"We waren er klaar voor om dat te doen", zegt Poetin over de inzet van kernwapens in de Krim. "Het gebied is ons terrein, er leven Russen en zij waren in gevaar. We kunnen ze niet alleen laten." Uiteindelijk hoefde Poetin de nucleaire wapens niet in stelling te brengen, omdat Rusland de Krim een jaar geleden via een omstreden referendum annexeerde. Commentatoren schrokken van de ontboezeming van Poetin. Volgens sommigen is er zelfs een Derde Wereldoorlog afgewend. Met zijn verhaal zet Poetin het kernwapen vol in de spotlights, prominent terug op de internationale veiligheidsagenda.
Poetin's nucleaire plannen: in de pas met Obama
Dit was niet de eerste keer dat het zwaarbeladen woord viel in relatie met de Krim. Het Kremlin maakte afgelopen week ook al duidelijk dat zij het recht hebben om kernwapens te plaatsen op de Krim. "Ik weet niet of daar nu kernwapens staan", zei het hoofd van het Russische departement van bewapening Mikhail Oelianov afgelopen woensdag tegen persbureau Interfax. "Ik ben niet op de hoogte van de huidige situatie, maar in principe kan Rusland dat doen."
Het defensiebudget van Rusland geeft ook een beeld van het belang dat Poetin hecht aan kernwapens. Een derde van het budget gaat naar nucleaire bewapening. "Nucleaire pariteit met de Verenigde Staten", verklaart militair historicus Christ Klep. Poetin wil met kernwapens op gelijke voet blijven staan met de Verenigde Staten, de voormalig rivaal uit de Koude Oorlog. Dan is het relevant om te weten hoe het zit met het de kernwapens van de aartsvijand van weleer.
Obama's nucleaire voornemens
In 2009 waaide om de persoon van Barack Obama nog een Wind of Change toen hij in een speech in Praag pleitte voor "de vrede en veiligheid van een wereld zonder nucleaire wapens." Obama noemde het bestaan van duizenden nucleaire wapens de meest gevaarlijke erfenis uit de Koude Oorlog. "Er is geen nucleaire oorlog gevoerd tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie, maar generaties hebben geleefd met de kennis dat hun wereld in een flits weggeveegd kon worden." Obama commiteerde zich en public aan nucleaire ontwapening.
De besluiten van Obama staan haaks op kernontwapening
"Maar de besluiten van Obama staan haaks op kernontwapening", concludeert Sico van der Meer, onderzoeker bij Clingendael. In 2010 sloten de VS en Rusland nog wel een verdrag, waarbij vermindering van het aantal kernwapens in hun landen werd afgesproken, maar dat heeft nog niet bepaald geleid tot reducties. Obama zette ook nog de Nuclear Security Summit op poten. Het forum over nucleaire veiligheid deed vorig jaar Nederland aan, maar nucleaire ontwapening stond gek genoeg niet op de agenda.
"Sterker nog, het budget van de Amerikaanse regering om het nationale kernwapenarsenaal te moderniseren ging juist flink omhoog, terwijl het budget voor nucleaire veiligheid en non-proliferatie daalde", verbaast Van der Meer van Clingendael zich. "Onder de moderniseringsplannen vallen ook de Amerikaanse kernbommen die in Europa liggen, waaronder Nederland."
"De Russen zijn nu bezorgd – terecht of niet – dat de Amerikaanse aanwezigheid in Oekraïne de Russische territoriale integriteit kan bedreigen", duidt de Amerikaanse denktank Stratfor. De Amerikanen reageren dat zij niet van plan zijn om Rusland binnen te vallen, maar volgens Stratfor stelt dit de Russische oorlogsplanners niet gerust. "Zij zien de Verenigde Staten zoals de Verenigde Staten Rusland zien: onvoorspelbaar, meedogenloos en gevaarlijk."
Rusland ziet de Verenigde Staten zoals de Verenigde Staten Rusland zien: onvoorspelbaar, meedogenloos en gevaarlijk
Uitspraken van enkele Amerikaanse senatoren voeden de ongerustheid van de Russen. In de Verenigde Staten gaan stemmen op om kernwapens te stationeren in de nieuwe Europese NAVO-landen, in de buurt van Rusland. Landen die tijdens de Koude Oorlog nog bij de Sovjet-Unie hoorden en die Poetin graag in zijn invloedssfeer ziet.
Eerder al schreef OneWorld dat de risico’s van kernwapens toenemen, en nu is het ouderwets heen en weer dreigen bezig aan een comeback. Wat als Amerika en Rusland elkaar daadwerkelijk gaan bestoken met kernwapens? "Dat is dan ook echt het einde van de wereld", verwacht Van der Meer van Clingendael. "En daar heeft niemand iets aan."
