Greenpeace liet onlangs een onderzoek (pdf) uitvoeren met een verontrustend resultaat: van de 69 onderzochte planten waren 68 volgespoten met pesticiden. Met als hoogtepunt de sierplant Skimmia, die was volgespoten met veertien soorten pesticiden waarvan er zelfs vijf niet zijn toegestaan in Nederland. Liesbeth Schellekens, eigenaresse van kwekerij Bisselingskaat, is er van geschrokken. “Het is tijd dat de sierteelt verandert en er beter wordt gecontroleerd. Ik wist niet dat het zo erg was.”
Frank van der Heijden, directeur van Tuinbranche Nederland, een belangenorganisatie van de tuinbranche, schrok niet van de uitslag van het rapport, maar klonk evengoed bezorgd. In de uitzending van Radar zei hij: “Er zijn gewasbeschermers nodig om plagen en ongedierte tegen te gaan. Wel is het heel vervelend dat er middelen zijn gebruikt die niet toegestaan zijn in Nederland. En als er echt vierhonderd keer de norm aan gifstoffen wordt gebruikt, dan moeten hier maatregelen voor worden getroffen.”
Biologische teelt
Culinair groen auteur Alma Huisken, gespecialiseerd in groen voedsel, vindt de reactie van Van der Heijden onzin. Volgens haar zijn gewasbeschermers helemaal niet nodig. “Vanaf 1900 is bekend dat pesticiden voor enorm veel schade zorgen”, weet Huisken als mede-eigenaar van de biologische landschapstuin De Groene Luwte. “Ecologisch heeft alles met elkaar te maken. Niet alleen de planten hebben te lijden onder het gebruik van pesticiden, maar ook de insecten die de planten eten. Deze worden vervolgens gegeten door lijsters en merels en zij worden op hun beurt weer gegeten door roofvogels. De voedselindustrie wordt verpest en dit is al jaren zo.”
Liesbeth Schellekens van kwekerij Bisselingskaat en Geertje van der Krogt van biologische kwekerij Bierkreek, denken hier anders over. Beiden wijzen naar de consument als oorzaak van het enorme gebruik van gifstoffen. Schellekens: “Mensen vinden een luis op een blad eng. De consument is perfectionistisch ingesteld en accepteert het vaak niet als er een hapje is genomen uit de plant die je wilt kopen. Ik begrijp kwekers dus heel goed. Zij gebruiken pesticiden omdat de producten anders niet gekocht worden.”
Pesticiden zijn noodzakelijk
Huisken: “Dat is dus volkomen onzin! Sinds de jaren dertig zijn er grote biologische tuinders. Zij bewijzen ieder jaar het tegendeel, ook op grote schaal: er zijn voldoende klanten. Het gaat maar om één punt: of je bereid bent om met iets minder winst genoegen nemen. Op dit moment neemt de boer geen enkel risico meer, die spuit alles onder.” Huisken vindt het heel eenvoudig om haar gewassen te beschermen op een biologische manier. “Een heel veld vol graan is een monocultuur, dit trekt plagen aan. Als je er ook andere planten naast zet die dit beschermen, dan heb je iets minder opbrengst. Ik zet bijvoorbeeld worteltjes naast uien, zo houd ik twee plagen op afstand.”
Volgens Schellekens zou dit makkelijk kunnen, maar alleen als de consument genoegen neemt met minder. Van der Krogt voegt hier aan toe: “Als mensen accepteren dat planten er niet uit zien alsof ze van plastic zijn, dan is gewasbescherming niet nodig.”
Als biologisch telen zo makkelijk kan, waarom doen boeren het dan niet? Misschien heeft het met gemakzucht en geld te maken maar volgens Huisken is er ook een andere boosdoener. “De kennis die ooit bij de boer aanwezig was is verloren gegaan door de massale productie. Er is een enorme overconsumptie, we moeten weer normaal gaan denken en redeneren. Ook worden biologische plantjes vaak als duur ervaren, maar misschien is dit wel de eerlijke, echte prijs?”
Een nieuwe standaard
Volgens de drie tuinders zou biologisch zeker een standaard kunnen worden, maar moeten we daar wel allemaal een stapje opzij voor doen. Zo zullen we bijvoorbeeld genoegen moeten nemen met planten die natuurlijk in Nederland kunnen overleven. Huisken: “Planten die in Nederland geteeld zijn kunnen hier overleven, een basilicumplantje uit Italië waar je direct pesto van moet maken heeft geen zin.”
Geen Intratuin, maar wat dan wel?
In het rapport kwam het tuincentrum Intratuin als grootste boosdoener uit de bus. Hoe zorgen we dat we wel de juiste producten te pakken hebben? Volgens Huisken moeten we op zoek gaan naar goede kwekers, het liefst biologisch. “Plantjes die je koopt en na een paar weken dood zijn, maken je moedeloos. Logisch dat mensen niet meer durven te tuinieren. Als je vanaf het allereerste begin een plantje goed begeleid, kan hij het jaren goed doen. Zelf kweken is ook een goede oplossing, dit kan namelijk al vanaf een vierkante meter.”
In Radar werd gesproken over de duizenden bijen die het grootste slachtoffer zijn van de pesticiden. Maar Huisken vertelt dat dit eigenlijk steeds beter gaat. “Er is veel minder uitstoot van industrieën, hierdoor is de kwaliteit van het regenwater verbeterd. Dit is het water dat bijen van plantjes afdrinken. Er is heel veel aandacht besteed aan het welzijn van de bij en ook imkers willen het leren. Zij proberen het zo aangenaam mogelijk te maken voor de bijen door bijvoorbeeld hun honing niet af te pakken.”
Van der Krogt vindt dat deze conclusie niet te snel getrokken moeten worden. “Dit jaar hebben weinig bijen in Nederland het loodje gelegd. Maar de lange en korte termijn moeten niet door elkaar gegooid worden. In Canada en Amerika hebben bijen het nog steeds heel zwaar, het aantal dode bijen wereldwijd is om te huilen.’’
