Luistertip voor de Nederlandse militairen in Mali: de muziek en het verhaal van de band Tinariwen. Want wie de Sahara wil leren kennen – de leegte, de schoonheid, de oorlog – kan niet om de band heen. Begin maart spelen ze in Paradiso.
‘Intoxicating’ noemde The Guardian de muziek van Tinariwen eens. En dat is precies wat het is. De Tinariwen sound heeft iets bedwelmends, iets verslavends met die repeterende, mysterieuze zang, de dwingende ritmes en meanderende gitaren. De blues die nooit ver weg is – John Lee Hooker natuurlijk – maar ook Jimi Hendrix , Dire Straits, Led Zeppelin en Santana.
Werk van de duivel
In januari 2012 werd Ibrahim Ag Alhabib, oprichter en zanger van Tinariwen opgepakt door Ansar Dine, de extremistische moslimgroep die een aantal steden in Noord-Mali in 2012 bezette. Volgens Ansar Dine is muziek het werk van de duivel. Na een dag werd Alhabib vrijgelaten, maar de toon was gezet. Voor Tinariwen en vele andere muzikanten was geen plaats meer in de Sahara van de extremisten.
‘Poet gitarists’ of ‘Soul rebels’ noemen de bandleden van Tinariwen zichzelf. Ze worden gezien als de stem van de Toeareg, het beroemde nomadenvolk uit de Sahara. Hun muziek noemen ze zelf ‘Assouf’, het Tamashek woord voor iets als ‘Sahara blues’. Het heeft de band wereldwijd een grote fanschare opgeleverd, onder wie Robert Plant, The Edge, Bono, de Red Hot Chili Peppers, Thom York en Chris Martin.
Westerns en burrito's
Het nieuwste album van Tinariwen komt uit op 11 februari en werd opgenomen in de woestijn van Joshua Tree in Californië. Behalve de oude en nieuwe garde van Tinariwen deden ook Amerikaanse muzikanten mee: Red Hot Chili Peppers gitarist Josh Klinghoffer, Matt Sweeney van Chavez, Fats Kaplin van de Nashville Fiddler Fats en ook dichter/ rapper Saul Williams was aanwezig.
Bandlid Eyadou Ag Leche op hun website: ‘Ons verblijf in Joshua Park en ook een kleine tournee voorafgaand aan de wereldtournee, bracht ons in een speciale stemming. We keken Westerns en we aten burritos, we reden uren door de woestijn.’
Desalniettemin was de beroerde situatie in hun thuisland nooit ver weg. Moslimextremisten, drugshandelaren en buitenlandse legers maken nu de dienst uit in een gebied wat Tinariwen beschouwt als het hunne.
Actief meevechten
De zanger en oprichter van Tinariwen, Ibrahim Ag Alhabib, zag zijn vader op vierjarige leeftijd voor zijn ogen worden doodgeschoten door militairen van het Malinese leger. Alhabib’s vader vocht mee tijdens de eerste opstand van de Toeareg, in 1963. Het maakte dat Alhabib ook zelf de wapens oppakte.
In de jaren tachtig ontmoetten de bandleden van Tinariwen elkaar in de barakken van het leger van Khadaffi in Libië, waar veel verdreven Toearegs onderdak vonden. De bandleden vochten zelf actief mee in de oorlog. Daar in Libië, luisterend naar hun eigen eeuwenoude muziek en naar Led Zeppelin en Santana ontstond een nieuw geluid dat zeer populair werd in de Sahara. Ze verspreiden hun muziek op cassette tapes en bezongen de strijd en de verlangens van de Toearegs.
In de jaren negentig legde Tinariwen hun eigen wapens neer en concentreerden ze zich op hun muziek. Hun doorbraak naar een westers publiek kwam in 2007 met het album Aman Iman en in 2011 met het album Tassili. Voor dit album ontvingen ze een Grammy Award. Ze speelden op vele grote festivals in Europa.
Muziek verboden
In 2012 sloeg de vlam opnieuw in de pan in de Sahara. Tienduizenden Toearegs keerden gedwongen terug uit Libië – goed bewapend deze keer – en zagen hun kans schoon te profiteren van het door interne strubbelingen verdeelde Malinese leger. De opstand van de Toearegs onder leiding van de MNLA werd in eerste instantie gesteund door moslimextremisten die elders in de Sahara al actief waren en nu ook mogelijkheden in Mali zagen.
De intern verdeelde Toearegs lieten zich die steun aanleunen, maar kwamen al snel bedrogen uit, want de extremisten keerden zich tegen de Toearegs. De sharia werd ingevoerd, muziek verboden. Honderdduizenden mensen vluchten weg uit het Noorden, het merendeel van hen Toearegs. In no time vielen steden in Mali in handen van moslimextremisten. Om het nog gecompliceerder te maken: Ansar Dine, de moslimextremistische organisatie, word geleid door een Toeareg.
Radeloosheid
De band moest vluchten. De Fransen intervenieerden en bombardeerden de moslimextremisten terug de woestijn in, waar ze nog altijd zitten. En nog altijd is de woestijn te gevaarlijk om te leven voor veel Toearegs. Ook westerse toeristen blijven doelwit van kidnappers.
Drugshandel tiert welig en er zijn veel wapens in omloop. Het beroemde muziekfestival Festiaval Au Desert gaat bijvoorbeeld al voor het tweede jaar niet door. In 2012 was Bono er nog, optredend met Tinariwen. (Bono over Tinariwen: ‘They are the most rock ’n roll band on earth’.) Robert Plant was er al eerder te gast. De Nederlander Sjaak Rijke werd in 2011 gekidnapt en wordt nog altijd vastgehouden in de woestijn.
In het nieuwe album zingt de band over de mensen die gevlucht zijn sinds het uitbreken van de oorlog en de radeloosheid die zich van hen meester maakt. Ook bezingt de band –als vanouds – de schoonheid van de woestijn en is er de hoop op betere tijden, berusting en nostalgie. Maar bovenal onmacht, zoals blijkt uit het al uitgebrachte nummer ‘Toumast Tincha’: The ideals of the people have been sold cheap, my friends / A peace imposed by force is bound to fail / And gives way to hatred.
Tinariwen is in januari 2014 begonnen met een wereldtournee. Momenteel zijn ze in New York, na eerst in Zuid-Amerika te hebben gespeeld. Op 4 maart spelen ze in Paradiso.
Ogen en oren van de VN
Over de aanwezigheid van Nederlandse soldaten in de woestijn van Mali nog tenslotte: de VN is sinds 1 april 2013 grootschalig aanwezig in Mali met haar VN missie MINUSMA. Het doel is om het land weer rustig en veilig te krijgen en het politieke proces te versterken. Nederland levert een bijdrage aan de deze VN-missie door 400 mensen te sturen, het merendeel bestaand uit militairen waaronder 90 ‘special forces’, zij moeten de ‘ogen en oren’ van de VN worden. De Nederlandse militairen zullen lange afstandsverkenningen uitvoeren in de woestijn. Ze zullen rijden door eindelozen vlakten, over bergen en zandduinen.
Een afgeragd cassette tape-je van Tinariwen in de geluidsinstallatie van de jeeps, zal het gemoed van de militairen goed doen.
{C}{C}[[{“fid”:”23654″,”view_mode”:”default”,”type”:”media”,”attributes”:{“height”:360,”width”:480,”alt”:”Tinariwen – \”Toumast Tincha\””,”class”:”media-element file-default”}}]]
Beeld: (cc)
)
