Hoofdredacteur Seada Nourhussen: ‘Waarom zijn Nederlanders zo onvoorstelbaar gezagsgetrouw?’ Beeld: Anh Kiet Duong
Opinie
Mensenrechten

Zonder ‘polarisatie’ verandert er nooit iets

‘Niet zo polariseren’, krijgen activisten regelmatig te horen. ‘We hebben het toch goed?’ Maar de beschuldiging van polarisatie komt alleen het ‘redelijke midden’ goed uit, zegt Seada Nourhussen. ‘Geen enkele sociale vooruitgang – vrouwenkiesrecht, arbeidsrechten – is er gekomen door de lieve vrede te bewaren.’

Door 10 januari 2023
activisten politiek
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Update van de redactie 10 januari 2023

Met een nieuwe campagne wil stichting SIRE polarisatie tegengaan. Polarisatie is het groter worden van meningsverschillen tussen groepen in de samenleving. Op haar site biedt SIRE 12 tips aan ‘om elkaar niet te verliezen’, zoals ‘Accepteer dat we nou eenmaal verschillen’ of ‘Vraag waarom het onderwerp de ander zo bezighoudt’.

Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) kwam afgelopen december al dat drie op de vier Nederlanders het idee heeft dat meningsverschillen zijn toegenomen. Maar die polarisatie is vooral ingebeeld, legde SCP-onderzoeker Emily Miltenburg uit aan Radio 1: ‘Uit veel onderzoek blijkt dat het wel meevalt. We zijn het veel meer met elkaar eens dan we denken.’

Een eerdere versie van dit artikel verscheen op OneWorld.nl in mei 2020.

Nelson Mandela staat bekend als iedereens goedlachse knuffelopa. Hét icoon van rechtvaardigheid omdat hij een einde maakte aan de apartheid in Zuid-Afrika. Een regime waar we nu (bijna) collectief van gruwelen. Maar tot 2008, vijf jaar voor zijn dood, stond Mandela op de officiële terroristenlijst van de Verenigde Staten – een racistische staat werp je namelijk niet omver met waterballonnen. Dat doe je met strategie, protest en soms met wapens.
“

Pas toen de kritiek te overweldigend werd, nam Nederland stelling tegen het apartheidsregime

Toen ‘Madiba’ na 27 jaar gevangenschap in 1991 als vrij man 20.000 uitzinnige Nederlanders op het Leidseplein toesprak, leek het alsof we allemaal anti-apartheidsstrijders waren. Premier Mark Rutte beweerde na Mandela’s overlijden dan ook dat ‘Nederland voorop ging in de strijd’ tegen apartheid. In werkelijkheid deed Nederland apartheid lang af als een binnenlandse, Zuid-Afrikaanse aangelegenheid en deed het halfslachtig mee aan internationale boycots; de centen gingen vóór. Alleen gematigde anti-apartheidsclubs kregen voor de schijnbalans wat geld. Pas toen de kritiek op de witte Zuid-Afrikaanse regering te overweldigend werd, nam Nederland stelling tegen het regime.

Niets veranderen

Typisch gedrag van ‘het redelijke midden’. Dat is de groep die de laatste jaren door politici en opiniemakers wordt geprezen omdat ze geen kant kiest (behalve dat van het midden). Dat is de grootste verdienste van dit redelijke midden; niks veranderen. Het zijn de hoeders van de status quo omdat hen is wijs gemaakt dat sociale verandering hun comfortabele stabiliteit – huisje, leaseauto, skivakantie – verstoort.
“

Activisten en drammers, die zouden alleen maar 'polariseren'

Ze rijden niet met tractoren het Malieveld aan gort om hun aandeel stikstof in de lucht te houden (al hebben ze begrip voor die hardwerkende boeren), maar ketenen zich ook niet vast aan kolencentrales (minder begrip, vanwege de eerder genoemde economische stabiliteit).

Het redelijke midden moet belastingbetalend Nederland voorstellen, dat de boel draaiende houdt en ondertussen wordt overstemd door radicale activisten; drammers die willen breken met bijvoorbeeld het allesverslindende kapitalisme. Die mensen ‘polariseren’ alleen maar.

Wij-zijtegenstelling

Deze term is cruciaal voor het redelijke midden, het magische woord waarmee je elk kritisch debat tot moes slaat: ‘Niet zo polariseren’. Met andere woorden: verstoor de boel niet, we hebben het toch goed? De laatste jaren wordt het vooral misbruikt om mensen uit gemarginaliseerde groepen, die voor zichzelf opkomen door kritisch te zijn over racisme of genderongelijkheid, te betichten van ‘wij-zij’-tegenstellingen creëren.
“

Een aardig individu kan ook bijdragen aan een onrechtvaardig systeem

Wie ‘wij’ en wie ‘zij’ zijn wordt nooit benoemd. Al laat het zich raden dat ‘wij’ het redelijke midden is; het medicijn voor de tweedeling in ons verder zo gave land. Gevaarlijk aan hoe het woord ‘polariseren’ wordt ingezet, is dat het suggereert dat iemand die strijdt tegen arbeidsdiscriminatie net zo goed zou polariseren als iemand die vindt dat moslims geen rechten mogen hebben. Terwijl de eerste geen probleem creëert, maar benoemt dat er een probleem ís.
Powerduiding
Een podcast met de ondertitel ‘linkse politieke powerduiding’ heeft de sarcastische titel Het Redelijke Midden. Waarom deze naam? “Wat ons betreft is de publieke opinie dusdanig opgeschoven naar rechts, dat zelfs wat ‘links’ of ‘radicaal-links’ genoemd wordt, eigenlijk een gedweeë capitulatie voor het neoliberalisme is”, zegt journalist Pim van den Berg, een van de makers.
“

Het redelijke midden spreekt zich pas uit als sociaal onrecht breed wordt afgekeurd

Het redelijke midden zal zich nooit mengen in ingewikkelde discussies over de relatie tussen kapitalisme en vrouwenonderdrukking. Net zomin zal het midden het opnemen voor ongedocumenteerden die geen basisvoorzieningen krijgen. Totdat bepaald sociaal onrecht zo breed wordt afgekeurd – bijvoorbeeld het uitzetten van schattige, minderjarige asielzoekers – dat het midden niet achter kan blijven. Dan doen ze alsof ze altijd al criticasters waren van het asielsysteem en sluiten ze zich geruisloos aan bij de door hen verguisde activisten. Een beetje zoals Rutte en zijn Mandela-liefde.

Symbool van de ideeënarmoede

Het redelijke midden is een diffuse groep; van GroenLinksers, VVD’ers, tot CDA’ers en PVV’ers. Maar we kunnen stellen dat het midden alles behalve redelijk óf gematigd is. Het is eerder laf, het symbool van politieke ideeënarmoede en niet eens het midden, maar gewoon een ander woord voor rechts – want behoudend.

Geen wonder dat VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff ooit probeerde de partijkoers te laten aansluiten op dat redelijke midden, in zijn discussiestuk met de lukrake titel Liberalisme dat werkt voor mensen (2019). Hij stelde zijn achterban gerust dat er in elk geval niets ging veranderen aan hun leven: ‘Je hoeft niet korter te douchen, je hoeft niet met een schuldgevoel het vliegtuig in en je balletje mayo smaakt nog net zo lekker als nu.’ Totdat een plantaardig dieet de norm wordt: dan zal het redelijke midden er als de koloniale kippen bij zijn om die nieuwe kikkererwtenpannenkoek (roti) te claimen als hun uitvinding.

“

Geen enkele sociale vooruitgang – vrouwenkiesrecht, arbeidsrechten – is er gekomen door de lieve vrede te bewaren

Wanneer bepaalde vrijheden tot de norm behoren, vragen we ons zelden af hoe keihard de strijd moet zijn geweest om ze te verwerven. Geen enkele sociale vooruitgang – vrouwenkiesrecht, arbeidsrechten – is er gekomen door de lieve vrede te bewaren. Die rechten zijn bevochten door ‘radicalen’ als Martin Luther King en ‘terroristen’ als Nelson Mandela. Daarom stel ik een nieuwe term voor: het valse midden. Dan weten we in elk geval iets beter waar we het over hebben.

Een eerdere versie van dit artikel verscheen in OneWorld Magazine en op OneWorld.nl in mei 2020.

Bij de echte subsidieslurpers heet het ineens 'belastingvoordeel'

Door framing blijven de echte subsidieslurpers buiten schot.

'Een crisis gaat ons egoïsme niet veranderen'

Houdt solidariteit stand na de crisis en kijken we verder dan onze landsgrenzen?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons