Meer dan honderdduizend nieuwkomers die geen Nederlands spreken, krijgen nauwelijks iets mee van de coronamaatregelen. Ze vormen een risico voor zichzelf en anderen. De Corona Helpdesk voor Statushouders werpt hun een telefonische reddingsboei toe.
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
In de eerste twee dagen werden ze naar eigen schatting al ruim honderd keer gebeld: de vrijwilligers van de Corona Helpdesk Statushouders, een telefonische helpdesk waar mensen te woord kunnen worden gestaan in het Arabisch en Tigrinya (Eritrea’s grootste taal). De gesprekken geven een schrijnend inkijkje in de situatie van een grote en diverse groep Nederlanders die zich verloren en vergeten voelen in deze crisis.
“
Een Syrische man had alle coronaverschijnselen, maar sprak geen Nederlands dus kon zijn huisarts niet bellen
Een van de eerste bellers was een alleenstaande Syrische man die alle symptomen van covid-19 vertoonde, maar geen Nederlands spreekt en dus zijn huisarts niet kan bellen. Een jonge zwangere vrouw uit Eritrea, die vanwege de coronadrukte niet in het ziekenhuis mag bevallen. Zij is in paniek en weet niet wat te doen.
Het is een greep uit de verhalen die de 44-jarige Samuel Tekeste, mede-initiatiefnemer van de Coronahelpdesk, kan oplepelen. Hij ziet dat de gebrekkige communicatie mensen in gevaar brengt. Tekeste denkt dan aan de groep orthodoxe christenen uit Eritrea die samenkwamen in een park in Nijmegen om tegen corona te bidden. “Zij houden dan geen anderhalve meter afstand van elkaar. Ze zijn niet goed geïnformeerd over de voorzorgsmaatregelen en hebben daardoor de ernst van de situatie niet door.”
De Corona Helpdesk voor Statushouders is op werkdagen beschikbaar van 14.00 tot 16.00 op het landelijk bereikbare telefoonnummer 085-5808800.
“
Op WhatsApp lezen zij dat je citroen moet drinken tegen corona, of de temperatuur in je huiskamer moet opschroeven
De nood aan informatie is groot, ziet Tekeste. Het merendeel van de doelgroep van de helpdesk haalt zijn informatie nu uit WhatsApp-berichten van familie en vrienden. Maar op WhatsApp zingt veel nepnieuws rond. Tekeste: “Wie de Nederlandse taal niet spreekt, kan moeilijker aan fact checking doen. Op WhatsApp lezen zij dat je citroen moet drinken tegen corona, of de temperatuur in je huiskamer moet opschroeven om het virus te verslaan. Dat nieuws ging als een lopend vuurtje rond, maar bleek een slimme manier om views voor een filmpje op YouTube te genereren. De helpdesk wil dit soort nepnieuws tegengaan door zelf betrouwbare, praktische informatie te geven die makkelijk te delen is via WhatsApp.” Hierbij volgen ze de richtlijnen van het RIVM.
De taal van de huisarts
Als jongetje kwam Tekeste van Eritrea naar Nederland. Nu heeft hij zijn eigen organisatie, Nieuwlander, die nieuwkomers begeleidt en dienstverleners traint in het zelfredzaam maken van nieuwkomers. Toen de overheid bekendmaakte dat dienstverleners niet meer in persoonlijk contact mogen komen met de grote groep nieuwkomers, sloeg de schrik Tekeste om het hart.
“Veel nieuwkomers zijn afhankelijk van een Nederlandstalige buddy of vrijwilliger, iemand die hen wegwijs maakt in het web van Nederlandse organisaties en instanties. Ik begrijp natuurlijk de gedachte achter de maatregel, maar er is niet nagedacht over de gevolgen voor deze kwetsbare groep. De meerderheid is digitaal analfabeet en niemand spreekt Nederlands. Er zijn een handjevol initiatieven om hen te bereiken, waaronder de informatiefolders van Pharos die in verschillende talen beschikbaar zijn, maar een grote meerderheid krijgt nog nauwelijks iets mee van de coronamaatregelen.”
