Ad Vlems in Ecodorp Boekel. Beeld: Chavez van den Born
Klimaat

‘De klimaatcrisis gaat door, dus de bouw van ons ecodorp ook’

Ad Vlems (55) hoopt dat Nederland in de toekomst alleen nog maar uit ecodorpen en groene steden bestaat. Daarom gaat hij onvermoeibaar door met de bouw van Ecodorp Boekel – ook in coronatijd.

Door 6 april 2020
coronacrisis duurzaam wonen Goal Getters groen doen samenwerking schone energie sdg11
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Update 6 april: ‘corona of niet, de bouw gaat door’

Met 250 ziekenhuisopnames per 100.000 inwoners telt de gemeente Boekel het op één na hoogste aantal coronabesmettingen van Nederland. Het ecodorp aan de rand van Boekel is helaas niet gespaard. “Eén bewoner is positief getest. We zorgen goed voor hem”, vertelt initiatiefnemer Ad Vlems aan de telefoon. “We zetten regelmatig eten voor zijn deur.”

Voor de ecodorpelingen, die graag bij elkaar over de vloer komen, is social distancing wat onwennig. De doorgaans zo gezellige borrels zijn afgelast, en de kinderen mogen niet meer buitenspelen. “Die hebben het daar wel moeilijk mee”, zegt Vlems. Vergaderingen vinden niet meer plaats in het buurthuis, maar worden digitaal gehouden. Ook de maandelijkse informatiemiddag ging online, via een livestream op YouTube. Dat was een succes, en de ‘bijeenkomst’ is inmiddels ruim 370 keer teruggekeken. Daarmee heeft de digitale infomiddag al meer bezoekers getrokken dan de gemiddelde fysieke.

De bouw van het dorp is gelukkig niet stil komen liggen, al gaan de vorderingen wel wat langzamer. “We werken niet meer met externe vrijwilligers”, vertelt Vlems. Ook gepaste afstand bewaren vertraagt de werkzaamheden. We hoop de opgelopen achterstand in de zomervakantie te kunnen inhalen. Want, zegt Vlems: “De klimaatcrisis gaat gewoon door.”

Aan de rand van het Brabantse dorp Boekel staat een handvol bouwketen op een groen bouwterrein. Tussen de bouwketen in staan twee trampolines en meerdere plastic tuinstoelen, voor wie even gezellig met de buren buiten wil zitten. In een van de bouwketen wonen Ad Vlems (55) en zijn vrouw Monique Vissers (45) met hun twaalfjarige zoon Luuk. Hoewel de keet wat aan de krappe kant is, ontbreekt het hun beslist niet aan sfeer. Het gezin heeft een lange eettafel, met meer dan genoeg zitmogelijkheid, en de roodgeverfde muur maakt de kleine ruimte warm en knus.
“

Zodra je je eigen kind in je armen hebt, voel je je verantwoordelijk voor zijn toekomst

Vlems en Vissers zijn de initiatiefnemers van Ecodorp Boekel, waar momenteel dertig woningen en zes mantelzorgwoningen worden gebouwd. Dat gebeurt met innovatieve en duurzame materialen. Denk: muren van kalkhennep en een fundatie van glasschuim. De verwachting is dat het dorp aan het eind van het jaar af is. Er is nu al een voedseltuin en er wordt gebouwd aan een woning voor een artist in residence, waar kunstenaars kunnen verblijven om kunst te maken gerelateerd aan de duurzame werelddoelen (SDG’s).
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.
“Op het moment dat je je eigen kind in je armen hebt, voel je je verantwoordelijk voor zijn toekomst. Ik wist dat het steeds slechter ging met het milieu, dus ik had het gevoel dat ik iets moest doen.” De geboorte van zijn zoon in 2008 was voor Ad Vlems een sterke drijfveer om anders te willen wonen. Dat, en het lezen van een onderzoek waaruit bleek dat alle gletsjers aan het smelten waren. “Ik zei tegen mijn vrouw dat ik duurzamer wilde gaan leven, en dat ik dat op zo’n manier wilde doen dat anderen ook zo wilden leven.”

Samen, niet alleen

Vlems wilde duurzamer gaan leven, en dus ook duurzamer wonen, in huizen die hij zelf zou ontwerpen. Dat hij daar de kennis en kunde nog niet voor had, wist hij wel: “Ik realiseerde me dat we het met meer mensen moesten gaan doen.” Vlems en zijn vrouw zetten een website op waarop zij hun visie en droom voor een ecodorp bekendmaakten, met een oproep voor mensen die wilden meewerken aan een duurzame woonplek. De aanmeldingen stroomden in rap tempo binnen. Na een bijeenkomst werd de groep opgesplitst in ‘themagroepen’, zoals afval, water en energie. Een jaar lang zouden ze zich verdiepen in hun onderwerp, totdat iedere groep een plan had, bijvoorbeeld over afvalverwerking. Een deel van deze mensen is nog steeds aangesloten bij Ecodorp Boekel. Voor de bouw zelf vroegen ze een architect die verstand had van duurzaam bouwen.
Er zijn op dit moment tien voltooide ecodorpen in Nederland. Daarnaast is er nog een handvol in aanbouw, zoals Vlems’ Ecodorp Boekel. De dorpen zijn kleine, duurzame gemeenschappen, waar duurzaamheid in elke vorm (sociaal, economisch en organisch) centraal staat. In Boekel streven de buurtbewoners dit na door op een betrokken manier samen te leven, en er ligt dan ook een nadruk op meedoen, samenwerken en ondersteunen. De woningen die worden gebouwd zijn daarnaast sociale huurhuizen, waardoor wonen in dit ecodorp niet ongelooflijk duur is. Duurzaam hoeft niet duur te zijn, aldus Vlems. Daarnaast wordt er circulair gebouwd en halen de bewoners een groot deel van hun eten uit de voedseltuin.
De woningen mogen dan nog niet klaar zijn, toch wonen er behalve Vlems, zijn vrouw en zoon twintig toekomstige ecohuishoudens in de bouwketen op het terrein. Veelal ook gezinnen met kinderen. “Het is echt een genot voor de kinderen. Ze sjouwen hier regelmatig op en neer van huishouden naar huishouden en springen veel op de trampolines.” Alle volwassenen werken minstens twee dagen per week aan de ontwikkeling van het ecodorp, bijvoorbeeld door mee te helpen met de bouw of de voedseltuin bij te houden. Maar er wordt ook veel tijd gemaakt voor gezelligheid en plezier, door bijvoorbeeld meerdere keren per maand samen te borrelen. “Je moet tijd nemen om te genieten van de kleine overwinningen, want zo kom je als gemeenschap dichter bij elkaar.”
“

Elke dag anders en iedereen werkt samen aan hetzelfde doel: samenwonen op een duurzame manier

Minder prettig is het wonen in de bouwkeet. Vlems en zijn vrouw wonen inmiddels al vier jaar in de kleine noodwoning. “Het is afzien. Je moet het vergelijken met wonen op een camping, maar dan het hele jaar door. Het is dan ijskoud en in de zomer is het juist bloedheet. Dan kun je amper slapen. Maar we wonen dicht bij mensen die hetzelfde willen als wij, en dat is heel fijn.” De eerste woningen zullen in september klaar zijn, en dan kan het gezin verhuizen. Vlems kijkt ernaar uit: “Ik ga deze keet niet missen.”

