Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
De productie van kleding is een waterverslindend proces. Met 1700 ververijen en wasserijen is Bangladesh een van de grootste waterverbruikers ter wereld als het gaat om het verven van katoen. Volgens cijfers van ontwikkelingsorganisatie Solidaridad daalt de grondwaterstand van hoofdstad Dhaka met één à twee meter per jaar, deels door de grote hoeveelheid water die wordt gebruikt voor de kledingindustrie. Over het afgelopen decennium gaat het al om een daling van 45 meter. De chemicaliën die tijdens het verfproces in het water komen zijn bovendien erg schadelijk voor de volksgezondheid en door de verfstoffen veranderen de rivieren waar mensen dagelijks hun water uit halen in groene, paarse en rode stromingen.
Een waterverbond in Bangladesh
Dat leuke shirtje waar je afgelopen zomer mee op het terras zat is dus eigenlijk een oceaan van water en een bron van problemen. Toch is er hoop dat het verven van kleding met minder water kan in de toekomst. In 2013 sloegen acht modebedrijven, onder wie H&M, G-Star en C&A, de Nederlandse overheid en Bengaalse textielververijen de handen ineen om de textielverwerking in Bangladesh minder waterverspillend te laten verlopen. Vanuit deze samenwerking zetten de International Finance Corporation en Solidaridad het Bangladesh Water PaCT op.
“De apparatuur is er, maar wordt verkeerd gebruikt
Doel is om in vier jaar tijd het verkleurde rivierwater schoner te krijgen en het productieproces minder waterverspillend te laten verlopen. “In sommige fabrieken wordt er wel 300 liter water gebruikt voor de bewerking van een kilo textiel”, vertelt Marieke Weerdesteijn, programmamanager bij Solidaridad. “Het is in de eerste plaats van belang dat je de mensen van de fabrieken uitlegt waar het water verspild wordt en hoe dat anders kan. Een spuitkop op een waterslang helpt al bijvoorbeeld. Daarnaast moeten de machines gewoon beter afgesteld worden. De juiste apparatuur is er vaak wel, maar er wordt niet goed mee omgegaan.”
Maar de verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij de fabrieken, ook voor de modeketens is volgens Weerdesteijn een belangrijke rol weggelegd. “Pas als merken gaan vragen naar een duurzame verwerking van textiel zie je dat er wat verandert. Het is dus van belang dat modebedrijven zich bewust zijn van de problemen, maar ook dat ze weten hoe ze die samen met hun leveranciers moeten aanpakken. Daar helpt Solidaridad bij. We brengen de problemen in kaart, maar kijken ook naar oplossingen en gaan met zowel de fabrieken als de bedrijven in gesprek over hoe het anders en beter moet. Dat gebeurt nu met het Bangladesh Water PaCT, maar ook bijvoorbeeld in China met het Better Mill Initiative. Je merkt dat daar de overheid grote stappen zet als het gaat om het reguleren van productieprocessen. In Bangladesh gaat dat wat langzamer, de textielindustrie is daar zo belangrijk (zie kader red.) dat veranderingen ingrijpend zijn.”
Textiel in Bangladesh
De textielindustrie in Bangladesh is verantwoordelijk voor 80 procent van de totale export. In Dhaka alleen al staan 5500 textielbedrijven. Het grootste deel van de 3,5 werknemers die in de fabrieken actief zijn, is vrouw. Indirect profiteren zo’n 20 miljoen van de 157 miljoen Bangladeshi van de textielsector.
De textielindustrie in Bangladesh is verantwoordelijk voor 80 procent van de totale export. In Dhaka alleen al staan 5500 textielbedrijven. Het grootste deel van de 3,5 werknemers die in de fabrieken actief zijn, is vrouw. Indirect profiteren zo’n 20 miljoen van de 157 miljoen Bangladeshi van de textielsector.
Consumenten en ontwerpers
Toch kan ook de consument zijn kleren, pardon, handen niet wassen in onschuld. Hoewel een kledingstuk pas vanaf de winkel in onze handen komt, hebben we zelfs daar nog invloed op wat er in de fabriek in Bangladesh gebeurt. Want, zegt Weerdesteijn, niet elke kleur van een shirt of broek kost evenveel water. “Voor een donker shirt wordt tijdens het verfproces veel meer water gebruikt dan een licht shirt. Daarbij gaat het niet alleen om het verven zelf, maar ook om de wassing erna. En turquoise en beige zijn weer voorbeelden van moeilijk te realiseren kleuren. Als die niet voldoen aan de vereisten, moet de stof opnieuw geverfd worden. Dit kost dubbel zoveel water, chemicaliën en energie.”
“Versleten jeans kosten meer water door extra wassingen tijdens het productieproces.
Buiten de kleren voor het bovenlijf blijft ook kleding voor onder de gordel niet vrij van zonden. Een lichte en versleten spijkerbroek heeft veel meer wassingen nodig dan een donkere jeans die geen schade bevat. Een van de grootste en oudste spijkerbroekfabrikanten ter wereld, Levi’s, kent die problemen en heeft zijn productie daarop aangepast. Ontwerpers van Levi’s introduceerden in 2012 de zogenaamde Water‘conscious collection’, spijkerkleding gemaakt van duurzame materialen in een duurzaam productieproces.
Water- en chemicaliënvrij verven
Naast investeringen die het waterverbruik bij het verfproces moeten verminderen, zijn er sinds een paar jaar ook watervrije manieren te vinden voor het verven van textiel. In 2008 ontwikkelde het Nederlandse bedrijf DyeCoo met behulp van de TU Delft een apparaat dat textiel verft zonder een druppel water te gebruiken. Met een speciale techniek (zie video onder artikel) wordt in plaats van water CO2 gebruikt, dat door een recyclemethode weer kan worden hergebruikt in het verfproces. Bovendien is het hele proces vrij van chemicaliën. De machine wordt vooral gebruikt voor het verven van polyester.
Niet de minste bedrijven waren onder de indruk van deze nieuwe techniek. In 2012 stapte Nike over naar deze methode van textiel verven en een jaar later gingen ook Ikea en Adidas overstag. Volgens Olaf Lohle, commercieel directeur van DyeCoo, groeit de laatste jaren wereldwijd het bewustzijn bij bedrijven dat het verven van textiel op een andere manier moet én kan. “De ontwikkelde techniek bestaat al langer, sinds wij er een machine voor hebben ontwikkeld wordt het in de praktijk toegepast. Dat Nike, Adidas en Ikea van deze techniek gebruik maken is natuurlijk prachtig, het zijn mondiale koplopers en hopelijk volgen er meer grote bedrijven.”
“Het is een kwestie van tijd dat deze techniek overal en op elke textielsoort te gebruiken is.
Dat de technologie nog niet overal in de textielindustrie gebruikt wordt heeft volgens Lohle een paar belangrijke redenen. “In de eerste plaats is het nog niet toepasbaar op katoen. De kleding die in Bangladesh wordt geproduceerd is grotendeels daarvan gemaakt, dus veel fabrieken hebben nog niets aan de machine. Daarnaast kost het een hoop tijd om de kennis van de CO2-techniek op juiste plek te brengen en de machines zelf te installeren. Momenteel richten we ons op belangrijke textielindustrieën in Oost-Azië, Thailand, Taiwan en binnenkort ook Zuid-Korea en Vietnam. Dat deze techniek in de toekomst overal en op elke textielsoort te gebruiken is is zeker, het is een kwestie van tijd.”
Gezamenlijk water besparen
Bewustzijn bij grote bedrijven is er dus wel degelijk. En bij het ontwerp van de kleding is het waterverbruik min of meer al te beïnvloeden. “Ontwerpers kunnen kiezen voor bepaalde productietechnieken, productie beter inplannen of bepaalde kleuren mijden”, vertelt Weerdesteijn. Hoewel de waterbesparende CO2-techniek van DyeCoo nog niet op katoen toepasbaar is, hoopt ze dat het verfproces in de toekomst volledig watervrij kan zijn. Volgens Lohle kan je toch nu al watervrij over straat als het gaat om de kleuren: “Maar dan wel in kleding van polyester die is geverfd met onze techniek.”
Uiteindelijk ligt er een gezamenlijke verantwoordelijkheid bij overheden, fabrieken, modeketens en de consument. Misschien de volgende keer bij het kledingrek toch maar kiezen voor het witte shirt bij de donkere jeans in plaats van de hippe kapotte spijkerbroek met het turquoise truitje.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
