukkig maakt. Een gelukkige vrouw zorgt sowieso voor een gelukkige man.” (lacht)
Andy KisemaBeeld:Anouk Torbeyns
“Andy, hou je dan echt van alle natuurlijke haartypes bij vrouwen?”, vraagt Lokasi. “Zwarte mannen praten graag over hoe mooi zwarte vrouwen zijn met hun natural hair, maar vaak hebben ze het dan enkel over light skinned women met een type 3C (kleine en spiraalvormige) krul, dus eigenlijk met een soort krullen dat zogezegd nog maatschappelijk acceptabel is. Terwijl als je een type 4C (kroeshaar, met een dichte structuur) krul hebt en dark skinned bent, dan vinden ze het plots niet meer zo mooi.”
Mamu: “Ik denk dat het voor ons echt niet meer uitmaakt. Maar de generatie na ons kijkt wel anders naar kroeshaar. Zij zijn nog meer geneigd hun fake hair langer te dragen en minder snel hun natuurlijke kroeshaar te tonen. En de jonge gastjes zien het denk ik ook liever niet bij meisjes.”
“Ik denk opnieuw dat het bij hen niet zozeer met schaamte te maken heeft, maar met mode”, aldus Kisema. “Op straat zien ze wel voorbeelden van ons, locals, maar wereldsterren als Rihanna, Nicki Minaj en Beyoncé zie je zelden met kroeshaar. En tieners spiegelen zich meer aan idolen dan aan de ‘oudere’ jongeren uit hun buurt. Alicia Keys ging onlangs wel volledig natural, maar zij is wel weer light skinned.”
Culturele toe-eigening
Van light skinned mensen gaat het onderwerp al snel over naar witte mensen en ‘culturele toe-eigening‘ – cultuuruitingen die worden gekopieerd, geplagieerd en geannexeerd door de dominante (witte) cultuur. Kisema verwijt het witte mensen niet als ze kiezen voor een typisch Afrikaanse haarstijl. “Persoonlijk vind ik het niet erg als ik een witte man met dreadlocks zie of Kim Kardashian ineens met bantu knots verschijnt. Ze moeten gewoon niet doen alsof ze het hebben uitgevonden. Geef de juiste mensen erkenning.”
“
De haarstijlen dienen niet enkel om kroeshaar te beschermen, er hangt vaak ook een culturele geschiedenis aan
“Ineens praten mensen over boxer braids. Hoezo?! Het zijn corn rows, en niets anders”, verzucht Lokasi. “En dat is het ding met culturele toe-eigening. Ik krijg in mijn kapstoel allerlei mensen, met een lichte of donkere huidskleur. Als zij voor corn rows zouden kiezen, vind ik dat helemaal geen probleem. Al wil ik wel dat ze weten waar het vandaan komt. De haarstijlen dienen niet enkel om kroeshaar te beschermen, er hangt vaak ook een culturele geschiedenis aan. Door het ineens boxer braids te noemen, wis je die geschiedenis, wis je onze geschiedenis.”
“Sommige Afro-jongeren hebben dan een te beschermende reflex”, weet Kisema. “Ze tolereren niks meer van witte mensen. ‘Blijf af van onze haarstijlen, kledij, muziek en slang!’ Maar wat verwachten ze? In deze geglobaliseerde wereld kan je dat niet blijven claimen. Iedereen wordt geïnspireerd door elkaar. Op zich vind ik dat wel mooi – die culturele uitwisseling – maar opnieuw: doe het met respect en erkenning.”
Black love
Intussen is er alweer een uur voorbij. Kisema gaat nog even een kwartiertje onder de haardroogkap en is dan volledig klaar om zijn two strand twists te rocken. De vraag gesteld ter afronding – wat is het mooiste haarcompliment dat ze ooit kregen – blijkt geen vanzelfsprekende vraag.
“
Black men and women should stick together
“Ik krijg eigenlijk dagelijks complimenten”, begint Kisema. “Al weet ik niet altijd of ik ze moet opvatten als compliment. (lacht) Gisteren regende het bijvoorbeeld en het haar van witte mensen was helemaal doorweekt terwijl dat van mij gewoon rechtop bleef staan. Door de regen straalde het. Dat vonden ze dan speciaal. Maar eigenlijk is dat doodnormaal: er zijn miljoenen mensen die zulk haar hebben, dus what’s the fuzz?
Lokasi: “Wat mij het meeste raakt is als een zwarte man mij complimenteert met mijn natural hair. Op een luie dag droeg ik een pruik en zei een zwarte man dat hij me toch liever zag met natural hair omdat hij het prachtig vond staan. Dat doet me dan wel wat. Black men and women should stick together. Als ik voel dat zij ons ondersteunen, geeft dat een extra boost om ons prachtige kroeshaar te koesteren. Dat is wat wij, vrouwen en zwarte mensen in het algemeen, verdienen.”
Een omstreden term om kroeshaar te beschrijven – historisch denigrerend maar met de tijd geëvolueerd en volgens sommigen tegenwoordig ‘teruggenomen’.↩︎
een revolutionaire politieke beweging, in 1966 opgericht in de VS door Bobby Seal en Huey Newton. De beweging richtte zich op het verkrijgen van sociale en burgerrechten voor de zwarte gemeenschap. Anders dan de burgerrechtenbeweging waren leden van de Black Panther-beweging gewapend, onder andere om de zwarte gemeenschap te beschermen tegen bruut politiegeweld.↩︎
Deze site maakt gebruik van cookies om u een optimale bezoekerservaring te bieden en onze site te verbeteren. AccepterenInstellingen
Cookiebeleid
Overzicht cookies op oneworld.nl
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.
Naam cookie
Soort content
youtube_embed
Youtube player embed
vimeo_embed
Vimeo player embed
google_maps
Google maps embed
twitter_widget
Twitter social widget
soundcloud_embed
Soundcloud player embed
instagram_embed
Instagram embed
Daarnaast gebruiken we Google reCaptcha om de website te beschermen tegen bots. Ook dit kan hier uitgezet worden, maar formulieren die hiervan gebruik maken kunnen dan niet ingediend worden
