De Colombiaanse regering en guerrillabeweging FARC hebben een akkoord bereikt over de verdeling van landbouwgrond. Een belangrijke stap naar vrede, maar het is afwachten of en hoe die landhervorming gestalte krijgt. Ondertussen spreken de partijen in Havana over de ‘politieke participatie’ van de FARC.
Snel ging het niet, maar misschien is de hardste noot gekraakt: na ruim een half jaar onderhandelen in de Cubaanse hoofdstad Havana, hebben guerrillabeweging FARC en de Colombiaanse regeringsdelegatie eind mei een akkoord bereikt over landhervorming ofwel de verdeling van miljoenen hectares vruchtbare grond. Voorafgaand aan de onderhandelingen, die afgelopen november begonnen, kwamen beide partijen overeen om de vredesgesprekken te beginnen over de landhervorming. Daarna komen politieke participatie, demobilisatie en gerechtelijke vervolging van FARC-leden, en compensatie voor slachtoffers aan de orde. Als op al deze thema’s deelakkoorden zijn bereikt, ondertekenen de Colombiaanse regering en de FARC een definitief vredesakkoord.
Verdeling van grond
Dat de landhervorming een van de taaiste onderwerpen zou vormen, was vanaf het begin duidelijk. Voor de zich marxistisch noemende FARC, die bijna vijftig jaar geleden, in 1964, de wapens opnam, staan de rechten van de arme plattelandsbevolking en een eerlijker verdeling van de landbouwgrond centraal in haar gewapende strijd. Volgens de gezamenlijke persverklaring van 26 mei is ‚‘de overeenkomst het begin van een radicale hervorming van de landbouw en het Colombiaanse platteland’. Dat is waar vooral de FARC op hoopt: dat de arme boerenbevolking op het platteland meer grond, technische steun, opleidingen en betere prijzen voor haar producten krijgt. Het deelakkoord tussen beide partijen gaat ook over toegang tot kredieten voor boeren, toegang tot schoon drinkwater en sociale voorzieningen op het platteland.
Miljoenen hectaren
Het deelakkoord ligt er, maar nu moet nog blijken of en hoe de afspraken in de praktijk vorm gaan krijgen. Cruciaal is dat de miljoenen hectaren land, die paramilitairen en ook de FARC zelf met geweld van de plattelandsbevolking hebben afgenomen, weer bij de oorspronkelijke eigenaren terechtkomen. Maar veel grootgrondbezitters zullen niet staan te juichen bij het idee dat ze hun illegaal verworven grond moeten afstaan. Dat geldt ook voor de FARC zelf: hoewel de strijders op rubberlaarzen het zelf nog altijd ontkennen, is deze organisatie op grote schaal in de productie en handel van cocaine verwikkeld. De FARC zal niet graag haar productiegebieden opgeven.
Heen en weer
Het onderhandelingsschema dat beide partijen hebben opgesteld houdt in dat ze steeds enkele weken op Cuba onderhandelen, waarna ze voor even naar Colombia terugreizen om met hun achterban te praten over de tot dan toe bereikte resultaten. Daarna is het retour naar Havana om de onderhandelingen voort te zetten.
Op 11 juni begonnen beide partijen aan overleg over het tweede agendapunt: de politieke participatie van de FARC na het neerleggen van de wapens. Deze gesprekken gaan weken tot maanden in beslag nemen. Veel Colombianen denken dat die politieke participatie in de praktijk betekent dat na het bereiken van een definitief vredesakkoord de FARC als politieke partij aan verkiezingen zal meedoen.
De Colombiaanse president Juan Manuel Santos wil dat in november, een jaar na het begin van de onderhandelingen, de vredesgesprekken zijn afgerond. Santos houdt de druk op de ketel omdat hij graag vóór de volgende presidentsverkiezingen in 2014 – waarvoor hij zich waarschijnlijk opnieuw kandideert – een akkoord aan de Colombianen wil presenteren. Terwijl de populariteit van Santos zich aan het begin van de onderhandelingen op een hoogtepunt bevond, is die inmiddels op een dieptepunt beland, vooral omdat de gesprekken langer duren dan velen hadden gehoopt.
Strijders of criminelen
De gevoelens van de Colombianen over de vredesgesprekken lopen sterk uiteen. Veel Colombianen vragen zich af of de FARC-onderhandelaars in Havana wel namens alle strijders spreken. Ze vrezen dat de FARC-leiders in hun comfortabele hotels in Havana niet de eenvoudige junglestrijders uit het zuiden van Colombia vertegenwoordigen; wie weet trekken die zich wel niets van een eventueel vredesakkoord aan. Anderen zien de FARC-strijders als criminelen, en denken dat ze na het bereiken van een vredesakkoord amnestie zullen krijgen en in de georganiseerde misdaad in Colombia terecht zullen komen.
Foto: (cc)
