En wéér is een bomvol Tahrirplein décor van een Egyptische machtswisseling. Democratie pur sang, of simpelweg een goede theatershow? OneWorld vroeg correspondent Hans Jaap Melissen om uitleg.
Het groepje moslimbroeders zat nagelbijtend voor de TV in een hotel aan het Tahrir plein. Toen kwam het verlossende woord: Morsi is de nieuwe president van Egypte. De mannen sprongen op, even nog vol ongeloof, maar daarna stortten ze zich uitzinnig in elkaars armen. Op het plein brak een oorverdovend feest uit.
Een jaar later vult hetzelfde plein zich met dezelfde emoties. Niet vanwege gewonnen verkiezingen, maar omdat er een coup is gepleegd. Want ook al probeert het Egyptisch leger dat woord te vermijden, een verkozen president die door militairen aan de kant wordt geschoven, dat is dus een coup. Het juichen voor een militaire coup door mensen die twee en een half jaar geleden de door het leger gesteunde dictator Mubarak verjoegen, is een bijzonder beeld.
Beroofd van een president
Een beeld dat de beteuterde Moslimbroeders niet gauw zullen vergeten. De vraag is namelijk of het argument van hun tegenstanders, dat Morsi zelf bezig was een coup te plegen door zicht te richten op een soort alleenheerschappij door de moslimbroeders, wel binnenkomt. Veel moslimbroeders zullen zich alleen maar beroofd zien van een democratisch gekozen president. Ze zullen ook de waarde van eventuele nieuwe verkiezingen in ernstige mate relativeren.
Want hoe nu verder, is de beste én moeilijkst te beantwoorden vraag in Egypte op dit moment. Zullen de moslimbroeders nog zin hebben in deelname aan nieuwe verkiezingen? En zowel bij wel meedoen als niet meedoen, zullen ze zich afvragen: wat is de waarde van een volgende verkiezingsuitslag? Immers: men weet nu dat niet de kiezer het laatste woord heeft, maar het leger.
Moslimbroeders moesten mislukken
Een aantal zaken is wel makkelijk voorspelbaar. Wie ook de leiding krijgen van een nieuw Egypte, zij moeten verder met een land dat economisch volkomen aan de grond zit. Dat is een scenario voor teleurstelling en voor nieuwe demonstraties. Het Egyptisch leger zal weer uit beeld willen verdwijnen net zoals ze dat deed, ten gunste van Moslimbroederleider Morsi, na de vorige presidentsverkiezingen. De Moslimbroeders moesten van het leger mislukken. ‘Zo, nu hebben jullie even kunnen laten zien dat jullie het ook niet kunnen.’
De enige mogelijkheid weg uit een toekomst waarbij het Tahrirplein elke maand volstroomt, is waarschijnlijk een regering van nationale eenheid. Maar als dat er een is zonder representanten van de Moslimbroederschap, stelt die democratisch gezien uiteraard niet veel voor. En als in de grondwet de macht van het leger niet wordt ingeperkt, hebben we, opnieuw, met een vreemde ‘democratie’ te maken. Maar wellicht dat de revolutionairen van voorheen, de mensen van januari 2011, toch voor een gemankeerde nieuwe regering zullen juichen. Ach ja, waarom ook niet, als je dat ook doet voor een militaire coup.
Correspondent Hans Jaap Melissen volgt de ontwikkelingen in Egypte sinds de Arabische lente op de voet.