Voorbeeldfunctie

Wonen in een ecodorp is een heel andere manier van wonen dan in een rijtjeshuis in de stad. Elke dag is anders, en iedereen werkt samen aan hetzelfde doel: samenwonen op een duurzame manier. Omringd zijn door mensen met dezelfde missie geeft energie, ervaren de dorpsgenoten. Een vriend van Vlems klaagde, voor hij naar Boekel verhuisde, vaak over zijn vermoeidheid aan het eind van de middag. “Toen hij eenmaal hier woonde, zag ik hem elke dag tot negen uur ’s avonds doorgaan. Zijn energieniveau was weer helemaal oké.”
Beeld: Chavez van der Born
Vlems hoopt dat zijn dorp een voorbeeld kan zijn voor toekomstige projecten en voor de bouwindustrie in haar geheel. Doordat het dorp werkt met veel duurzame, niet-traditionele materialen en deze ook mag testen, zijn ze een pilot project. Dit kan het dorp doen omdat het deel uitmaakt van de Crisis- en herstelwet, een wet die duurzame bouwprojecten versnelt door middel van kortere procedures en minder benodigde vergunningen.
“

De muren van de huizen worden gemaakt van kalkhennep en de funderingen van glasschuim

De muren van de huizen zullen bijvoorbeeld worden gemaakt van kalkhennep, een materiaal dat warmte goed vasthoudt, waardoor de verwarming minder lang en vaak aan hoeft. De funderingen worden gemaakt van glasschuim, wat bestaat uit gerecycled glas. Hierdoor hoeft er geen cement gebruikt te worden. Ideaal, want de cementindustrie is verantwoordelijk voor 8 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Vlems: “Wij willen laten zien dat het anders kan.” En dat doen ze: een ander ecodorp heeft Ecodorp Boekel onlangs laten weten dat het ook een glasschuim fundering gaat gebruiken.

Als het aan Vlems ligt, bestaat Nederland in de toekomst alleen nog maar uit ecodorpen en groene steden. Zo’n verandering is groot, maar volgens hem noodzakelijk. “Het is onontkoombaar.” Daarom mogen mensen van hem altijd in Boekel langskomen voor inspiratie of antwoorden op vragen. Voor hen is er eens in de maand een infomiddag in het dorp.

Aan de slag

Voor wie zelf een ecodorp wil beginnen, heeft Vlems nu vast een advies: verdiep je in de financiering. “In Nederland is het heel moeilijk om als startende woongemeenschap bij een bank aan te kloppen voor een hypotheek. Bijna onmogelijk zelfs.” Daarom is Ecodorp Boekel uiteindelijk gaan samenwerken met de Duitse bank GLS. Deze heeft in Duitsland al negentig andere woongemeenschappen gefinancierd, en heeft nog nooit problemen gehad met terugbetaling. Daarom durfde de bank het risico aan en konden Vlems en Vissers gemakkelijk een lening met lage rente afsluiten. Naast goede financiering is ook een betrouwbare aannemer die actief meedenkt van groot belang.
“

Wil je niet zelf een ecodorp beginnen, maar trekt de levensstijl je wel? Sluit je aan bij een ecodorp dat al bestaat

Wil je niet zelf een ecodorp beginnen, maar trekt de duurzame levensstijl je wel? “Sluit je aan bij een ecodorp dat al bestaat, of dat in ontwikkeling is.” Er zijn meerdere soortgelijke projecten in Nederland. Ook Ecodorp Boekel is nog op zoek naar zowel toekomstige bewoners als vrijwilligers.

Voor een deel van de huidige bewoners zit de tijd dat ze in bouwketen leven er bijna op. Over ongeveer een halfjaar trekken de eerste dorpelingen in hun nieuwe woningen. Dan worden ze niet langer wakker in een koude bouwkeet, maar in een duurzame woning waar ze bovendien zelf aan hebben meegebouwd.

We leven in onzekere tijden door het coronavirus. Er is behoefte aan betrouwbare informatie én verdieping. We hopen dat je dit bij ons vindt en wil bijdragen aan onze onafhankelijke journalistiek.

Dit kan je doen door te doneren of je te abonneren op ons magazine. Alvast bedankt!

De wereld staat in brand? Niet als het aan deze duurzame projecten ligt

Bang dat de problemen zich opstapelen? Hotze Hofstra ziet ook veel duurzame oplossingen.

Samen delen, samen leven (ook in coronatijd)

Een reportage over de (stro)wijk van de toekomst.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons