Elizabeth Venicz en Karlijn Goossen Beeld: Judith Tielemans
Mensenrechten

Deze docenten maken de journalistiek diverser (en dat is hard nodig)

Mediaredacties zijn overwegend wit en dat begint al op de scholen voor journalistiek. Deze docenten pleiten op hun opleiding voor meer diversiteit, maar staan daar vaak alleen in. ‘Collega’s noemen diversiteit wel belangrijk, maar voelen de urgentie niet.’

Door 10 april 2020
discriminatie Diversiteit docent Goal Getters inclusiviteit journalistiek opleiding racisme SDG10 SDG4
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
In enkele jaren tijd is het aantal studenten en scholieren dat gediscrimineerd werd bijna verdubbeld, blijkt uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau. Vooral lhbti+ studenten en studenten met een migratieachtergrond krijgen te maken met uitsluiting, geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Relatief veel van hen breken door de pesterijen en intimidatie hun opleiding vroegtijdig af.
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.
Wat daartegen kan helpen, is een diversere klas of het tonen van (cultureel) diverse rolmodellen, stelt Stichting School en Veiligheid. Op de vier hbo-opleidingen journalistiek in Nederland is die culturele diversiteit helaas nog ver te zoeken. Uit de meest recente cijfers van het CBS blijkt dat in 2016 slechts 28 studenten met een migratieachtergrond de opleiding tot journalist afrondden, iets meer dan 7 procent van het totaal aantal studenten. Ter vergelijking: in Nederland heeft 24,3 procent van de bevolking een migratieachtergrond.

Waarom juist de journalistiek diverser moet

Karlijn Goossen, docent journalistiek op de Christelijke Hogeschool in Ede. Beeld: Judith Tielemans
Voor Karlijn Goossen (37), docent journalistiek op de Christelijke Hogeschool in Ede (CHE), staat het belang van diversiteit in de media buiten kijf. “Journalisten kunnen tegenstellingen tussen mensen versterken of een samenleving juist meer in verbinding brengen. Hoe diverser de studentenpopulatie op journalistiekopleidingen, hoe diverser de nieuwsredacties en uiteindelijk de verhalen in de media worden.” In haar eigen banken ziet Goossen die diversiteit helaas nog achterlopen: het overgrote deel van haar studenten is wit, slechts een handvol heeft een biculturele achtergrond.
“

We moeten journalisten opleiden die verder kijken dan hun eigen wereld

“Die paar studenten probeer ik echt vast te houden. Zo dreigde in het eerste jaar een Marokkaans-Nederlandse student af te haken. Zij zat voor haar gevoel niet op haar plek: ze zag geen rolmodellen in het vak en had moeite met hoe wit de opleiding is. Toen heb ik beloofd: ‘Als jij op de opleiding blijft, zal ik je de komende jaren ondersteunen en voorstellen aan mensen die je kunnen helpen op de juiste plek terecht te komen.’

Dat lukte: hoewel ze er eigenlijk te jong voor was, mocht de student een traject volgen bij VersPers, een training- en publicatieplatform voor journalisten, die een mentor krijgen en allerlei redacties bezoeken. “Dat gaf haar een boost om het tweede jaar door te komen en inmiddels studeert ze bijna af.”

De witte redactie

In 2018 onderzocht NRC de culturele diversiteit op de negen grootste nieuwsredacties van Nederland. Ten opzichte van 2015 bleek die iets toegenomen. In 2015 waren de redacties voor 96,8 procent wit en in 2018 voor 94,6 procent. Het aantal journalisten met een niet-westerse migratieachtergrond steeg van 54 naar 82, op een totaal van 1528 redacteuren.

Opleidingen kunnen de blik van hun studenten verruimen

Elizabeth Venicz (52), docent creatief schrijven en taalbeheersing aan de Tilburgse Fontys Hogeschool voor Journalistiek, ziet dat journalisten vaker óver mensen spreken dan mét ze. “Zowel de stemmen van arme of praktisch opgeleide mensen, als die van vluchtelingen worden in de huidige media weinig gehoord. We moeten journalisten opleiden die verder kijken dan hun eigen wereld en die geïnteresseerd zijn in mensen met een andere achtergrond dan zijzelf.”

Overleven op een witte redactie

Daarom organiseert Venicz binnen het onderwijsproject Nimbin 1 jaarlijks een week waarin zij een groep studenten meeneemt naar haar ‘eigen’ Indische Buurt in Amsterdam. “We bezoeken de gemengde buurtschool en gaan in gesprek met een bekeerde moslim en een vluchteling die hier zijn plek heeft gevonden. Mensen die de studenten anders niet snel zouden spreken.”