“
De vrijwilligers van de Corona Helpdesk Statushouders hebben beperkte middelen, maar veel motivatie en improvisatievermogen
Taal vormt de grootste barrière, die door inkomensongelijkheid nog eens wordt vergroot. “In Nederland is ooit besloten dat huisartsen geen tolken vergoed krijgen. Het betekent dat onze doelgroep niet met de huisarts kan communiceren.” Tekeste benadrukt dat de doelgroep van de helpdesk leeft op een sociaal minimum, dat neerkomt op 40 à 50 euro per week. Voor ongedocumenteerden en daklozen ligt dit nog lager. Deze groep mist nu belangrijke informatie over corona. Daarom is besloten dat de helpdesk geen extra belkosten in rekening brengt.
Elk telefoontje kost de vrijwilligers dus geld. De helpdesk is namelijk volledig opgezet met geld uit eigen zak. Er was bijvoorbeeld een telefoonlijn nodig waarop alle medewerkers vanuit huis kunnen inloggen, maar ook instructiefilmpjes en voorlichtingsmateriaal. Inmiddels hebben ze bijna vijfduizend euro in het project gestoken. De vrijwilligers hebben beperkte middelen, maar veel motivatie en improvisatievermogen. “Wij zijn wel gewend om van niets iets uit de grond te stampen!”, lacht Tekeste, doelend op de gedeelde migratieachtergrond.
Dankzij hun migratie- en hulpverlenersachtergrond kunnen de vrijwilligers de bellers advies en informatie geven: zij spreken zowel de taal van de hulpvragers als die van de huisarts. De Syrische man met coronasymptomen kreeg het advies thuis te blijven terwijl de vrijwilligers van de helpdesk zijn huisarts belden. Zo kwam er alsnog hulp op gang. De zwangere Eritrese vrouw kon gerustgesteld worden door een verloskundige van de organisatie Centering Pregnancy, die met de helpdesk samenwerkt.
“
Er belden mensen naar de helpdesk omdat de huur moet worden betaald maar zij met nul euro en een lege koelkast zitten
De vragen die op de hulplijn binnenkomen zijn heel divers. Naast zorgen over de eigen gezondheid en die van familieleden, leven er onder de doelgroep veel onzekerheden over het inkomen. Velen zitten in de bijstand of hebben een flexcontract. Sommigen dreigen op straat te komen staan. Nu de gemeenteloketten dicht zijn, kunnen zij met vragen nergens heen, want de taalbarrière maakt de sprong naar digitaal hulp zoeken voor hen (nog) te groot. Er zijn al mensen die de helpdesk belden omdat de huur moet worden betaald maar zij met nul euro en een lege koelkast zitten. Zij hebben geen idee wat hun mogelijkheden zijn. Tekeste: “Normaal gesproken gidst een vrijwilliger van Vluchtelingenwerk mensen door de digitale snelweg, om bijvoorbeeld een ww-aanvraag te doen. Dat kan nu niet meer.”
Naast essentiële gezondheids- en inkomensinformatie krijgt de helpdesk veel vragen over thuisonderwijs. Met een goedkope smartphone en een verouderd besturingssysteem krijg je geen toegang tot de meeste digitale leeromgevingen. Het gevolg is dat een grote groep kinderen met een leerachterstand op dit moment dagen achtereen niets anders doen dan naar de televisie staren. Ouders willen wel helpen met huiswerk, maar weten niet hoe. De vrijwilligers van de helpdesk zijn daarom ook druk met het maken van educatieve spelletjes om via YouTube te verspreiden, hopelijk al vanaf de tweede week van april.
Gemeentes komen niet meer achter de voordeur
Ook gemeenten lopen tegen de door corona zichtbaar gemaakte taalbarrière aan. Monique de Bos, beleidsadviseur statushouders bij de gemeente Dordrecht, probeert deze samen met haar collega’s te overbruggen. “Hoe communiceer je met mensen die niet naar het NOS Journaal kijken? Voor deze groep mensen is het extra lastig om met een hulpvraag te komen. Overigens speelt dit ook in de communicatie met Nederlandstalige laaggeletterde burgers.”
“
Hoe communiceer je met mensen die niet naar het NOS Journaal kijken?
Het antwoord schuilt deels in het aanspreken van de juiste personen, denkt De Bos. “Ik denk dat we binnen de gemeenschappen op zoek moeten naar invloedrijke mensen; steunpilaren die anderen op de hoogte houden van de laatste ontwikkelingen en helpen als ze met een vraag zitten. En waar mogelijk andere talen inzetten.”
Het sluiten van de scholen en de opvang voor nul- tot vierjarigen leverde een probleem van een heel andere orde op. “We zien dat Eritrese ouders weinig of niet met hun kinderen spelen. Dat hebben ze zelf nooit geleerd. Ideeën delen via sociale media en WhatsApp kan daarin helpen. Pedagogisch medewerkers maken nu bijvoorbeeld korte instructiefilmpjes voor ouders. Een ander idee is om thuis spelmateriaal te laten bezorgen. Onze speelotheek is hier al mee bezig.”
“
Mensen zitten nu heel dicht op elkaar, soms in een kleine ruimte. Dat kan misgaan
Dat het moeilijk is om mensen te helpen zodra de voordeur sluit, ziet ook een medewerker van de sociale wijkteams in de provincie Zuid-Holland (die voor dit artikel anoniem wil blijven). “Mensen zitten nu heel dicht op elkaar, soms in een kleine ruimte. Dat kan misgaan. Huiselijk geweld gaat bijvoorbeeld toenemen, dat weten wij nu al. Wij vragen ons voortdurend af wat we daartegen kunnen doen. Gaan mensen zelf bellen?”
Contact houden wordt met de dag moeilijker. “De gezinnen met moeilijkheden zijn juist de gezinnen waar we normaal één op één-contact mee hebben. Dat vervalt nu.” Net als de vrijwilligers van de coronahelpdesk ziet de dienstmedewerker dat WhatsApp vooralsnog het beste communicatiemiddel is. “Vanuit de sociale wijkteams gaan wij langs als we een probleem signaleren of als mensen contact met ons zoeken. Door dat contact continu aan te bieden, hopen we dat mensen in penibele situaties van zich laten horen.”
Vanuit niets beginnen
Het viel niet mee, een helpdesk opzetten in deze uitzonderlijke tijden. Vanwege de overheidsadviezen en de maatregelen moesten Tekeste en zijn mede-initiatiefnemers ieder vanuit eigen huis te werk gaan, naast de eigen baan en omgeven door familie.
“
Maatschappelijke organisaties en gemeenten moeten wakker worden en actie ondernemen
Maatschappelijke organisaties en gemeenten moeten wakker worden en actie ondernemen, zegt Tekeste. “Ze mogen onze helpdesk versterken, zelfs overnemen. Er is behoefte aan hulp. Wij doen dit uit eigen initiatief, ieder vanuit huis, het is improviseren geblazen. Maar deze doelgroep mag niet vergeten worden. We hebben een diverse samenleving, en we kunnen bepaalde groepen niet negeren en hopen dat een probleem weggaat of zichzelf wel oplost. Dat is voor iedereen in Nederland gevaarlijk.”
We leven in onzekere tijden door het coronavirus. Er is behoefte aan betrouwbare informatie én verdieping. We hopen dat je dit bij ons vindt en wil bijdragen aan onze onafhankelijke journalistiek.
Deze site maakt gebruik van cookies om u een optimale bezoekerservaring te bieden en onze site te verbeteren. AccepterenInstellingen
Cookiebeleid
Overzicht cookies op oneworld.nl
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.
Naam cookie
Soort content
youtube_embed
Youtube player embed
vimeo_embed
Vimeo player embed
google_maps
Google maps embed
twitter_widget
Twitter social widget
soundcloud_embed
Soundcloud player embed
instagram_embed
Instagram embed
Daarnaast gebruiken we Google reCaptcha om de website te beschermen tegen bots. Ook dit kan hier uitgezet worden, maar formulieren die hiervan gebruik maken kunnen dan niet ingediend worden