Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
“Toen een vriend van mij in transitie ging, kon ik geen kaartje vinden om hem daarmee te feliciteren”, vertelt Liza Slootman (27), theaterdocent, ondernemer en bedenker van Inclusicards. “Dus sloeg ik zelf aan het knutselen, en maakte een wenskaart met daarop de tekst: ‘Gefeliciteerd met je operatie, ik ben trots op je.’ Het kwam steeds vaker voor dat ik een kaartje wilde sturen dat niet bestond, en ik dacht: ik ben vast niet de enige die dit probleem heeft.”
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.
Dat bleek te kloppen. Op Instagram deelde Slootman hun* kaartjes en vroeg hun volgers welke kaarten zij zelf misten in de winkels: kaartjes voor mensen met een beperking, met personen van kleur erop afgebeeld, of trouwkaartjes met een koppel dat niet heteroseksueel is. Slootman sloeg de handen ineen met beginnende illustratoren, maakte meer ontwerpen en zette een crowdfundingsactie op, waarvan het streefbedrag inmiddels is gehaald. Inclusicards kan nu werkelijkheid worden: met het geld wil Slootman nieuwe kaarten maken en het plan is om een webshop te beginnen en uiteindelijk fysieke verkooppunten te hebben.
Janneke,1 een van de illustratoren met wie Slootman samenwerkt, is chronisch ziek en kan daarom niet vaak uitgaan. Dat kan best eenzaam worden, en online vriendschappen maken dan een wereld van verschil. “Janneke wilde graag een kaart naar een goede vriend sturen, ze spraken elkaar alleen online. Daar wordt in hun ervaring nogal op neergekeken door mensen die geen chronische ziekte hebben, alsof dat niet telt als ‘echt afspreken’. Nu we allemaal thuis zitten vanwege corona, blijkt wel hoe waardevol zo’n online vriendschap kan zijn.” Janneke maakte een kaart van twee mensen, één in een rolstoel en de ander op bed, met een Skype-scherm ernaast. Slootman wil niet alleen dat de ontvanger blij wordt van het kaartje, maar ook dat iedereen die het ontwerp op sociale media ziet, zich bewust wordt van bestaande blinde vlekken.
Van braille tot body neutrality
Door middel van kunst juist die dingen vieren waar taboes en vooroordelen op rusten: dat is het doel van Inclusicards. Zoals de keuze om in therapie te gaan, of het ontwikkelen van een realistisch lichaamsbeeld nadat je daar lang mee hebt geworsteld. Slootman ontwierp kaartjes met teksten zoals ‘It’s okay to be sad’ en maakte een set kaarten met ‘therapie’ als thema om mensen te feliciteren wanneer ze de moedige stap zetten om professionele hulp te zoeken. “Ik wil kunst gebruiken om het over zaken te hebben waarover ik wou dat iemand het met mijn twaalfjarige zelf had gehad.”
“Met mijn kaartjes vier ik de dingen waar taboes op rusten, zoals de keuze om in therapie te gaan
Slootman worstelde lange tijd met hun zelfbeeld en mentale gezondheid: hen heeft in het verleden een eetstoornis en een depressie gehad, en kampt nog altijd met een angststoornis. “Daar werd nooit over gepraat toen ik jong was. Daarom had ik zelf vooroordelen: ik dacht bijvoorbeeld dat je heel dun moest zijn om een eetstoornis te hebben, en ik ben dik, dus dat kon het niet zijn. En bij een angststoornis denk je misschien aan iemand die regelmatig paniekaanvallen heeft en in een papieren zakje blaast, maar aan mij zie je het heel vaak niet. Ik kan in de trein zitten of voor de klas staan, en opeens krijg ik het gevoel dat alles mis gaat. Het is net als met depressies: je kunt er heel lang mee rondlopen zonder dat iemand het doorheeft. Daar wil ik meer aandacht aan besteden.”
Juist in die moeilijke periodes heeft kunst hen geholpen, vertelt Slootman. “Door te schilderen en schrijven kwam ik even uit mijn hoofd, waardoor ik mijn depressie ben doorgekomen. En andere artiesten, zoals fotograaf Catherhea Teoh en illustrator Mollie Cronin, laten lichamen zien die je niet elke dag ziet; daardoor kon ik een beter zelfbeeld ontwikkelen.” Diezelfde diversiteit is terug te zien op de wenskaarten: de illustraties beelden mensen af in alle vormen, kleuren en maten. Op die manier wil Slootman body neutrality uitdragen, wat betekent dat je wel van je lichaam mág houden, maar dat het niet altijd feest hoeft te zijn. “Voor mensen als ik, die lang met hun lichaam en zelfbeeld worstelden, lijkt een neutraal zelfbeeld me wat realistischer dan áltijd van je lichaam houden. Ik heb ook dagen dat ik niet zo goed in m’n vel zit en dat is oké.”
“Ik kon nooit kaartjes vinden die bij mijn soort liefdes passen: ik zag alleen maar heterokoppels
De reacties zijn overweldigend positief: honderden mensen hebben laten weten dat ze nu eindelijk zichzelf en hun vrienden herkennen in wenskaartjes. “In mijn trouwkaartenlijn zit een kaart met daarop twee vrouwen van kleur afgebeeld: daarover zei iemand op Instagram dat het haar droomkaart was voor als ze later zou trouwen. Er is ook een braillesetje in de maak voor slechtziende en blinde mensen; een vrouw met een blinde dochter stuurde mij een bericht dat ze niet kan wachten tot die er is.”
Ook de transitielijn is populair gebleken: kaartjes om te vieren dat iemand met hormoonbehandeling is begonnen (Happy … months on hormones!), of het Happy New Pronoun-kaartje voor het moment waarop iemand voor zichzelf een nieuw voornaamwoord gaat gebruiken. Het queer thema is één van de belangrijkste voor Slootman, dat is zelfs waar het allemaal mee begon. “Ik kon nooit kaartjes vinden die bij mij en mijn soort liefdes passen: ik zag altijd alleen maar man/vrouwkoppels afgebeeld.” Slootman noemt zichzelf queer omdat dit betekent dat hen niet vastzit aan één label voor hun gender en seksualiteit. Slootman is bijvoorbeeld non-binair en panseksueel – hen voelt zich niet thuis in het hokje man of vrouw, en voelt zich aangetrokken door mensen los van hun geslacht – maar die labels kunnen nog veranderen.
“Dat iemand een rolstoel krijgt, kan juist een mooi moment zijn
Slootmans favoriet? Na hard nadenken noemt hen het Happy Mobility Aid-kaartje: met daarop een illustratie van hulpmiddelen, zoals een rolstoel en wandelstokken, om te vieren dat iemand met een beperking of chronische aandoening zo’n hulpmiddel krijgt. “De illustrator die dat heeft gemaakt, Annika Mell, is zelf chronisch ziek, en vertelde dat mensen het soms als iets treurigs zien: het moment waarop je een hulpmiddel krijgt. ‘Oh nee, je hebt een rolstoel!’. Terwijl dat voor haar juist een heel fijn moment is. Toen ik dit kaartje later zelf naar iemand stuurde die een nieuwe rolstoel kreeg, was diegene er zo blij mee – dát is nou waarom ik hiermee ben begonnen.”
https://www.instagram.com/p/B9jkSkTnBpw/
Doe het zelf, maar niet alleen
“Als je iets mist, zorg er dan zelf voor dat het er komt”, is Slootmans advies voor andere ondernemers. “Ik kan me er wel heel boos over maken dat ik in de gewone kaartenwinkel te weinig diverse representatie zie, maar ik kan die energie ook omzetten in actie. En daarnaast: je hoeft het niet allemaal alleen te doen.” Lang niet alle kaartjes bedacht Slootman zelf; ook hun volgers en illustrators hebben ideeën bijgedragen, omdat die weer hun eigen ervaringen hebben. “Je hebt alleen je eigen perspectief, dus ga op zoek naar samenwerkingen met anderen, sta open voor nieuwe perspectieven en kom voor elkaar op.”
* Omdat Slootman zich noch man, noch vrouw voelt, verkiest hen het genderneutrale ‘hen’ (in bezittelijke vorm: ‘hun’) boven hij of zij.
- Achternaam bekend bij de redactie ↩︎
