Vlak voor het weekend presenteerde het kabinet zijn langverwachte plannen voor windmolens op zee. Het lijkt op het eerste gezicht een helder en kordaat plan: geen confetti van kleine windparken op de Noordzee, maar drie grote windparken met elk honderden windturbines. De concentratie zorgt voor efficiëntie, zoals het delen van zogeheten ‘stopcontacten op zee’ waarmee de opgewekte elektriciteit aan land wordt gebracht. Daarnaast komen enkele windparken dichter bij de kust te liggen, wat eveneens goedkoper is. Al met al wordt volgens het kabinet 3 miljard euro bespaard.
Windmolens op zee: gevoelig dossierWindmolens op zee vormen een gevoelig dossier.
Enerzijds zijn ze cruciaal om te voldoen aan de afspraken van het Energieakkoord, een polderakkoord tussen meer dan 40 maatschappelijke organisaties dat vorig jaar onder regie van de Sociaal Economische Raad tot stand is gekomen. Doel is om in 2020 14 procent duurzame energie op te wekken.
Anderzijds stuiten windmolens op zee op maatschappelijk verzet. Bewoners en ondernemers in de kuststreek vrezen voor hun uitzicht en elders in het land mopperen mensen over vele miljarden subsidies die windmolens kosten.
Minister Henk Kamp (Economische Zaken, VVD) en minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu, VVD) hopen met dit masterplan iedereen tevreden te stellen. “Dit is een logisch verhaal”, zei Kamp, de architect van het plan. Immers: de kosten blijven binnen de perken en de eerste turbines kunnen volgend jaar gebouwd worden. Het Energieakkoord is gered.
Maar betrokken partijen denken daar heel anders over. Want tegelijk met het presenteren van de drie nieuwe locaties, gingen alle oude plannen in de prullenbak. Negen reeds verleende vergunningen zijn niets meer waard.
Wij zijn verbijsterd
De minister belooft financiële compensatie, maar energiemaatschappij Eneco zegt evengoed ‘verbijsterd’ te zijn. Het bedrijf werkt al enkele jaren aan het ontwikkelen van de plannen en heeft daar miljoenen euro’s in geïnvesteerd. “De overheid toont zich een onbetrouwbare partner door onze vergunning plotsklaps in te trekken”, zegt een woordvoerder. Het energiebedrijf wil niet zeggen hoe groot de schadeclaim zal worden. “We wachten eerst af waar de minister mee komt.”
[[{“fid”:”30234″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_halve_breedte media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”,”id”:”styles-4-0″}}]]
Grote vraag is of de koerswijziging van de minister nieuwe investeerders in windmolens op zee zal afschrikken. De Nederlandse overheid staat – ook internationaal – bekend als een wispelturige wetgever, wat nieuwe investeringen bepaald niet ten goede komt. Het Energieakkoord was onder andere bedoeld om een einde te maken aan deze zigzagkoers. Eneco wil nog niet zeggen of het de Nederlandse kust voor gezien houdt en zijn aandacht verlegt naar bijvoorbeeld Schotland of België.
Ton Sledsens van brancheorganisatie Nederlandse Wind Energie Associatie (NWEA) waardeert dat het kabinet nu “meer duidelijkheid” heeft geschapen. “Het zijn voortvarende, duidelijke en concrete plannen om windenergie op zee een forse stap dichterbij te brengen. Zo zijn de locaties duidelijk en in de volgorde waarin ze ontwikkeld zullen worden.”
Het risico bestaat dat de nieuwe beleidskeuzes van tot vertraging leiden
Wat de NWEA echter niet begrijpt, is dat Kamp de verleende vergunningen vernietigt. “Om de doelen voor wind op zee te halen is tempo in het proces van uitrol en zekerheid voor de markt noodzakelijk”, stelt NWEA in een verklaring. “Het risico bestaat dat de nieuwe beleidskeuzes van de minister leiden tot vertraging, vooral doordat opnieuw – en op het laatste moment – bestaande regels worden aangepast. Daarmee wordt niet voor het eerst een beeld opgeroepen van een niet-consistente overheid, wat leidt tot blijvende onzekerheid in deze markt.”
Met name buitenlandse investeerders, volgens NWEA van essentieel belang, zullen Kamps koerswijziging niet kunnen waarderen. Sledsens: “Windenergie op zee is een grensoverschrijdende, concurrerende markt. De Nederlandse kust moet ook voor buitenlandse investeerders aantrekkelijk zijn, anders zullen zij hun heil zoeken in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk of Duitsland waar ook forse plannen voor wind op zee bestaan.”
Het is een breuk met de afspraken in het Energieakkoord
Ook milieuorganisaties zijn kritisch over Kamps masterplan. Tjerk Wagenaar onderhandelde namens Natuur & Milieu mee over het Energieakkoord. “Het is een breuk met de afspraken in het Energieakkoord: verleende vergunningen zouden van kracht blijven. Ik begrijp ook niet waarom wij – en andere ondertekenaars van het Energieakkoord – niet geïnformeerd of betrokken zijn geweest bij de nieuwe plannen.”
Natuur & Milieu ziet ook lichtpunten in het plan van Kamps, zoals de regierol voor netbeheerder TenneT in het aanleggen van de ´stopcontacten op zee´ en de clustering op drie plekken. Maar de organisatie is wel kritisch over de vertraging die ontstaat en de manier waarop de bestaande vergunningen zijn vernietigd. Door Kamps alleingang loopt het behalen van de doelen van het Energieakkoord een “serieus risico”, zegt Wagenaar. “We lopen nu waarschijnlijk anderhalf tot twee jaar vertraging op.”