Docenten zeggen dat ze diversiteit belangrijk vinden

Elizabeth Venicz, docent aan de Tilburgse Fontys Hogeschool voor Journalistiek.Beeld: Judith Tielemans
Maar beide docenten voeren een eenzame strijd. Venicz: “Voor veel collega’s is diversiteit een beetje een ‘zuchtonderwerp’. Het voelt als iets wat óók nog moet. De meeste zeggen wel dat ze diversiteit belangrijk vinden, maar ze voelen de urgentie niet. Ik kan het ze niet door de strot duwen, maar blijf ze er wel aan herinneren.”

Dat beeld wordt bevestigd door opleidingsmanager Loeki Abram van de Hogeschool Utrecht (met 922 journalistiekstudenten de grootste journalistiekopleiding van Nederland).

“

Op de Hogeschool Utrecht zet geen enkele docent zich specifiek in voor meer diversiteit

Desgevraagd laat zij weten dat er op de journalistiekopleiding op de HU geen docent is die zich specifiek inzet voor meer diversiteit en inclusie. Officiële cijfers per instelling zijn niet gepubliceerd, maar docent Jeroen Heuts (63) noemt het aantal studenten met een migratie-achtergrond dat in zijn banken zit ‘opvallend laag’: “Zeker gezien onze ligging in de Randstad. De opleiding heeft haar energie de laatste jaren vooral gestoken in het aanbieden van aanvullende programma’s voor excellerende studenten.”
“

Het privilege ter discussie stellen doet vaak zeer en vraagt veel zelfreflectie en moed

En dan is er nog het docentencorps zelf. Goossen, van de Christelijke Hogeschool Ede: “Naast mij is er maar één andere vrouwelijke docent en zijn er geen docenten van de kleur op de opleiding – op een totaal van dertien docenten. Daar wil de opleiding gelukkig verandering in brengen. Tijdens sollicitatieprocedures kiezen we voortaan bij gelijke geschiktheid voor een vrouw of iemand met een biculturele achtergrond.” Ook Venicz is het inmiddels gelukt om diversiteit in de vacatureteksten aan te moedigen, al had dat wat voeten in de aarde: “Hogescholen zijn logge apparaten. Een verandering over twee jaar, daar moet je nu al mee beginnen.”

En de docenten stuiten niet zelden op weerstand, omdat de veranderingen worden ervaren als kritiek. De meeste collega’s van Goossen zijn man, wit, hetero en boven de vijftig. Ze wonen grotendeels in de cultureel homogene Biblebelt. “Het thema raakt henzelf minder. Het privilege ter discussie stellen doet vaak zeer en vraagt veel zelfreflectie en moed.” Zelf is Goossen gay en vrijzinnig gelovig. “Inclusie raakt me tot in mijn vezels.”

“

Studenten vond het niet kunnen dat er zo weinig aandacht was voor diversiteit en stapten naar de directeur

Ze pakt haar missie voorzichtig aan. “Ik zorg dat ik niet alleen kritisch ben, maar collega’s ook complimenten geef wanneer iets goed gaat, bijvoorbeeld als zij een gastdocent uitnodigen met een biculturele achtergrond of studenten aanspreken wanneer er een discriminerende of stereotyperende opmerking wordt gemaakt. Positieve vibes werken aanstekelijk. En de omgeving is belangrijk: als ik het met anderen heb over diversiteit en inclusie, doe ik dat vaak in de wandelgangen, ongedwongen.”

Af en toe kiest ze toch voor een drastischer aanpak: “Laatst zag ik een interessant boek over diversiteit waarvan ik vond dat een collega dat echt moest lezen. Of hij wilde of niet, ik heb het boek besteld en met een briefje in zijn postvak gelegd.”

Doordat Goossen en een aantal jonge collega’s het thema bespreekbaar maakten, kwam er iets onder haar studenten los. “Drie jaar geleden vond een aantal studenten het niet langer kunnen dat er in hun lesprogramma zo weinig aandacht was voor diversiteit. Zij wilden meer leren over privileges, beeldvorming en stereotypering en stapten daarmee naar de directeur en een aantal kerndocenten. Voor de docenten was het een pittig gesprek, maar het was ook leerzaam. Sindsdien staan zulke onderwerpen gelukkig veel meer op de voorgrond. Studenten moeten voelen dat zij verschil kunnen maken.”
We leven in onzekere tijden door het coronavirus. Er is behoefte aan betrouwbare informatie én verdieping. We hopen dat je dit bij ons vindt en wil bijdragen aan onze onafhankelijke journalistiek.

Dit kan je doen door te doneren of je te abonneren op ons magazine. Alvast bedankt!

Diversiteit: hype of hoop?

Twee nieuwe lectoren Diversiteit geven antwoord.

  1. In dit alternatieve onderwijsproject onderzoeken studenten journalistiek en journalisten de werelden rond de journalistiek: antropologie, sociologie, kunst, architectuur, filosofie en andere sectoren. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons