JUCHITÁN – Indiaanse stammen in het Zuiden van Mexico komen in opstand tegen wat één van de grootste windenergiegebieden ter wereld zou moeten worden. De Istmo van Tehuantepec heeft de potentie van maar liefst 35.000 MW aan windenergie. Maar de Zapoteekse indianenleider Bettina Cruz Velásquez uit Juchitán is geschokt door de schaduwkanten van de schone energie. ,,Onze cultuur staat op het spel.’’
Protesten en confrontaties
Vorige week legden boze Huave-indianen de beroemde Panamericana-snelweg plat. Uit protest tegen de aanleg op hun leefgebied van het grootste windpark van Latijns-Amerika met 396 MW, waarvan onder meer de Nederlandse pensioenbelegger PGGM aandeelhouder is. Elders zijn dorpen geblokkeerd om de doorgang van molenbouwers te voorkomen. Bij één confrontatie viel een dodelijk slachtoffer.
,,De komst van buitenlandse ontwikkelaars heeft indianen onderling tegen elkaar opgezet’’, zegt Cruz in het landschap waar palmbomen door de constante bries bol staan als een paraplu in de storm. ,,Verder stellen ze bij het tekenen van contracten dat we onze akkers en visserijgronden gewoon kunnen blijven bewerken. Dat is niet zo. Rond verschillende windparken zijn muren geplaatst. Bewakers moeten ons weg houden.’’
‘Met molens en al de zee in’
In San Dionisio del Mar, een arme nederzetting van Huave-indianen, hebben dorpelingen hun burgemeester verjaagd. Uit woede over het uitblijven van financiële compensaties en het lange tijd achterhouden van het contract met onder andere PGGM. ,,Wie hier nog durft te komen, drijven we met molens en al de zee in’’, waarschuwt visser Hilario Tobilla. De bouw van de 132 molens zou deze maand moeten starten.
Zoals de Zapoteken voor hun akkers vrezen, zijn de Huaves bevreesd voor de teloorgang van hun vissersgronden. Door de bouw en de herrie van de wieken. Cruz: ,,We dreigen onze landbouw te verliezen. Terwijl de maïs en bonen de kern zijn van onze cultuur. Daar zijn onze tradities en ceremonies aan verbonden. Als ze je cultuur en gewoonten kapot maken, dan sterf je als indiaanse. Daarom komen in verzet.’’
‘Groenste brouwer’
Windpark Mareña Renovables, voor 34% in eigendom van PGGM, is niet het enige in de Istmo. Ook het Franse EDF bouwt er, naast meerdere Spaanse bedrijven. In totaal zijn zo’n zestig bedrijven actief. Afnemers zijn namen als Walmart en Heineken Mexico, dat het project aangrijpt in zijn jacht op ‘groenste brouwer’ ter wereld. President Felipe Calderón geeft ze alle steun. Hij beloofde in 2010 de Mexicaanse windenergiecapaciteit te verdubbelen. De Istmo is daarvoor onmisbaar.
Cruz, als leider van de Assamblee van Indiaanse Volken van de Istmo van Tehuantepec, probeert in de regio het verzet tegen de windparken aan te wakkeren en getekende contracten juridisch aan te vechten. ,,Contracten zijn ons opgedrongen. Maar men heeft nooit rekening willen houden met ons als indianen. Bovendien is men vaak voorbij gegaan aan het feit dat grond voor ons gemeenschappelijk bezit is.’’
‘Faliekante schending van internationale verdragen’
De Zapoteekse krijgt steun van de hulporganisatie Poder. ,,Elke keer zie je hetzelfde’’, zegt oprichter Ben Cokelet. ,,Nooit krijgen indianen van te voren goede uitleg over de impact van zo’n windmolenpark. Dit is een faliekante schending van internationale verdragen over hoe je met indianen behoort om te gaan’’, aldus de Amerikaan. Juridisch is zo’n overtreding volgens Cokelet genoeg om een contract onderuit te schoffelen. ,,Dit is, triest genoeg, de vuile kant van de schone energie.’’
Investeerders in windrijke gebied presenteren hun daad aan het thuisfront als ‘duurzaam’. Zo ook PGGM. ,,We kennen de situatie en hebben onze investering uitgebreid overwogen’’, zegt Henk Huizing, hoofd Infrastructuur bij de Nederlandse pensioenbelegger. PGGM handelt wel netjes, benadrukt hij. Er is een ‘constante dialoog’ met lokale betrokkenen. Bovendien wordt een ontziltingsfabriek neergezet en, aldus Huizing, een meer dan conforme marktprijs betaald. ,,Maar onrust bij grote projecten heb je altijd.’’
Foto’s: Bettina Cruz Velásquez & Hilario Tobilla
