Van 13 t/m 16 juli vergaderen duizenden mensen in Addis Abeba over het financieren van ontwikkelinghulp. In Nederland weten we wat de verschillende meningen hierover zijn: de een heeft het over de zieligheidsindustrie, de ander vindt juist dat het welvarende Westen mondiale verantwoordelijkheid heeft. Onze correspondenten in Cambodja (Ate Hoekstra), Kenia (Andrea Dijkstra) en Costa Rica (Jurriaan van Eerten) gingen daar de straat op. Hoe kijken mensen elders in de wereld eigenlijk naar ontwikkelingshulp, en wie is daar volgens hen verantwoordelijk voor?
In de aanloop naar de financing for development-top in Addis Abeba maakt OneWorld je wegwijs in de wereld van het geld. Hoe zit het met belastingontwijking van multinationals? Wie zijn eigenlijk de grootste filantropen?
Volg onze Maand van het Geld met de hashtag #MvhG op Twitter en bekijk alle artikelen in ons dossier.
Cambodja
PHNOM PENH – Na het einde van een decennialang durende burgeroorlog is Cambodja sinds het begin van de jaren ’90 overspoeld door ontwikkelingshulp. Het land telt meer dan drieduizend hulporganisaties (ngo's), een ongekend hoog aantal op een bevolking van vijftien miljoen mensen. Veel Cambodjanen vragen zich af wat al die organisaties nou eigenlijk bijdragen aan de ontwikkeling van het land.
“Er wordt daar heel veel geld verspild”, zegt Rina Som. De jonge Cambodjaan liep twee jaar geleden stage bij USAID (Amerikaans agentschap voor internationale ontwikkeling, red.) en zag het ontwikkelingsgeld regelmatig verdampen. “Bij veel ngo’s ontbreekt het aan een strategisch plan. Projecten worden er op zinloze wijze uitgevoerd en hebben vaak amper impact.”
De Cambodjaanse regering probeert de hulporganisaties meer onder de duim te krijgen, onder meer door een wet in te willen voeren die de autoritaire overheid grotere controle geeft over het beleid van ngo’s. Bij een demonstratie tegen dat wetsvoorstel, werd de situatie afgelopen week grimmig toen met knuppels bewapende veiligheidstroepen klaarstonden om een protestmars uit elkaar te slaan. “Cambodja is een éénpartijstaat aan het worden. Zonder de invloed van ngo’s wordt dat alleen maar erger”, aldus mensenrechtenactivist Nay Vanda tijdens het protest.
Daar denkt marketingmanager Meng Hourng anders over. Hij werkte een aantal jaren voor een hulporganisatie, maar ziet veel meer toekomst in sociaal ondernemerschap. “Wat doen al die VN-organisaties nou eigenlijk? Ze hebben programma’s tegen armoede, maar het geld verdwijnt in corrupte zakken en de mensen die ze zouden moeten helpen blijven arm. Ik denk dat er heel wat hulporganisaties kunnen verdwijnen.”
Kenia
NAIROBI – “De regering en het Keniaanse volk zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van Kenia”, antwoorden veel inwoners van het Oost-Afrikaanse land. Ook komt China in veel gesprekken om de hoek kijken. Het land sloot met de Keniaanse regering onlangs een deal van 5 miljard dollar en heeft in Afrika al duizenden kilometers aan snelweg, honderden winkelcentra en tientallen voetbalstadions en ziekenhuizen aangelegd.
De regering en het Keniaanse volk zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van Kenia
“We drijven van het Westen af en het Oosten wordt onze nieuwe vriend”, zegt de in sneakers, jeans en kleurig petje geklede fotograaf Daniel Wainosh (30), die het prettig vindt dat China zich daarbij niet bemoeit met de Keniaanse politiek. Maar is dit ontwikkelingshulp? Daarover zijn de meningen verdeeld. “Het is keiharde business”, vindt bijvoorbeeld IT-ondernemer Teddy Warria (37).
“Ondertussen gaan ook andere landen aan ontwikkelingshulp doen”, vertelt de Keniaanse Kevin Mwachiro (42) die bij een internationale hulporganisatie werkt. “Zo krijgt ons land tegenwoordig ook steun uit het Midden-Oosten en stuurde Kenia zelf vorig jaar artsen naar Liberia vanwege ebola.”
En niet iedereen is het erover eens of het Westen ontwikkelingsgeld moet blijven sturen. “Dit zou niet langer hoeven als internationale bedrijven in Kenia de juiste belastingen zouden betalen”, gelooft Warria, die verder vindt dat ontwikkelingshulp zich moet gaan richten op het van beneden af stimuleren van innovatie en ondernemerschap. “En nieuwe millenniumdoelen zouden moeten worden geschreven door mensen uit de ontwikkelingslanden zelf. Niet door knappe koppen uit Washington, New York of Brussel. Afrika moet zo zelf eigenaar worden van zijn ontwikkeling.”
Costa Rica
SAN JOSE – “De ontwikkeling moet toch in de eerste plaats in handen zijn van onze eigen ministeries”, zegt Alberto Boschini (48), die bij een Amerikaans technologieconcern werkt en vroeger een muziekprogramma op de radio aan elkaar praatte. “Als je dan hulp van buitenaf zoekt, moet dat ook vanuit ons komen.”
Amerikaans ontwikkelingsgeld dient ook om subtiele militaire controle te verkrijgen
Op de website van de Amerikaanse overheid is te zien dat de Verenigde Staten dit jaar 1,6 miljoen aan ontwikkelingshulp zullen besteden in het relatief welvarende Midden-Amerikaanse land Costa Rica. De Amerikaanse overheid windt er echter geen doekjes om: dit geld is bedoeld om Costa Ricaanse grenswachten te trainen om ‘de golf van drugs’ te reduceren, die uiteindelijk in de Verenigde Staten terechtkomt.
“De Verenigde Staten proberen hegemonie te bereiken in onze regio”, zegt Boschini. “Dat geld dient dus ook om een subtiele militaire controle te verkrijgen in deze gebieden.”
Militaire aanwezigheid ligt erg gevoelig in Costa Rica, dat zichzelf graag als land zonder leger profileert. Toen het land in 1948 een permanent leger afschafte, werd daarbij ook een stop gezet op de training van politie-eenheden in de VS, omdat dit een te militair karakter zou hebben.
“Maar”, vindt Tatiana Centeno (29), “drugssmokkel is een van de grootste bedreigingen voor de ontwikkeling van landen in Midden-Amerika. Dus is het goed als de Verenigde Staten actief bijdragen aan de bestrijding daarvan.”
