Vrouwenbesnijdenis ‘light’

De lichtere ‘sunnah manier’
Terwijl ik de champagne al open getrokken had (toegegeven, bij mij komen de bubbels doorgaans wat snel op tafel) kwam echter reeds een rectificatie voorbij. “Er is nog steeds sprake van besnijdenis, alleen nu op de lichtere ‘sunnah’ manier”, zei Unicef in een nieuw rapport, daaraan toevoegend dat de organisatie besloten had ‘geen verschil te maken tussen de ene en de andere soort van Female Genital Mutilation’ en dat men door zou gaan met de campagne ‘tegen alle vormen van besnijdenis’ van meisjes en vrouwen.

Dus eerst zeggen 3000 families dat het afgelopen is met ‘FGM’ en dan blijkt het eigenlijk toch nog steeds even erg? Ik vroeg ZAM-correspondente Muno Gedi in Mogadishu en een clubje vrouwelijke aspirant-journalisten dat getraind werd door college Brit Sins in Puntland in het noorden van Somalie, om opheldering.

Een mega-verbetering
Het resultaat was het mooie verhaal ‘Circumcision Light’ dat gepubliceerd werd in de ZAM Chronicle van april vorig jaar. Uit het verhaal bleek dat ‘sunnah’ besnijdenis een mega-verbetering was vergeleken bij de besnijdenis van vroeger. Van de twaalf journalisten van het Puntland-clubje meldden er elf dat ze ‘helemaal niet’ besneden waren. Na doorvragen door Brit Sins bleek dat ze wel een besnijdenis hadden meegemaakt, maar een die vergelijkbaar was met de besnijdenis van mannen: terwijl bij jongens de voorhuid wordt weggehaald, gaat het dan bij meisjes om de huid rondom de top van de clitoris. In beide gevallen sneuvelen er enkele, maar niet veel, genots-zenuwen.

Het blijft natuurlijk in alle gevallen een pijnlijke en onnodige gebeurtenis, waar ik mijn dochter (of zoon) niet aan zou onderwerpen. En het traditionele argument dat meisjes eigenlijk niet al te veel plezier aan seks zouden moeten beleven, speelt op de achtergrond bij de ‘sunnah’ ook nog steeds mee. Maar als ons onderzoek iets laat zien, dan is het wel dat Somalische vrouwen (zelfs zij die nog steeds pal staan voor de tradities) precies weten wat de argumenten ervoor en ertegen zijn. En dat vrouwen in dat land heel goed in staat zijn om zelf informatie te vergaren, beslissingen te nemen en – als zij dat nodig achten – om steun voor hun strijd te vragen van buitenaf.

‘Community mobilisers’ in Somalie informeren vrouwen over vrouwenbesnijdenis. 

Geen woord over emancipatie
De anti-FGM lobby denkt daar echter anders over. In oktober liep Maggie O’Kane van de door Bill Gates gesteunde ‘Anti FGM campagnes’ van het Engelse dagblad The Guardian in afgrijzen weg toen mijn Somalische collega Kassim haar voorhield dat een ‘J’Accuse tegen FGM’ in zijn land echt geen verhaal meer was. In november weigerde een krant uit Noorwegen een ZAM-verhaal waarin ‘sunnah’ praktijken werden beschreven omdat de verslaggever de politie er niet bij had gehaald. Dit ondanks het feit dat in het verhaal ook een anti-besnijdenis-actie van plaatselijke vrouwen aan de orde kwam.

Een snelle zoektocht op Google wijst uit dat ook Nederland zich blijft weren in de internationale campagnes van de ontwikkelingssector tegen ‘FGM’ in Somalie. Geen woord, in al deze campagnes en publicaties, over de emancipatie van Somalische vrouwen zelf op dit terrein.

Onzichtbare strijd
Een en ander doet mij denken dat de westerse behoefte aan het vingerwijzen en beterweten, – en natuurlijk het behouden van banen in die sector -, zo groot is dat die het zicht belemmert op de sociale strijd in de landen waar dit soort zaken aan de orde is. In Somalie hebben zich honderdduizenden vrouwen (en vermoedelijk ook heel veel mannen) verzet tegen de afschuwelijke traditie van het dichtnaaien.

Dat is ongetwijfeld ten koste gegaan van veel ruzie met conservatieve, bange, onwetende oma’s, tantes en stamoudsten. Het moet de voorloopsters op isolement en uitstoting zijn komen te staan. En toch hebben zij – in elk geval driekwart van hen – afgerekend met het dichtnaaien van jonge meisjes. Zo’n strijd moet gerespecteerd worden en zo’n overwinning gevierd. Met champagne.